AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE’DE HİZMETTE YERELLİK İLKESİ: KAVRAMSAL BİR ÇERÇEVE

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 215 - 228, 27.06.2023

Muhammed Hakan Çetinkaya

Öz

1980 sonrası dönemde merkezi yönetimin hizmet sunumunda yetersiz kalmaya başlamasıyla birlikte yerel yönetimler daha fazla önem kazanmış ve Avrupa Birliği süreciyle birlikte, kamu hizmeti sunumunda halka en yakın birimlerin rol alması gerekliliği anlamına gelen hizmette yerellik (subsidiarity) ilkesi anlayışı hâkim görüş olarak kabul görmeye başlamıştır. Yerellik ilkesinin Türkiye’de yer alması 1960’lara kadar geri götürülebilse de ilkenin bugünkü anlamında kullanılması 1990’lı yılları bulmuştur. Özellikle Avrupa Birliği sürecinde, Beş Yıllık Kalkınma Planları ile ülke gündemine girmiş olsa da Türkiye gibi merkeziyetçi bir ülkede yerellik ilkesinin uygulanmasında bir takım problemler bulunmaktadır. Bu makalede çalışmanın konusunu oluşturan hizmette yerellik ilkesinin kavramsal ve tarihsel gelişimi ele alındıktan sonra, kamu hizmeti sunumunda ve Avrupa Birliği ile Türkiye özelinde ilkenin önemi tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hizmette Yerellik İlkesi, Avrupa Birliği, Yerel Yönetimler, Merkezi Yönetimler

Teşekkür

Araştırma süreci boyunca desteklerini esirgemeyen ve yardımcı olan Arş. Gör. Aişe Sena DOĞAN'a teşekkür ederim.

PRINCIPLE OF SUBSIDIARITY IN EUROPEAN UNION AND TURKEY: A CONCEPTUAL PERSPECTIVE

Öz

In the post-80s, with the central administration's insufficiency in public service delivery, local governments gained more importance and with the European Union process, the understanding of the principle of subsidiarity in public service which means that the agencies have closest relations to the public should take a role in the provision of public services, became the mainstream. Although the existence of the principle of subsidiarity in Turkey can be traced back to the 1960s, it was only in the 1990s that the principle was used in its current sense. Especially in the European Union process, in spite of it has entered the country's agenda with the Five-Year Development Plans, there are some problems in the implementation of the principle of subsidiarity in a centralized country like Turkey. In this article, after the conceptual and historical development of the principle of subsidiarity in local services, which is the subject of this study, is discussed, the value of the principle in public service delivery and in the European Union and Turkey will be discussed thoroughly.

Anahtar Kelimeler

Principle of Subsidiarity, European Union, Local Governments, Central Governments

Kaynakça

• Apan, A. (2006). AB Mevzuatında Yerellik (Subsidiarity) İlkesi. Türk İdare Dergisi(78), 29-41.
• Avrupa Birliği. (1992). Maastricht Antlaşması. Official Journal of the European Communities.
• Avrupa Komisyonu. (1997). Amsterdam Antlaşması. Lüksemburg: Office for Official Publications of the European Communities.
• Belli, A. (2017). Türk Yerel Yönetim Sisteminin Yerellik İlkesi Açısından Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 12(3), 75-92. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11348
• Bezci, B., & Coşkun, B. (2007). Avrupa Birliği ve Sübzidiarite İlkesi: İlkenin AB'de Uygulanması ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme. Çağdaş Yerel Yönetimler, 16(3), 2-27.
• Boztepe, M. (2019). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye’de Yerel Yönetimler - Merkezi İdare Arasında Görev ve Yetki Paylaşımının Sınırları. Alanya Akademik Bakış, 3(1), 49-71.
• Council of Europe. (2016). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı. the Council of Europe.
• Çilingir, S. (2017). AB Hukukunda Subsidiarite İlkesi ve Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 349-371.
• Demir, H., & Karakütük, M. (2003). Yerel Yönetimler ve Hizmette Yerellik: Subsidiarite İlkesi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi(2), 65-77.
• Heywood, A. (2020). Siyasetin ve Uluslararası İlişkilerin Temel Kavramları. Ankara: Felix Kitap.
• Karakılçık, Y., & Özcan, A. (2005). Yerellik (Subsidiarite) İlkesinin Türk Yerel Yönetim Dizgesinde Uygulanabilirliğinin İrdelenmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 14(4), 5-30.
• Karcı, Ş. M. (2008). Yeni Kamu İşletmeciliği Yaklaşımının Temel Değerleri Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 40-64.
• Keleş, R. (1995). Hizmette Halka Yakınlık (Subsidiarity) İlkesi ve Yerel Yönetimler. Çağdaş Yerel Yönetimler, 4(1), 3-14.
• Kurun, İ. (2017). Yeni Kamu İşletmeciliği Yaklaşımının Kamu Hizmetlerine Etkisi: Belediyeler Örneği. Bartın İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16).
• Metin, Y., & Altan, Y. (2011). Lizbon Antlaşması Sonrasında Subsidiarite İlkesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 131-147.
• Özel, M. (2000). Kamu Yönetiminde Yeni Bir Örgütlenme İlkesi: Yerellik (Subsidiaritaet). Çağdaş Yerel Yönetimler, 9(3), 25-43.
• Şahin, Ü. (2018). Halka En Yakın Hizmetlerin Etkin Sunulması Kapsamında Subsidiarity (Yerellik) İlkesi ve Türk Kamu Yönetimi Üzerine Bir Değerlendirme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(3), 19-30.
• Urhan, V. F. (2008). Türkiye'de Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılandırılması. Sayıştay Dergisi(70), 85-102.
• Zeyrekli, S., & Ekizceleroğlu, R. (2007). Avrupa Birliği Bağlamında Hizmette Yerellik (Subsidiarite) İlkesi ve İlkenin Türkiye Açısından Ele Alınışı. Çağdaş Yerel Yönetimler, 16(3), 29-48.