Complementing Republican Politics with Democracy: An Analysis Through Türkiye

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 1, 132 - 154, 25.06.2024

Şenol Durgun

Öz

In Turkish politics, the concept of the republic has been a subject of debate since its establishment. These discussions have often deviated from their normal course, leading to the emergence of interim periods and crises. During these periods when democratic politics were suspended, the interventions of non-political elements in the political establishment; It was generally made on the grounds of "protecting and preserving the Republic". Accordingly, the protection of the Republic, which is perceived as the sole guarantee of national existence, independence, and modernization, was prioritized over democratic politics. As a matter of fact, after the transition to the multi-party system, the first expectation from political parties is that they make politics towards the existence of the republic rather than an intermediary role between the society and the political center. Therefore, it has made the main point of departure for us to deal with the republican understanding in Turkey, which has a content far beyond its meaning in the literature. However, in order to explain the understanding in Turkey's practice, first of all, what the republican understanding is conceptually and theoretically, the differences in its application in Turkey and the meanings attributed to the republican understanding were evaluated. Then, with the changes experienced after the transition to the multi-party period in Turkish politics, the debates on democracy in the direction of republican politics were emphasized, especially in the Second World War. After the World War II, the difficulties and changes that occurred with the emergence of the liberal democratic view in Turkish politics were tried to be analyzed in terms of republican political philosophy.

Anahtar Kelimeler

Republic, Democracy, Common Good, Citizenship, Freedom

Cumhuriyetçi Siyaseti Demokrasiyle Tamamlamak: Türkiye Üzerinden Bir Analiz

Öz

Türk siyasetinde cumhuriyet kavramı kuruluşundan itibaren tartışma konusu olmuştur. Öyle ki bu tartışmalar normal seyrinde gitmeyip, çoğunlukla krize sebebiyet vererek ara dönemlerin oluşmasına da yol açmıştır. Demokratik siyasetin askıya alındığı bu dönemlerde siyaset kurumuna, siyaset dışı unsurların müdahaleleri; genellikle “Cumhuriyet’i korumak ve kollamak” gerekçesine dayandırılarak yapılmıştır. Buna göre ulusal varlığın, bağımsızlığın ve de modernleşmenin yegâne teminatı olarak görülen Cumhuriyetin korunması demokratik siyasetin üzerinde görülmüştür. Nitekim çok partili düzene geçildikten sonra da siyasal partilerden öncelikle beklenen toplum ile siyasal merkez arasında aracı rolden ziyade, cumhuriyetin varlığına dönük siyaset yapmalarıdır. Dolayısıyla literatürdeki anlamının çok daha ötesinde bir içerik kazandırılan Türkiye’deki cumhuriyetçi anlayışı ele almamızda temel hareket noktası yapmıştır. Ancak Türkiye uygulamasındaki anlayışı izah edebilmek için öncelikle kavramsal ve kuramsal yönden cumhuriyetçi anlayışının ne olduğu verilerek, Türkiye’deki uygulamasındaki farklılıklar, cumhuriyetçi anlayışa yüklenilen anlamlar değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Ardından Türk siyasetinde çok partili döneme geçildikten sonra yaşanılan değişimlerle birlikte, cumhuriyetçi siyaset doğrultusundaki demokrasi tartışmalarına dikkat çekilerek, özellikle II. Dünya savaşı sonrası Türk siyasetindeki liberal demokratik bakışın öne çıkmasıyla meydana gelen zorluklar, değişimler cumhuriyetçi siyasal felsefe açısından analiz edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Demokrasi, Ortak Yarar, Yurttaşlık, Özgürlük

Kaynakça

• Başbuğ, E. D. (2013). Resmî İdeoloji Sahnede-Kemalist İdeolojinin İnşasında Halkevleri Dönemi Tiyatro Oyunlarının Etkisi-, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baştürk, E. (2013). Çağdaş Siyaset Felsefesinde İki Tarz-ı Cumhuriyetçilik: Atina ve Roma Anlayışlarının Karşılaştırılması, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1).
• Brown, W. (2021). Fedekar/Kurban Yurttaşlık: Neoliberalizm, İnsan Sermayesi ve Kemer Sıkma Politikası, Çev. Emine Ayhan, Cogito, Sayı: 102.
• Coşar, S. (1999). Türk Modernleşmesi: “Aklileşme”, “Patoloji” ve Tıkanma”, Doğu Batı Dergisi, 2 (8).
• Crouch, C. (2016). Post-Demokrasi, Çev. A. Emre Zeybekoğlu, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Çelik, N. B. (2006). Kemalizm: Hegomonik Bir Söylem, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce -Kemalizm-, Ed. Tanıl Bora-Murat Gültekingil, 5. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durgun, Ş. (1990). Cumhuriyetçi ve Liberal Anlayış Çerçevesinde Türkiye’de Vatandaşlık Sorunsalı, Çankırı Karatekin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 1.
• Gauchet, M. (2013). Yurttaşını Arayan Demokrasi, Çev. Zeynep Savaşçın, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Heater, D. (2007). Yurttaşlığın Kısa Tarihi, Çev. Meral Delikara Üst, Ankara: İmge Kitabevi.
• Helvacı, P. (2014). Türkiye’de Cumhuriyetçilik Anlayışı: 1920-1930 Dönemine Bir Bakış, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 10 (20).
• İslamoğlu, H. (2021). Dünya Tarihi ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kahraman, Y. (2021). Türkiye’de Modern Bilincin Oluşumu-Modernleşmenin Fenomenolojisi ve Türk Modernleşmesi-, İstanbul: Ketebe Yayınları
• Közleme, A. O. (2022, Temmuz). Cumhuriyet Yönetimi, Cumhuriyetçilik ve Tek Parti Dönemi Türkiye’sinde Cumhuriyetçi Model, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (130).
• Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları, Çev. Mehmet Emin Özcan, Ankara: Dost Kitabevi.
• Okutan, C. (2006). Cumhuriyetçi Paradigma Paradigmatik Cumhuriyet, İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Özbudun, E. (2013). Türkiye: Çoğulcu Toplum ve Tekçi Devlet, Der. Ahmet T. Kuru-Alfred Stepan. Türkiye’de Demokrasi, İslam ve Laiklik, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, A. (2006). Cumhuriyetçilik ve Liberalizm- Neo-Roma Cumhuriyetçiliği: Özgürlük, Katılım, Yasa/Yurttaşlık Sorunsalları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz-, İstanbul: Doruk Yayınları.
• Mounk, Y. (2021). Demokrasinin Halkla İmtihanı-Liberal demokrasinin Krizi, Otoriter popülizmin Yükselişi-, Çev. İnanç Özekmekçi, İstanbul: h20 Yayıncılık.
• Salman, G. (2021). Eşit Şahitlik/Özgür Tanıklık: Gelmekte-Olan-Yurttaşlık, Cogito, 102.
• Toker N. & Tekin S. (2007). Batıcı Siyasi Düşüncenin Evreleri: Kamusuz Cumhuriyet’ten kamusuz Demokrasi’ye, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce -Modernleşme ve Batıcılık-, Ed. Tanıl Bora-Murat Gültekingil, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tunçel, A. (2010). Bir Siyaset Felsefesi Cumhuriyetçi Özgürlük, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yetim, F. (2016). Cumhuriyetçi Düşünce ve Türkiye Deneyimi, Kuruluşundan 90. Yılına Türkiye Cumhuriyeti Uluslararası Sempozyumu, 23-25 Ekim 2013 Eskişehir, Yayına Hazırlayan: Arzu Güvenç Saygın, Cilt II, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.