HAZAR HAVZASININ HUKUKİ STATÜSÜ

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 99 - 114, 31.01.2018

Muhammed Emin Kocaman

https://doi.org/10.18354/esam.387714

Cited By: 6

Öz

Hazar Havzası sahip olduğu petrol ve doğalgaz kaynakları sayesinde küresel ve bölgesel güçlerin ilgisini çeken jeostratejik ve jeoekonomik bir öneme sahiptir. Hazar, sadece SSCB ve İran kontrolündeyken, SSCB’nin dağılmasıyla beş devletin ortak kullanımına açılmış ve Hazar’da güç mücadeleleri başlamıştır. Günümüzde halen devam eden paylaşım sorununun en büyük nedeni Hazar’ın hukuki statüsünün ve ne şekilde paylaşılacağının belirlenememiş olmasıdır. Hazar’ın statüsünün belirlenememesi bu bölgede var olan enerjiye yeterli bir şekilde ulaşılamamasına ve istenilen şekilde uluslararası pazarlara transferinin sağlanamamasına neden olmaktadır. Bu makalede Hazar Havzasını uluslararası hukuk ve deniz hukuku çerçevesinde ele alarak buranın göl mü yoksa deniz mi olduğunu inceleyerek, bölge devletlerinin tezlerini göz önüne alarak buranın statüsünü belirlemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hazar Havzası, Uluslararası Hukuk, Hazar'ın Statüsü

THE LEGAL STATUS OF THE CASPIAN BASIN

Öz

The Caspian Basin has a geo-strategic and geo-economic importance due to its oil and gas resources which attracts the attention of global and regional powers. The Caspian Basin was under the control of Iran and USSR, but with the collapse of the USSR, five states were allowed to utilize it. After that, the struggle for power in the Caspian Sea, began. The Caspian’s legal status and how it should be shared is not determined and these are the most important reasons for today’s ongoing problem of sharing it. The inability to identify the status of the Caspian causes the inability to reach an adequate amount of the energy which exists in this region and also,to fail in achieving the desired manner of transfering to international markets. This article on the Caspian Basin will be dealt with in the framework of international law and maritime law. The basin will be examined whether lake or the sea. taking consideration of regional states arguments will try to determine the status of the Basin.

Anahtar Kelimeler

The Caspian Basin, International Law, The Status of the Caspian

Kaynakça

• Gayıbov, A. (2005). Hazar Havzasının Doğal Statüsü ve Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattının Ekonomik Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• İşcan, İ.H. (2010). Uluslararası Enerji Güvenliği Açısından Hazar Bölgesi Enerji Ekonomisi ve Hazar Denizi’ni Paylaşım Sorunu. Sosyo Ekonomi Dergisi Özel Sayı. ss. 63-92.
• Gökçe, M. (2008). Sovyet Sonrası Dönemde Hazar Çevresinde Yaşanan Rekabet. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Volume 1/3. ss. 177-209.
• Gürses, E. (2001). Kafkasya’da Uluslararası Rekabet. Avrasya Dosyası-Azerbaycan Özel Sayısı. Cilt: 7, Sayı: 1. ss. 205-273.
• İsgandarov, R. (2009). Tarihsel Perspektifiyle Uluslararası Hukuk’ta Hazar’ın Statüsü. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Karaağaçlı, A. (2009). Hazar Denizi. BİLGESAM. http://www.bilgesam.org/incele/1291/-hazar-denizi/#.VTazVtLtmkp, (12.04.2015).
• Mehmedoğlu, A.S. (1994). Dağıstan’da Hazar Denizinin Kuzeybatı Sahilinde Tarihi Bir Şehir ve Liman. DERBEND. Cilt:9, s. 165, http://www.tdvia.org/dia/ayrmetin. php?idno=090165, (12.04.2015).
• Oğan, S. (2005). Yeni Global Oyun ve Hazar’ın Statüsü. TÜRKSAM. http://www.turksam.org/tr/makale-detay/601-yeni-global-oyun-ve-hazar-in-statusu, (12.04.2015).
• Oğan, S. (2001a). Azerbaycan’ın Tanımlanamayan Ekonomisi ve Türkiye ile Ekonomik İlişkileri. Avrasya Dosyası-Azerbaycan Özel Sayısı. Cilt: 7, Sayı: 1. ss. 56-85.
• Oğan, S. (2001b). Hazar’da Tehlikeli Oyunlar: Statü Sorunu, Paylaşılamayan Kaynaklar ve Silahlanma Yarışı. Avrasya Dosyası-Türkmenistan Özel Sayısı. Cilt: 7, Sayı: 2. ss. 143-184.
• Terzioğlu, S.S. (2008). Hazar’ın Statüsü Hakkında Kıyıdaş Devletlerin Hukuksal Görüşleri. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu. Cilt: 3, Sayı: 5, ss. 26-47.
• Oruç, T.Ç. (2014). Kıyıdaş Devletlerin Talepleri Çerçevesinde Hazar’ın Hukuki Statüsü ve Paylaşılması Sorunu. BİLGESAM. http://www.bilgesam.org/incele/1635/-hazar%C2%92in-hukuki-statusu-ve-paylasilmasi-sorunu/#.VTa0o9Ltmko, (12.04.2015).Pazarcı, H. (2011). Uluslararası Hukuk. Turhan Kitap Evi. 10. Baskı. Ankara.
• Poyraz, Y. (2011). Hazar’ın Hukuki Rejimine İlişkin Sorunlar ve Kıyıdaş Devletlerin Çözüm Çabaları. Uluslararası Hukuk ve Politika. Cilt: 7, Sayı: 28, ss. 27-55.
• Qurbanov, İ. (2011). Hazar Havzasında Stratejik Oyunlar: Hukuki Statü Sorunu ve Uluslararası Enerji Politikası. Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi. Cilt: 3, Sayı: 12. ss. 4-16.
• Abdullayev, C. (1999). Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Hazar’ın Statüsü ve Doğal Kaynakların İşletilmesi Sorunu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt:48, Sayı:1. ss. 255-290.
• Uslu, K. (2006). Hazar Bölgesi Enerji Kaynaklarının Ekonomik ve Uluslararası Boyutu. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. Cilt: 21, Sayı: 1. ss. 99-130.
• Yağdıran, Y.H. (2011). Uluslararası Hukuk Açısından Hazar Denizi Kıta Sahanlığı Problemi. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Yüce, Ç.K. (2006). Kafkasya ve Orta Asya Enerji Kaynakları Üzerinde Mücadele. Ötüken Yayınları. İstanbul.
• Avcı, E. (2014). Hazar’ın Statü Sorunu ve Sahildar Devletlerin Konuya Yaklaşımları. Uluslararası Stratejik Bakış Enstitüsü.
• Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi. BM Enformasyon Merkezi UNIC-Ankara. http://denizmevzuat.udhb.gov.tr/dosyam/denizhukuku.pdf (12.04.2015).
• Buniyatov, Z.M. (t.y.). Azerbaycan. Cilt:4, s. 320, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=040320, (12.04.2015).
• Çolakoğlu, S. (1998). Uluslararası Hukukta Hazar’ın Statüsü Sorunu. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. Cilt:53, Sayı: 1. ss. 107-122.