DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR VE EKONOMİK GELİŞME: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 2, 20 - 31, 01.07.2013

Khoich Aizhan Madiyarova Diana

https://doi.org/10.18354/esam.81722

Cited By: 4

Öz

Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümesinde önemli bir yere sahiptir. Öne sürülen argümanlar arasında, DYY’nin beşeri sermaye oluşumuna katkı sağlayacağı, teknoloji transferi yaparak teknoloji düzeyini arttıracağı, yerli yatırımı uyaracağı ve küresel pazarlara erişim olanağı sağlayacağı gelmektedir. Bu çalışmada, doğrudan yabancı sermayenin Kazakistan’ın ekonomik gelişmesindeki rolü incelenmektedir. Kazakistan ekonomisinin bağımsızlığını kazandıktan sonra giderek artan oranda doğrudan yabancı sermaye çektiğini ve bu durumun ülke ekonomisinin büyümesine ciddi katkı sağladığı görülmektedir. Bununla birlikte, Kazakistan’a gelen doğrudan yabancı yatırımların birincil sektörde ve özellikle de petrol, doğalgaz arama ve çıkarma gibi doğal kaynaklara dayalı faaliyetlerde yoğunlaşmış olması, uzun vadede büyümeyi olumsuz etkileyecek riskleri de beraberinde getirmiştir. İmalat sanayiine yabancı sermayenin çekilememiş olması da teknolojik gelişmenin sınırlı kalmasında ve ihracatta çeşitlendirmenin başarılı olamamasında önemli bir olumsuzluk yaratmaktadır. Bu durum, uzun dönemde Alfaro (2003)’ün öne sürdüğü DYY’nin büyüme üzerindeki olumsuz etkisinin ağırlık kazanmaına yol açabilir.

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investment, economic growth, Kazakhistan economy JELClassification: F21, F43

DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR VE EKONOMİK GELİŞME: KAZAKİSTAN ÖRNEĞİ

Öz

Doğrudan yabancı yatırımlar (DYY), gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümesinde önemli bir yere sahiptir. Öne sürülen argümanlar arasında, DYY’nin beşeri sermaye oluşumuna katkı sağlayacağı, teknoloji transferi yaparak teknoloji düzeyini arttıracağı, yerli yatırımı uyaracağı ve küresel pazarlara erişim olanağı sağlayacağı gelmektedir. Bu çalışmada, doğrudan yabancı sermayenin Kazakistan’ın ekonomik gelişmesindeki rolü incelenmektedir. Kazakistan ekonomisinin bağımsızlığını kazandıktan sonra giderek artan oranda doğrudan yabancı sermaye çektiğini ve bu durumun ülke ekonomisinin büyümesine ciddi katkı sağladığı görülmektedir. Bununla birlikte, Kazakistan’a gelen doğrudan yabancı yatırımların birincil sektörde ve özellikle de petrol, doğalgaz arama ve çıkarma gibi doğal kaynaklara dayalı faaliyetlerde yoğunlaşmış olması, uzun vadede büyümeyi olumsuz etkileyecek riskleri de beraberinde getirmiştir. İmalat sanayiine yabancı sermayenin çekilememiş olması da teknolojik gelişmenin sınırlı kalmasında ve ihracatta çeşitlendirmenin başarılı olamamasında önemli bir olumsuzluk yaratmaktadır. Bu durum, uzun dönemde Alfaro (2003)’ün öne sürdüğü DYY’nin büyüme üzerindeki olumsuz etkisinin ağırlık kazanmaına yol açabilir.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan yabancı yatırım, ekonomik büyüme, Kazakistan ekonomisi

Kaynakça

• Alfaro, L. (2003), “Foreign direct Investment and growth: Does the sector matter?”, Harvard University, Harvard Business School, Working Paper.
• Balasubramanyam, V. N., Salisu, M., and Sapsford, D., (1996), “Foreign direct investment and growth in EP and IS countries”, Economic Journal 106: 92–105.
• Blomström, M., Lipsey, R.E. and Zejan, M. (1994). “What explains developing country growth”, NBER Working Paper No. 4132.
• Borenztein, E., J. De Gregorio, and J.-W, Lee. (1998). “How does foreign direct investment affect economic growth”, Journal of International Economics, 45: 115-135.
• Bosworth, B. P. and Collins, S. M., (1999), “Capital flows to Developing Economies: Implications for Saving and Investment”, Brookings Papers on economic Activity: 1, Brookings Institution, 143-69.
• Carkovic, M. and Levine R. (2005), “Does Foreign Direct Investment Accelerate Economic Growth?”, in T. Moran, E. Graham and M. Blomstrцm (eds.), Does Foreign Direct Investment Promote Development? (Washington, DC: Institute for International Economics), 195–220.
• Choe, J.I. (2003), “Do foreign direct investment and gross domestic investment promote economic growth?”, Review of Development Economics, 7(1): 44-57.
• De Mello, L. R. (1997), “Foreign Direct Investment in Developing Countries and Growth: A Selective Survey”, Journal of Development Studies, 34(1): 1–34.
• De Mello, L.R. (1999), “Foreign direct investment-led growth: evidence from time series and panel data”, Oxford Economic Papers, 51: 133-151.
• Dosmukhamedov, E.K. (2003), Foreign Direct Investment in Kazakhstan: Politico-Legal Aspects of Post-Communist Transition, Oxford: Palgrave Macmillan.
• Hansen, H. and Rand J. (2004); “On the Causal Links between FDI and Growth in Developing Countries”, Institute of Economics, University of Copenhagen, Discussion paper 04-30.
• Janicki, H.P. and Wunnava, P.V. (2004) “Determinants of foreign direct investment: empirical evidence from EU accession candidates”, Applied Economics, 36: 505-509.
• Kazakhstan (2010), Country Profile, OSCE and Kazakhstan 2010, Astana: Ministry of foreign affairs of the Kazakhstan republic.
• Madiyarova et al (2011) “Impact of Foreign Direct Investments on Economic Growth in Kazakhstan” International Proceeding of Economics Development and Research. IACSIT PRESS. Volume 10, 2011.414-419p.
• Khoich Aizhan (2012) “Role of foreign direct investment on Kazakhstan economy during independence years”, ACTUAL PROBLEMS OF ECONOMICS, № 12 (138) . 517-527p.
• National Bank of Kazakhstan, (2010), Statistical bulletin of national Bank of Kazakhstan, 2010(8).
• Statistical agency of Kazakhstan, (2009), Statistical yearbook of Kazakhstan for 2009 year.
• UNCTAD, (2007), World investment report: Transnational corporations, extractive industries and development, Geneva: United Nations.
• UNCTAD, (2010), World investment report: investing in a low-carbon economy, Geneva: United Nations (http://www.unctad.org/en/Docs/wir2010_en.pdf)
• Dünya Bankası http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG
• Zhang, K.H. (2001), “Does foreign direct investment promote economic growth? Evidence from East Asia and Latin America”, Contemporary Economic Policy, 19(2): 175-185.