İŞÇİLERDE VARDİYALI ÇALIŞMA DÜZENİNİN BESİN TÜKETİMİ, VÜCUT KOMPOZİSYONU VE EKONOMİ ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 15 - 25, 29.07.2022

Damla Dikmen , Kezban Esen Karaca , Merve İnce Palamutoğlu

https://doi.org/10.18354/esam.1104152

Öz

Sanayi Devrimi'nden bu yana, çalışma saatlerinde aşağı yönlü bir eğilim olmuştur ve bu, ücretlerdeki ve üretkenlikteki artışlarla birlikte hareket ederek erdemli bir döngü yaratmıştır. Ancak son yıllarda bu eğilim durmuş, hatta bazı durumlarda tersine dönmüştür. Çalışma saatlerinin organizasyonu ile ilgili olarak, her gün sabit sayıda gün için sabit çalışma saatlerinden oluşan standart çalışma haftasından yani vardiyalı çalışmaya yönelik düzenlemeler olmuştur. Modern toplumda, birçok kurum ve organizasyon bireylerin vardiyalı çalışmasını gerektiren 24 saat açık olarak hizmet vermeye başlamıştır. Vardiyalı çalışma sağlığa zararlı olabilmektedir; gece çalışan bireyler ağırlık artışı, gastrointestinal problemler, hipertansiyon gibi sağlık riskleri taşımaktadır. Çalışmada, sağlıklı yetişkin işçilerde vardiyalı çalışma düzeninin besin tüketimi, vücut kompozisyonu ve ekonomi üzerine etkisini değerlendirmek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Şubat-Mayıs 2017 tarihleri arasında Çorlu İmka İplik ve Çorlu Bostan Tekstil Fabrikalarında vardiyalı çalışan ve sürekli gündüz çalışan bireylerden oluşmuştur. Araştırmaya katılan bireylere demografik bilgilerini, genel sağlık durumlarını ve yaşam tarzı alışkanlıklarını sorgulayan anket formu uygulanmış, 3 günlük besin tüketim kaydı ve antropometrik ölçümleri alınmış ayrıca uyku kalitelerini değerlendirmek amacıyla Pittsburgh Uyku Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada yer alan bireylerin yaş ortalamaları 39,27 ± 7,4’tür. Çalışmaya katılan bireylerin cinsiyet dağılımına bakıldığında, %48,2 si kadın, %51,8’i erkektir. Bireylerin ortalama vücut ağırlığı 72,686±14,884 kg iken ortalama beden kütle indeksleri 26,511±4,611 kg/m2dir. Çalışmamıza katılan bireylerin 145’i vardiyalı çalışırken, 55’i vardiyasız olarak çalışmaktadır. Çalışmanın sonucunda, vardiyalı çalışma durumunun uyku kalitesini düşürdüğü bulunmuştur. Buna ek olarak vardiyalı çalışma durumu ile vardiyalı çalışırken öğünlerin düzensizleşmesi durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır. Vardiyalı çalışma durumu ile şekerli besin ve hamur işi tüketim durumu arasındaki ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Vücut yağ oranıyla vardiyalı çalışma durumu arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0,05). Elde edilen bulgular doğrultusunda, vardiyalı çalışanların beslenme konusunda alacakları beslenme eğitimi besin tüketim tercihlerini ve vücut kompozisyonlarının olumlu yönde etkileyecektir.

Anahtar Kelimeler

Besin tüketimi, Ekonomi, Pitsburg Uyku Ölçeği, Vardiyalı çalışma, Vücut yağ oranı

Teşekkür

Sayın editör, Teşekkür ederim İyi çalışmalar diliyorum Saygılarımla

Kaynakça

• Antunes, L. C., Levandovski, R., Dantas, G., Caumo, W. ve Hidalgo, M. P. (2010). Obesity and shift work: Chronobiological aspects. Nutrition Research Reviews 23(1): 155–168.
• Bonnell, E. K., Huggins, C. E., Huggins, C. T., McCaffrey, T. A., Palermo, C. ve Bonham, M. P. (2017). Influences on dietary choices during day versus night shift in shift workers: A mixed methods study. Nutrients 9(3): 1–13.
• Costa, G. (2003). Factors influencing health of workers and tolerance to shift work. Theoretical Issues in Ergonomics Science 4(3): 263–288.
• Değirmencioğlu, M. (2019). Vardiyalı Çalışma Sistemi Çalışanlar İçin Ne Kadar İyi? Journal of Aviation 3(2): 113–121.
• Finn, P. (1981). The effects of shiftwork on the lives of employees. Monthly Labor Review: 31–35.
• Froy, O. (2010). Metabolism and circadian rhythms - Implications for obesity. Endocrine Reviews 31(1): 1–24.
• Harrington, J. M. (2001). Health effects of shift work and extended hours of work. Occupational and Environmental Medicine 58(1): 68–72.
• Hulsegge, G., Boer, J. M.A. van der Beek, A. J., Verschuren, W. M. M., Sluijs, I., Vermeulen, R. ve Proper, K. I. (2016). Shift workers have a similar diet quality but higher energy intake than day workers. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health 42(6): 1–10.
• Hussain, M. ve Tyagi, R. (2018). Effect of shift work on physiological parameters: A study among security personnel. National Journal of Physiology, Pharmacy and Pharmacology 9(0): 103-107.
• Kırtız, G. (2018). İşçilerin vardiyalı ve vardiyasız sistemde çalışmasının beslenme durumu üzerine etkisi. Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilimdalı, İstanbul.
• McHugh, M., French, D. D., Kwasny, M. M., Maechling, C. R. ve Holl, J. L. (2020). The Impact of Shift Work and Long Work Hours on Employers’ Health Care Costs. Journal of Occupational and Environmental Medicine 62(12): 1006–1010.
• Müftüoğlu, S. ve Parlakyiğit, A. (2020). The Determination of the Relationship Between Physical Activity, Emotional Status and Eating Habits of Shift Workers. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences 5(1): 10–21.
• Reeves, S. L., Newling-Ward, E. ve Gissane, C. (2004). The effect of shift-work on food intake and eating habits. Nutrition & Food Science 34(5): 216–221.
• Shields, M. (2002). Shift work and health. Health reports / 13(4): 11–33.
• Souza, R. V., Sarmento, R. A., Carnevale de Almeida, J. ve Canuto, R. (2019). The effect of shift work on eating habits: A systematic review. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health 45(1): 7–21.
• Varlı, S. N. ve Bilici, S. (2016). The nutritional status of nurses working shifts : A pilot study in Turkey Estado nutricional de enfermeiras em regime piloto na Turquia. Revista de Nutrição 29(4): 589–596.
• WHO. 2019. Policy Brief Health, Decent Work and the Economy. Erişim adresi euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0011/397793/SDG-8-policy-brief_4.pdf?ua=1. (10 Ocak 2022).
• WHO. 2022. “World Health Organization”. Erişim adresi https://www.who.int/about/governance/constitution (10 Ocak 2022).
• Yoshizaki, T., Kawano, Y., Noguchi, O., Onishi, J., Teramoto, R., Sunami, A., Yokoyama, Y., Tada, Y., Hida, A. ve Togo, F. (2016). Association of eating behaviours with diurnal preference and rotating shift work in Japanese female nurses: A cross-sectional study. BMJ Open 6(11): 1-8.