BREAKS AND CONTINUITIES IN THE MİLLİ GÖRÜŞ TRADITION ON THE AXIS OF THE FAZILET PARTY

Yıl 2024, , 1 - 25, 28.04.2024

İrfan Özet

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1363682

Öz

This study tries to analyze the Virtue Party, which was founded towards the end of the 20th century, in the context of the ruptures and continuities it revealed in the National Vision tradition. Since the 1970s, the primary emphasis in Milli Görüş formations has been on "spiritual development" and "heavy industry". Adherents of Milli Görüş stood out with their approach, which draws its source from religious norms and values, on a number of areas from population to family, from education to economy. According to them, the main source of the blockages experienced in these areas was the well-established Westernization programs that have been followed since the Tanzimat. In the study, which is based on descriptive document analysis as a method, the transformations in the Milli Görüş tradition were tried to be revealed, especially considering the 28 February period. The search for "harmony" in conservative circles was also gaining momentum as the state elites pointed out the protest vein that was developing especially in the political wing of the Islamic movement during these periods as "threat range". In this context, the eclectic discourse of the RP, which takes into account the capitalist system relatively with the social solidarity “just order” in the economic field, draws a more peaceful framework with liberal capitalism with the effects of the Innovative Wing during the FP period. In addition, the organic relationship lines that Milli Görüş established with Islamic capital during the massification process were significantly stretched during the FP period. In political culture, an attentive discourse regarding secularism and the secular public sphere came to the fore. Similarly, the approach that envisioned the EU as a "Christian Union" until the February 28 process was gradually declining. As a matter of fact, FP executives were publicly declaring that they aimed to finalize the European Union membership process. The party's stable attitudes and discourses regarding the Milli Görüş tradition were effective in a number of social areas regulated by traditional world codes, especially women and family institutions. At the same time, the hierarchical, fluid organizational model of the Milli Görüş parties, which could penetrate into neighborhoods and streets, still existed during the FP period.

Anahtar Kelimeler

Milli Görüş Movement, Milli Nizam Party, Milli Selamet Party, Refah Party, Fazilet Party.

FAZİLET PARTİSİ EKSENİNDE MİLLİ GÖRÜŞÇÜ İDEOLOJİDE KOPUŞ VE SÜREKLİLİKLER

Öz

Bu çalışma, 20. yüzyılın sonlarına doğru kurulan Fazilet Partisi’ni Milli Görüş geleneğinde ortaya koyduğu kopuş ve süreklilikler bağlamında analize çalışır. 1970’lerden itibaren Milli Görüşçü oluşumlarda öncelikli vurgu, “manevi kalkınma” ve “ağır sanayi” üzerinedir. Milli Görüş bağlıları, nüfustan aileye, maariften ekonomiye bir dizi alanla ilgili kaynağını dinsel norm ve değerlerden alan yaklaşımlarıyla öne çıktılar. Onlara göre, söz konusu alanlarda yaşanan tıkanmaların başlıca kaynağı, Tanzimat’tan itibaren izlenen köklü Batılılaşma programlarıydı. Yöntem olarak betimsel doküman analizine dayanan çalışmada, özellikle 28 Şubat sürecinden hareketle Milli Görüş geleneğindeki dönüşümler açığa çıkarılmaya çalışıldı. Devlet seçkinlerinin bu dönemler İslami hareketin özellikle siyasal kanadında gelişen protest damarı “tehdit menzili”nde işaret etmesiyle, muhafazakâr çevrelerde “uyum” arayışları da hız kazanıyordu. Bu çerçevede RP’nin iktisadi alanda sosyal dayanışmacı “adil düzen”le kapitalist sistemi nispeten dikkate alan eklektik söylemi, FP döneminde, Yenilikçi Kanat’ın da etkileriyle, liberal kapitalizmle daha barışık çerçeve çizer. Buna ilaveten Milli Görüş’ün kitleselleşme sürecinde İslami sermaye ile kurduğu organik ilişki hatları, FP döneminde anlamlı ölçüde esnetiliyordu. Politik kültürde ise, laiklik ve seküler kamusal alana ilişkin özenli bir söylem öne çıktı. Benzer olarak 28 Şubat süreci öncesine değin AB’yi bir “Hristiyan Birliği” olarak tasavvur eden yaklaşım peyderpey geriliyordu. Nitekim FP yöneticileri, Avrupa Birliği üyelik sürecinin nihayete ermesini amaçladıklarını kamuoyuna deklare ediyordu. Partinin Milli Görüş geleneğiyle ilgili istikrarlı tutum ve söylemleri ise, özellikle kadın, aile kurumu gibi geleneksel dünya kodlarının tanzim ettiği bir dizi sosyal alanda etkisini gösteriyordu. Aynı zamanda Milli Görüş partilerinin mahalle ve sokaklara kadar nüfuz edebilen hiyerarşik, akışkan örgütlenme modeli FP döneminde de varlığını korumaktaydı.

Anahtar Kelimeler

Milli Görüş Hareketi, Milli Nizam Partisi, Milli Selamet Partisi, Refah Partisi, Fazilet Partisi

Teşekkür

Saygılar, kolaylıklar...

Kaynakça

• Açıkel, F. (2023). “Kutsal Mazlumluk”tan “Makyavelist Despotizm”e. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akdoğan, Y. (2000). Siyasal İslam. İstanbul: Şehir Yayınları.
• Anadolu Gençlik. (2000). İmam Hatip Liseleri. 2, 56-57.
• Arpacı I. ve Baharçiçek, A. (2017). Milli Görüş Partilerinin Programlarının Dış Politika Analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, İktisat Özel Sayısı, 115-126.
• Arslan, H. (2021). Milli Görüş Hareketi: Siyasal ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: İlem Yayınları.
• Bulaç, A. (2009). Göçün ve Kentin Siyaseti. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Burak, B. (2022). Post-Modern Darbe Sonrası Türk Siyasetinde Necmettin Erbakan’ın Mirası ve Milli Görüş Hareketi. ESAM, 3 (1), 59-73.
• Canoğlu, Y. (2001). FP’de Vuruşanların Tarihi Sorumluluğu. UMRAN, 79, 3-10
• Çakır, R. (2005). Milli Görüş Hareketi. Y. Aktay (Der.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık (6. Cilt) içinde (s. 544-575). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çalmuk, F. (2001). Erbakan’ın Kürtleri: Milli Görüş’ün Güneydoğu Politikası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Çapcıoğlu, İ. (2016). Tanzimat’tan Günümüze Muhafazakârların Kadın Algısındaki Değişimler, Dini Araştırmalar, 19 (49), Kadın Özel Sayısı, 271-291.
• Çemrek, M. (2012). Çalkantılı Bir Ekonomide İslamcı Siyasetin Yükselişi ve Düşüşü. A. Çaylak vd. (Der.) Türkiye’nin Politik Tarihi içinde (s. 643-669). Ankara: Savaş Yayınevi.
• Çınar, M. (2010). AKP ve İslami Hareketler: Defansif ve Dağıtıcı İktidar Kardeşliği. İ. Uzgel ve B. Duru. (Der.) AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu içinde (s. 307-315). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Davis N. J. ve Robinson R.V. (2015). Dinsel Hareketler ve Sosyal Refah. H. Şen ve B. S. Yetgin (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Doğan, A. E. (2010). İslamcı Sermayenin Gelişme Dinamikleri ve 28 Şubat Süreci. İ. Uzgel İ. ve B. Duru (Der.). AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu içinde (s. 283-306). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Erbakan, N. (2014). Davam. Ankara: MGV Yayınları.
• Erbakan, N. (1979). İslâm Dinarı Sistemine Geçilmelidir. Akıncılar, 1, 6.
• Erbakan, N. (1975). Milli Görüş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Fazilet Partisi. (1999). 18 Nisan 1999 Seçim Beyannamesi. Ankara: TBMM Kütüphanesi.
• Güngör, N. (2002). Yenilikçi Hareket. İstanbul: Anka Yayınları.
• Güven, A. ve Han E. (2022). 28 Şubat: Bir Darbeden Daha Fazlası. Ankara: Nobel Yayınları.
• Müftüoğlu, İ. (2010). (28 Şubat) Belgeler Konuşuyor: Milli Görüşte Kırılma. İstanbul: Alioğlu Yayınevi.
• Milli Nizam Partisi Kuruluş Beyannamesi. (1970). Ankara: TBMM Kütüphanesi.
• Millî Selâmet Partisi 1973 Seçim Beyannamesi. (1973). İstanbul: Fatih Yayınevi.
• Özet, İ. (2022). İzmir Duvarı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Refah Partisi 24 Aralık 1995 Seçim Beyannamesi, (1995).
• Peköz, M. (2001). Türkiye’de Politik İslam’ın Gelişimi ve MNP-FP Gerçeği, İstanbul: Gün Yayıncılık.
• Schiffauer, W. (2021). İslamcılığın Ardından: İslam Toplumu Milli Görüş Etnografik Bir Araştırma. O. Duman (Çev.). İstanbul: GAV Perspektif Yayınları.
• Selim, Y. (2002). Yol Ayrımı: Milli Görüş Hareketindeki Ayrışmanın Perde Arkası. Ankara: Hiler Yayınları.
• Şen, S. (2004). Parti Programlarında Milli Görüş: AKP Milli Görüşçü mü?. İstanbul: Nokta Kitap.
• Tuğrul, T. (2020). Milli Görüş Hareketi ve İslam Birliği. Ankara: MGV Yayınları.
• Yalanız, Y. ve Zabun, B. (2021). Milli Görüş Partilerinin Eğitim ve Kültür Politikalarının Değerlendirilmesi. OPUS, 17(33), 750-778.
• Yankaya, D. (2018). Yeni İslami Burjuvazi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yavuz, M. H. (2004). Milli Görüş Hareketi: Muhalif ve Modernist Gelenek, Y. Aktay (Der.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık (6. Cilt) içinde (s. 591-603). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yavuz, M. H. (2011). Erbakan’dan Erdoğan’a Laiklik, Demokrasi, Kürt Sorunu ve İslam. L. Adalı (Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Yıldız, A. (2004). AK Parti’nin “Yeni Muhafazakâr Demokratlığı”: Türkiye Siyasetinde Adlandırma Problemi. Liberal Düşünce, 34, 5-11.
• Yılmaz, S. (2016). Milli Görüş Hareketi: Toplumsal Hareketlerde Çerçeve Değişimi Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(4), 1164-1185.
• Yorgancılar, S. (2012). Milli Görüş (1969-1980). İstanbul: Pınar Yayınları.
• YSK (1999). 18 Nisan 1999 Mahalli İdareler Genel Seçimi. 6 Şubat 2024 tarihinde https://www.ysk.gov.tr/tr/18-nisan-1999-mahalli-idareler-genel-secimi/2805 adresinden erişildi.
• Wikipedia (t.y.). 1995 Genel Seçim Sonuçları. 6 Şubat 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/1995_T%C3%BCrkiye_genel_se%C3%A7imleri adresinden erişildi.
• Wikipedia (t.y). 1999 Genel Seçim Sonuçları. 6 Şubat 2024 tarihinde https://tr.wikipedia.org/wiki/1999_T%C3%BCrkiye_genel_se%C3%A7imleri adresinden erişildi.
• Zariç, S. (2017). Söylem ve Belge Analiziyle Adalet ve Kalkınma Partisi İle Saadet Partisi Arasında Laiklik Meselesine Yaklaşım Farkı. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 311-324.