Doğum Sonrası Birinci Yılda Annelerin Genel Sağlık Durumunun Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına Etkisi

Yıl 2023, , 159 - 169, 26.10.2023

Merve İçöz , Meral Kılıç

https://doi.org/10.5152/JMHS.2023.22093

Öz

Amaç: Bu araştırma doğum sonrası birinci yılda annelerin genel sağlık durumunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntemler: Araştırma tanımlayıcı tipte yapılmıştır.Araştırma Sakarya Akyazı 3 Nolu Aile Sağlığı Merkezi’nde Mayıs 2019-Haziran 2019 tarihleri arasında başvuran araştırmaya dahil edilme kriterlerini karşılayan ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan 350 anne ile yürüt ülmüş tür.V erile rin toplanmasında “Kişisel Bilgi Formu,” “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları (SYBD) Ölçeği” ve “Genel Sağlık Anketi 12”(GSA) ölçekleri kullanılmıştır.
Bulgular: Çalışmamızda annelerin SYBDÖ toplam puan ortalaması 123,89 ± 21,99 olduğu belirlenmiştir. Doğum sonrası dönemde kadınlarda “Sağlık Sorumluluğu,” “Fiziksel Aktivite,” “Beslenme,” “Manevi Gelişim,” “Kişilerarası İlişkiler,” “Stres Yönetimi” boyutları ve “SYBD” puanları arttıkça GSA puanlarının azalmakta olduğu saptanmıştır. Çalışmamızda GSA puan ortalamasının 3,57 ± 3,09 olduğu belirlenmiştir. Doğum sonrası annelerde genel sağlık durumunun Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve alt boyutlarını etkilediği söylenebilir. Ebelerin doğum sonrası annelere sağlığı teşvik edici davranış uygulamalarına yardımcı olmayı amaçlayan girişimleri sunması ve konu ile ilgili çalışmalar yapması önerilir.
Sonuç: Doğum sonrası annelere genel sağlık durumunun Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve alt boyutlarını etkilediği söylenebilir. Ebelerin doğum sonrası annelere sağlığı teşvik edici davranış uygulamalarına yardımcı olmayı amaçlayan girişimleri sunması ve konu ile ilgili çalışmalar yapması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Doğum sonu dönem, ebelik, genel sağlık, sağlıklı yaşam

The Impact of General Health Status of the Mothers on Healthy Lifestyle Behaviors in the First Year Postpartum

Öz

Objective: This study was conducted to examine the effect of mothers’ general health status in the first year postpartum on healthy lifestyle behaviors.
Methods: The study was conducted in a descriptive type. The research was carried out with 350 mothers, who presented to the Sakarya Akyazı Family Health Center No. 3 between May 2019 and June 2019, met the inclusion criteria, and volunteered to participate in the study. The “Personal Information Form,” “Healthy Lifestyle Behaviors Scale,” and “General Health Questionnaire-12” were used for data collection.
Results: In the present study, the total mean Health-Promoting Lifestyle Profile scores of mothers were 123.89 ± 21.99. In the postpartum period, the General Health Questionnaire scores were detected to decrease as the “Health Responsibility,” “Physical Activity,” “Nutrition,” “Spiritual Development,” “Interpersonal Relationships,” “Stress Management,” and “Healthy Lifestyle Behaviors” scores increased. In the current study, the General Health Questionnaire mean score was determined to be 3.57 ± 3.09. The general health status of mothers in the postpartum period can be said to affect the Healthy Lifestyle Behaviors Scale and its subscales. It is recommended that midwives present attempts aiming to help mothers practice health-promoting behaviors in the postpartum period and that they carry out studies on the subject.
Conclusion: The general health status of mothers in the postpartum period can be said to affect the Healthy Lifestyle Behaviors Scale and its subscales. It is recommended that midwives present attempts aiming to help mothers practice health-promoting behaviors in the postpartum period and that they carry out studies on the subject.

Anahtar Kelimeler

General health status, healthy lifestyle, midwifery, postpartum

Kaynakça

• Apostolopoulos, M., Hnatiuk, J. A., Maple, J. L., Olander, E. K., Brennan, L., van der Pligt,P., & Teychenne, M. (2021). Influences on physical activity and screen time amongst postpartum women with heightened depressive symptoms: A qualitative study. BMC Pregnancy and Childbirth, 21(1), 376. [CrossRef]
• Asselmann, E., Kunas, S. L., Wittchen, H. U., & Martini, J. (2020). Maternal personality, social support, and changes in depressive, anxiety, and stress symptoms during pregnancy and after delivery: A prospectivelon gitud inal study. PLoS One, 15(8), e0237609. [CrossRef]
• Ayyıldız, N., & Ulupınar, S. (2019). Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşirelerin engelli bireylere yönelik sağlık eğitimi etkinlikleri. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 6(1), 48–58. [CrossRef]
• Baattaiah, B. A., Zedan, H. S., Almasaudi, A. S., Alashmali, S., & Aldhahi, M.I. (2022). Physical activity patterns among women during the postpartum period: An insight into the potential impact of perceived fatigue. BMC Pregnancy and Childbirth, 22(1), 678. [CrossRef]
• Bahar, Z., Beser, A., Gordes, N., Ersin, F., & Kissal, A. (2008). The validity and reliability study of Healthy Lifestyle Behavior Scale II. Journal of Cumhuriyet University Health of School of Nursing, 12(1), 1–13. http: //eskiderg i.cum huriy et.ed u.tr/ makal e/172 3.pdf
• Başar, S., & Sarı, İ. (2018). Düzenli egzersizin depresyon, mutluluk ve psikolojik iyi oluş üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi (İÜBESBD), 5(3), 25–34.
• Bİlgİç, G., & Can Gurkan, O. (2021). Kadın sağlığında mindfulness (bilinçli farkındalık) ve kullanım alanları. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 14(14), 363–375. [CrossRef]
• Bryson, H., Perlen, S., Price, A., Mensah, F., Gold, L., Dakin, P., & Goldfeld, S. (2021). Patterns of maternal depression, anxiety, and stress symptoms from pregnancy to 5 years postpartum in an Australian cohort experiencing adversity. Archives of Women’s Mental Health, 24(6), 987–997.[CrossRef]
• Cabrera-Domínguez, G., de la Calle, M., Herranz Carrillo, G., Ruvira, S., Rodríguez-Rodríguez, P., Arribas, S. M., & Ramiro-Cortijo, D. (2022). Women during lactation reduce their physical activity and sleep duration compared to pregnancy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(18), 11199. [CrossRef]
• Çalışkanyürek, S. S. A., Yıldırım, D. İ., & İnanlı, İ. (2022). 18–49 yaş arası lohusaların ruhsal durumlarının emzirme tutumuna etkisi. Selçuk Tıp Dergisi, 38(1), 30–39. [CrossRef]
• Değerli, H., & Yiğit, A. (2020). Sağlığın korunması ve geliştirilmesinde bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranış düzeyinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(27), 573–586.
• Ertekin Pınar, Ş., & Polat, Ş. (2019). Postpartum dönemde algılanan sosyal desteğin posttravmatik stres ve anne bebek bağlılığı ile ilişkisi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 448–456.[CrossRef]
• Esin Özabacı, M. N. (1997). Endüstriyel alanda çalışan işçilerin sağlık davranışlarının saptanması ve geliştirilmesi (Tez No: 58877). [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Faria-Schützer, D. B., Surita, F. G., Rodrigues, L., & Turato, E. R. (2018). Eating behaviors in postpartum: A qualitative study of women with obesity. Nutrients, 10(7), 885. [CrossRef]
• Göçer, Ş., Mazıcıoğlu, M. M., Ulutabanca, R. Ö., Ünalan, D., Karaduman, M., & Şahin Tarhan, K. Ş. (2020). Assessment of healthy lifestyle behaviors in traveling seasonal agricultural workers. Public Health, 180, 149–153. [CrossRef]
• Gökbulut, N., & Bal, Z. (2021). Mental iyi oluşluğun sağlıklı yaşam farkındalığıyla ilişkisi [The relationship of mental well-being with healthy living awareness]. Anatolıan Journal of Health Research, 2(2), 51–56. [CrossRef]
• Goldberg, D. P. (1988). User’s guide to the General Health Questionnaire. Windsor. https ://ci .nii. ac.jp /naid /1001 69199 43/
• Gözüyeşil, E., Taş, F., & Arıöz Düzgün, A. (2019). 15–49 yaş arası kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Cukurova Medical Journal, 44(4), 1215–1225. [CrossRef]
• Hacivelioğlu, D., & Demirci, H. (2022). Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan ebelerin kadın sağlığının korunması ve geliştirilmesine yönelik sağlık eğitimi etkinlikleri. Sağlık ve Toplum Dergisi, 32(2),49–60.
• Hajimiri, K., Shakibazadeh, E., Haeri Mehrizi, A. A. H., Shab-Bidar, S., & Sadeghi, R. (2018). The role of perceived barrier in the postpartum women’s health promoting lifestyle: A partial mediator between self-efficacy and health promoting lifestyle. Journal of Education and Health Promotion, 7, 38. [CrossRef]
• Hajimiri, K., Shakibazadeh, E., Mehrizi, A. A. H., Shabbidar, S., & Sadeghi, R. (2018). The impact of general health and social support on health promoting lifestyle in the first year postpartum: The structural equation modelling. Electronic Physician, 10(1), 6231–6239. [CrossRef]
• Inekwe, J. N., & Lee, E. (2022). Perceived social support on postpartum mental health: An instrumental variable analysis. PLoS One, 17(5), e0265941. [CrossRef]
• Islam, M. J., Broidy, L., Baird, K., Rahman, M., & Zobair, K. M. (2021). Early exclusive breastfeeding cessation and postpartum depression: Assessing the mediating and moderating role of maternal stress and social support. PLoS One, 16(5), e0251419. [CrossRef]
• Kar, S., & Samantaray, P. (2022). Mental health status of women in reproductive age group and its determinants in rural Odisha, India using GHQ 12 questionnaire. F1000Research, 11(1445). [CrossRef]
• Khanna, T., Garg, P., Akhtar, F., & Mehra, S. (2021). Association between gender disadvantage factors and postnatal psychological distress among young women: A community-based study in rural India. Global Public Health, 16(7), 1068–1078. [CrossRef]
• Kiliç, C. (1996). Genel sağlık anketi: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 7(1), 3–9. https ://ap p.trd izin. gov.t r/mak ale/T kRFMk1EWTI /gene l-sag lik-a nketi -guve nilir lik-v e-gec erlil ik-ca lisma si
• Lim, S., Tan, A., Madden, S., & Hill, B. (2019). Health professionals’ and postpartum women’s perspectives on digital health interventions for lifestyle management in the postpartum period: A systematic review of qualitative studies. Frontiers in Endocrinology, 10, 767. [CrossRef]
• Mercan, Y., & Tari Selcuk, K. (2021). Association between postpartum depression level, social support level and breastfeeding attitude and breastfeeding self-efficacy in early postpartum women. PLoS One, 16(4), e0249538. [CrossRef]
• Mikšić, Š., Uglešić, B., Jakab, J., Holik, D., Milostić, A., & Degmečić, D. (2020) Positive effect of breastfeeding on child development, anxiety, and postpartum depression. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(8), 2725. [CrossRef]
• Montazeri, A., Harirchi, A. M., Shariati, M., Garmaroudi, G., Ebadi, M., & Fateh, A. (2003). The 12-item General Health Questionnaire (GHQ-12): Translation and validation study of the Iranian version. Health and Quality of Life Outcomes, 1(1), 66. [CrossRef]
• Najafi, F., Pasdar, Y., Matin, B. M., Rezaei, S., Karyani, A. K., Soltani, S., Soofi, M., et al. (2020). Decomposing socioeconomic inequality in poor mental health among Iranian adult population: Results from the Persian cohort study. BMC Psychiatry, 20(1), 1–11. [CrossRef]
• Okyay, E. K. (2018). Doğum Sonu dönemde fiziksel aktivite düzeyinin yaşam dalitesi ve depresyon düzeyine etkisi (Tez No: 486956). [Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Anabilim Dalı]. Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Öztaş, H. G., & Sohbet, R. (2023). Lohusaların doğum sonu dönemdeki sağlıkla ilgili davranışlarının ve öz bakım gücü düzeylerinin incelenmesi. Gevher Nesibe Journal of Medical and Health Sciences, 8(1), 97–105. [CrossRef]
• Süt, H. K., & Seçil, H. Ü. R. (2020). Üreme çağında, gebe ve postpartum dönemde olan kadınların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 5(2), 243–256. [CrossRef]
• Ünal, E., Ağrali, C., & Gözüyeşİl, E. (2023). Farklı yaşam dönemlerindeki kadınların sosyal görünüş kaygısı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 16(1), 91–103. [CrossRef]
• Wesselhoeft, R., Madsen, F. K., Lichtenstein, M. B., Sibbersen, C., Manongi, R., Mushi, D. L., Nguyen, H. T. T., Van, T. N., Kyhl, H., Bilenberg, N., Meyrowitsch, D. W., Gammeltoft, T. M., & Rasch, V. (2020). Postnatal depressive symptoms display marked similarities across continents. Journal of Affective Disorders, 261, 58–66. [CrossRef]
• Wolpern, A. E., Bardsley, T. R., Brusseau, T. A., Byun, W., Egger, M. J., Nygaard, I. E., Wu, J., & Shaw, J. M. (2021). Physical activity in the early postpartum period in primiparous women. Journal of Science and Medicine in Sport, 24(11), 1149–1154. [CrossRef]
• Zhang, X., Lu, J., Wu, C., Cui, J., Wu, Y., Hu, A., Li, J., & Li, X. (2021). Healthy lifestyle behaviours and all-cause and cardiovascular mortality among 0.9 million Chinese adults. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 18(1), 162. [CrossRef]
• Zhang, Y., & Jin, S. (2016). The impact of social support on postpartum depression: The mediator role of self-efficacy. Journal of Health Psychology, 21(5), 720–726. [CrossRef]