MULTİPLE SKLEROZLU HASTALARDA STRESLE BAŞ ETME TARZLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt 1, Sayı 1, 14 - 21, 30.03.2019

Mehtap TAN Zeynep DİŞÇİ

Öz

Amaç: Araştırma, MS’ lu hastaların stresle başa çıkma tarzları ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapıldı.

Yöntem: Tanımlayıcı olarak yapılan bu araştırma Nisan 2013 - Mayıs 2014 tarihleri arasında Atatürk Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Hastanesi Nöroloji Anabilim Dalı Polikliniğine kayıtlı, araştırmaya dâhil edilme kriterlerine uyan 50 hasta ile yapıldı. Verilerin toplamasında kişisel bilgi formu ve SBTÖ kullanıldı.

Bulgular: Hastaların en çok problem odaklı baş etme yöntemlerinden olan bireylerin kendine güvenli yaklaşımı daha çok kullandıkları tespit edildi. Araştırma sonunda hastaların cinsiyet, yaş, medeni durum ve meslek durumlarına göre SBTÖ alt boyutlarına ait puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamsız olduğu bulundu (p>0.05). Hastaların gelir ve hastalık sürelerine göre SBTÖ alt boyutlarından, kendine güvenli yaklaşım, iyimser yaklaşım, kendine güvensiz yaklaşım, boyun eğici yaklaşım ve sosyal desteğe başvurma yaklaşımına ait puan ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamsız olduğu bulundu (p>0.05). Eğitim durumlarına göre SBTÖ alt boyutu olan sosyal desteğe başvurma yaklaşımı puan ortalamaları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0.05).

Sonuç: Hastaların en çok problem odaklı baş etme yöntemlerinden olan ‘’kendine güvenli yaklaşımı’’ daha çok kullandıkları saptandı. Bu sonuçların MS’li hastaların etkili/ aktif (problem odaklı) baş etme yöntemleri kullanmalarını sağlayacak hemşirelik girişimlerinin planlanması ve uygulanmasına rehber olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

hemşirelik;multiple skleroz; stresle baş etme

Kaynakça

• Akdemir N. Sık görülen nörolojik hastalıklar ve hemşirelik bakımı. İçinde: Akdemir N, Birol L (editörler). İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı, 2. Baskı. Ankara, Sistem Ofset Yayıncılık; 2005.p. 827- 8582.
• Akkuş Y. Multipl Sklerozlu Hastalarda Ev Ziyareti Yoluyla Verilen Bakım Hizmetinin Yaşam Kalitesine Etkisi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı. Doktora tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2008.
• Barut Y, Özkamalı E, Tıngır S. Working women’s and non-working women’scoping styles with stres. The Journal of Internatıonal Social Research 2010; 3(1), 120-130
• Bayıl YŞ, Koç ER, Erdemoğlu AK. Multipl skleroz hastalarında otonom sinir sistemi ile ilişkili sempatik cilt yanıtlarının değerlendirilmesi ve yorgunluk skorları. Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi 2012; 3: 387-391.
• Courts NF, Newton AN, McNeal LJ. Wives livig with multiple sclerosis. Journal of Neuroscience Nursing 2005; 37: 20-25.
• Folkman S, Lazarus RS. If it chan-ges it must be a process: A study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of Personality Social Psychology 1985; 48: 150-170
• Hauser SL, Goodin DS. Multiple sclerosis and other demyelinating diseases. In: Kasper DL, Braunwald E, Fauci As, Hauser Sl, Longo Dl , Jameson Jl (eds). Harrisonís Principles of Internal Medicine. 16nd ed. New York, Mcgraw Hill Comp, 2005.p. 2461- 247.
• Öz Seki H. Multiple Sklerozlu Hastaların Stresle Baş Etme Tarzlarının Ve Psikiyatrik Belirtilerinin Değerlendirilmesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2013.
• İdiman E. Multipl sklerozun immunopatogenezi. Türkiye Klinikleri Nöroloji Multiple Skleroz Özel Sayısı 2004; 2: 6-171.
• Terzioğlu F, Taşkın L. Kadının toplumsal cinsiyet rolünün liderlik davranışlarına ve hemşirelik mesleğine yansımaları. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008; 12(2): 62-7.
• Tezel, A., Akpınar, B.A., Yurttaş, A. & Çelebioğlu, A. Hastalar erkek hemşireleri kabul edecekler mi? Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics 2008; 16(1):13-8.
• Tzeng YL, Chen JZ, Tu HC, Tsai TW. Role strain of different gender nursing students in obstetrics practice: A comparative study. Journal of Nursing Research 2009; 17(1): 1-9.
• Utkualp N, Oğur P. Öğrencilerin doğum kadın hastalıkları ve hemşireliği dersi alan uygulamasına ilişkin duygu ve düşünceleri. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009; 3(1): 45-54.
• Wang H, Li X, Hu X, Chen H, Gao Y, Zhao H, Huang L. Perceptions of nursing profession and learning experiences of male students in baccalaureate nursing program in Changsha, China. Nurse Education Today 2011; 31: 36-42.
• Yanıkkerem E, Özdemir M, Bingöl H, Tatar A, Karadeniz G. Women’s attitudes and expectations regarding gynaecological examination. Midwifery 2009; 25: 500-8.
• Janardhan V, Bakshi R. Quality of life in patients with multiple sclerosis: the impact of fatigue and depression. Journal of the Neurological Sciences 2002; 205: 51– 58.
• Jarrett L, Pathway C. The role of the nurse in the management of spasticity. Nursing and Residential Care 2004; 6(3): 116-119
• Johansson P, Agnebrink M, Dahlstrom U, Brostrom A. Measurement of health-related quality of life in chronic heart failure,from a nursing perspective-a review of the literature. European Journal of Cardiovascular Nursing 2004; 3: 7–20.
• Kaya N, Akpınar Z, Çilli AS. Multipl sklerozda yaşam kalitesinin depresyon ve anksiyete ile ilişkisi. Anatolian Journal of Psychiatry 2003; 4: 220-225.
• Kraft GH. Rehabilitation principles for patients with multiple sclerosis. The Journal of Spinal Cord Medicine 1998; 21: 117- 120.
• Kumsar AK, Olgun N, Korel ÖK. Multiple sklerozlu hastalarda yorgunluğun değerlendirilmesi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009; 2: 100-103.
• McCabe MP, McKern S, McDonald E. Coping and psychological adjustment among people with. Journal of Psychosomatic Research 2004; 56: 61-355.
• Miller JR. Multiple sclerosis. In: Rowland LP (ed). Merrit’s Neurology. Philadelphia, Lippicott William- Wilkins 2000.p. 773- 792.
• Öztürk MO, Uluşahin A. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları 1, 11.baskı. Ankara, Tuna Matbaacılık, 2008.
• Pfleger CCH, Flachs EM, Henriksen NK. Social concequences of multiple sclerosis :early pension, temporary unemployment a historicalprospective cohort study. Multiple Sclerosis 2010; 16: 121-126.
• Razı GS, Kuzu A, Yıldız AN, Ocakçı AF, Arifoğlu BÇ. Çalışan gençlerde benlik saygısı, iletişim becerileri ve stresle baş etme. Preventive Medicine Bulletin Journal 2009; 1: 8.
• Subramanian SV, Kawachi I. Levels and Stres: Encyclopedia of Stres. Çeviri: Fink G, Bruce ME, Ronald DK, Robert R, George C, Andrew S, Noel G, Ian C, Giora F. Stres ve Düzeyleri: Stres Ansiklopedisi. New York 2007.p. 515-520.
• Sutherland G, Andersen MB, Morris T. Relaxation and health-related quality of life in multiple sclerosis: The example of autogenic training. Journal of Behavioral Medicine 2005; 28: 249- 256.26Şahin, N. H., ve Durak, A. Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Psikoloji Dergisi 1995; 10(34): 56- 73.
• Şahin, N. H., ve Durak, A. Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Psikoloji Dergisi 1995; 10(34): 56- 73.