THOMPSON & THOMPSON BİYOETİK KARAR VERME MODELİ KULLANILARAK ADÖLESAN BİR GEBENİN BİLDİRİMİNDE ETİK KARAR VERME SÜRECİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 139 - 146, 31.12.2021

Resmiye Kaya Odabaş , Ayden Çoban

Öz

Dünya Sağlık Örgütü tarafından bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilen adölesan gebelikler hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde önemli bir üreme sağlığı sorunudur. Adölesanların önceki yıllara göre gittikçe daha erken yaşlarda cinsel ilişkiye girdiği ve kontraseptif yöntem kullanım oranının ise düşük olduğu bildirilmektedir. Ülkemizde adölesan gebeliğin bildirimi zorunlu olup bununla ilgili Türk Ceza Kanunu’nun 103. ve 104. maddeleri kendi rızası olsa bile cinsel ilişki yaşamak için 15 yaşını tamamlamış olmayı şart koşmaktadır. Mesleki etik ilkeler açısından bakıldığında, ebenin adölesan gebeliklerde gerekli hassasiyeti ve özeni gösterip bakım vermesi ve gizlilik ilkesi doğrultusunda hareket etmesi gerekmektedir. Ancak bazı özel hallerde mesleki etik ilkelerden gizlilik ilkesi ile çelişmekte ve etik ikilem oluşmaktadır. Ebeler, alanları gereği meslek hayatlarında sıklıkla etik sorunlarla karşılaşmakta ve bunun çözümünde zaman zaman zorlanmaktadır. Bu yüzden etik sorunlar karşısında verilen kararlar kişiden kişiye değişebilmektedir. Bazen de etik sorunlar karşısında verilen kararlar yasalarla çelişebilmektedir. Mesleki etik ilkeler açısından bakıldığında, ebelerin adölesan gebeliklerde gerekli hassasiyeti ve özeni göstererek bakım vermesi ve gizlilik ilkesine uygun hareket etmesi gerekmektedir. Bu derleme, evlilik dışı adölesan gebeliklerin bildiriminde ebelerin mesleki sorumluluğu ile yasalar karşısındaki sorumluluğu arasında oluşan etik ikilemde Thompson & Thompson Biyoetik Karar Verme Modeli’ni kullanarak etik karar verme sürecini açıklamaktır.

Anahtar Kelimeler

adölesan gebelik, ebelik, etik karar verme

ETHICAL DECISION-MAKING PROCESS IN THE REPORTING OF AN ADOLESCENT PREGNANT BY USING THE THOMPSON & THOMPSON BIOETHICAL DECISION MAKING MODEL

Öz

Adolescent pregnancy, which is accepted as a problem of public health by the World Health Organization, is a major health problem in both developed and developing countries. It has been determined that adolescents are involved in sexual intercourse at an earlier age compared to previous years and the rate of contraceptive use is low. In our country, notification of adolescent pregnancy is compulsory and articles 103 and 104 of the Turkish Penal Code requires a person to have completed the age of 15, regardless of the fact that it is with personal consent, in order to have sexual intercourse. Midwives frequently encounter ethical problems in their professional lives due to their fields and sometimes have difficulties in solving this. Therefore, decisions made in the face of ethical problems can vary from person to person. Sometimes, decisions made in the face of ethical issues may conflict with the law. From the point of view of professional ethical principles, midwives should give care in adolescent pregnancies by showing the necessary sensitivity and care and act in this direction while preserving the privacy principle. In this review, the ethical decision-making process using the Thompson & Thompson Bioethical Decision Making Model concerning the ethical dilemma between the professional responsibility of midwives and their responsibility toward the law in the notification of the adolescent pregnant outside of marriage is discussed.

Anahtar Kelimeler

Adolescent pregnancy, ethical decision-making, midwifery

Kaynakça

• Aydın D. Adölesan Gebelik ve Adölesan Annelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013; 16(4): 250-254.
• Darroch JE et al. Adding İt Up: Costs And Benefits Of Meeting The Contraceptive Needs Of Adolescents. New York: Guttmacher Institute; 2016. https://www.guttmacher.org/sites/default/files/report_pdf/adding-it-up-adolescents-report.pdf (Erişim Tarihi:30.05.2020)
• Demirgöz M, Canbulat N. Adölesan Gebelik. Türkiye Klinikleri J Med Sci 2008; 28(6): 947-52.
• Elçigil A ve ark. Hemşirelerin Karşılaştıkları Etik İkilemlerin İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2011; 14(2): 52–60.
• İrgil E. Halk Sağlığı ve Etik. Klinik Etik, Demirhan E, editör. Ankara, Nobel Kitapevi, 2001, 295-305.
• Kut A ve ark. Adölesan Gebelikler ve Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde İzlem. Smyrna Tıp Dergisi 2016; (1): 54-62.
• Loaiza E, Liang M. Adolesc and Pregnancy: A Review of The Evidence UNFPA New York, 2013. https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/ADOLESCENT%20PREGNANCY_UNFPA.pdf (Erişim Tarihi: 15.05.2020).
• McCarthy FP et al. The Management Of Teenage Pregnancy. BMJ 2014; 349(5887): 1-6.
• Şen S, Kavlak O. Çocuk Gelinler: Erken Yaş Evlilikleri ve Adölesan Gebeliklere Yaklaşım. Aile ve Toplum. 2011; 7(25): 35-44.
• Thompson JE. Professional Ethics. In L.A Ament, (eds), Professional Issues in Midwifery, Hampshire, 2007 p. 277-300.
• Turan Z, Atasoy I. Ebelerin Ahlaki Duyarlılıkları ile Bireysel Değerleri Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi 2019;10(4):567-575.
• TC. Resmi Gazete. Türk Ceza Kanunu. 12.10.2004, Sayı: 25611. Tertip:5, Cilt:43. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf (Erişim Tarihi: 10.05.2020).
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Ankara, Türkiye 2018; Syf: 37. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA2018_ana_Rapor.pdf (Erişim Tarihi:11.05.2020)
• Utlu N. Hastane Ortamında Hemşirelerin Etik Yaklaşımı ve Etik İkilemler. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi 2016; 29(1): 17-35.
• World Health Organization. Adolescent Pregnancy. 2018. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-pregnancy (Erişim Tarihi: 12.05.2020).
• World Health Organization. Monitoring Health For The Sustainable Development Goals. Geneva, 2018. p.36. http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/272596/9789241565585-eng.pdf?ua=1 (Erişim Tarihi: 29.04.2020).
• World Health Organization. Early Marriages, Adolescent And Young Pregnancies. 2012. Report By The Secretariat. A 65/13. Geneva, Switzerland; 1-4. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/78901/A65_13en.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 05.05.2020).