Kentlileşme Düzeyinin Ölçülebilmesine Yönelik Drake-Benzeri Denklem Temelli Bir Değerlendirme

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 25, 16.03.2023

Mete Korhan Özkök

Öz

Bu çalışmanın amacı, bir gelişim düzeyi göstergesi olarak ele alınan kentleşme konusuna yönelik nüfus bazlı değerlendirmelerden farklı olarak, kentlileşme düzeyinin tespit edilebilmesi için bir yaklaşım temeli ortaya koymaktır. Çalışmanın bu konuda ana kabulü ise kentte yaşayan nüfus ile “kentli” nüfusun aynı paydada ele alınamayacağı ve bu noktada bir değerlendirme ayrımının yapılması gerekliliğidir. Bu kapsamda kentleşme düzeyi, kentlileşme-kentsel bilinç ilişkisi konularında ilgili literatür incelenmiş, ayrıca özel bir tanımlama olan “urbanite sınıf” özellikleri ve temel nitelikleri aktarılmıştır. Literatür değerlendirmeleri sonucunda kentlileşme düzeyini ölçmeye yönelik bileşenler belirlenmiş ve matematiksel hesaplama formülü geliştirilmiştir. Formülde, 1961 yılında Frank Drake tarafından geliştirilen Drake denklemi mantığı esas alınmıştır. Çalışmanın temel sonuçlarından biri geleneksel yaklaşım ile tespit edilen yüksek kentleşme düzeyine karşın, kentsel mekânların “kentli (urbanite) sınıf” üretmeye veya “kentsel farkındalık” yaratmaya yönelik etkisinin düşük olduğudur. Çalışmanın literatüre kentlileşme düzeyine yönelik, istatistiki birimler üzerinden bir yaklaşım ile bileşenler geliştirilmesi ve yeni tartışmalar açması bakımından orijinal bir katkı sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kentlileşme, Kentlilik, Drake Denklemi, Türkiye

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Proje Numarası

Bulunmamaktadır

Teşekkür

Bulunmamaktadır

A Drake-Like Equation Based Evaluation for Measuring The Level Of Urbanity

Öz

This study aims to present an approach basis for determining the level of urbanity, unlike population-based assessments on urbanization, which are considered an indicator of development level. The primary acceptance of the study in this regard is that the population living in the city and the "urban" population cannot be considered in the same denominator. An evaluation distinction should be made at this point. In this context, the relevant literature on the level of urbanization, the relationship between urbanity and urban awareness has been examined, and the basic characteristics of the "urbanite class", which is a special definition, are given. As a result of the literature review, elements for measuring the level of urbanity were determined and a mathematical calculation formula was developed. The formula is based on the logic of the Drake equation developed by Frank Drake in 1961. One of the main results of the study is that, despite the high level of urbanization determined by the traditional approach, the effect of urban spaces on producing an "urbanite class” or raising "urban awareness" is low. It is thought that the study will make an original contribution to the literature in terms of developing elements with an approach over statistical units and opening new discussions on the level of urbanity.

Anahtar Kelimeler

Urbanity, Urbanite, Drake Equation, Turkey

Proje Numarası

Bulunmamaktadır

Kaynakça

• Acungil, Y. (2012). Kentleşme Sürecinde Tokat’ta Kentlilik Bilinci. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Akova, S. (2020). Kent Kimliği Göstergeleri Üzerinden Kentlilik Bilincine Dair Bir Okuma: Yalova Kenti Örneklemi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(Özel Sayı), 3344-3386. doi:10.26466/opus.770453
• Arriaga, E. E. (1970). A New Approach to the Measurements of Urbanization. Economic Development and Cultural Change, 18(2), 206-218. doi:10.1086/450419
• Artursynowiec. (2013, 5 Haziran). Urbanites. Metro 50 News. https://metro.co.uk/2013/06/05/urbanites-3929235/ adresinden erişildi.
• Avrupa Komisyonu. (2021). Atlas of the Human Planet:2020 ( No: JRC122364). İtalya: European Commission - DG Joint Research Centre.
• Aydoğan, D. ve Aydoğan, Ö. (2021). Pandemi Döneminde Tiyatro ve İstanbul’daki Özel Tiyatroların Dijital Açılımlarına Genel Bir Bakış. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(3), 951-964. doi:10.48146/odusobiad.992276
• Bhattacharya, A. B., Sarkar, A. ve Pandit, J. (2019). Some computations on the Drake equation to encapsulate the probable number of broadcasting civilizations. International Journal of Applied Engineering Research, 1(1), 39-44.
• Birleşmiş Milletler. (1974). Tempo of Urbanization and Urban Concentration. Manual VIII-Methods for Projections of Urban and Rural Population içinde (ss. 25-30). New York: Birleşmiş Milletler.
• Birleşmiş Milletler. (2020). Urbanization: Expanding opportunities, but deeper divides. 13 Ağustos 2022 tarihinde https://www.un.org/development/desa/en/news/social/urbanization-expanding-opportunities-but-deeper-divides.html adresinden erişildi.
• Birleşmiş Milletler. (2021). UNDESA World Social Report 2021: Reconsidering Rural Development ( No: E.21.IV.2). Birleşmiş Milletler.
• Bourdieu, P. (1985). The Social Space and the Genesis of Groups. Theory and Society, 14(6), 723-744.
• Cambridge. (2022a). Urbanity. The Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/urbanity adresinden erişildi.
• Cambridge. (2022b). Urbanite. The Cambridge Dictionary. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/urbanite adresinden erişildi.
• Czepkiewicz, M., Heinonen, J. ve Ottelin, J. (2018). Why do urbanites travel more than do others? A review of associations between urban form and long-distance leisure travel. Environmental Research Letters, 13(7), 073001. doi:10.1088/1748-9326/aac9d2
• Çarik, Ş. (2021). Koronavirüs Salgınının Yazılı Basına Etkileri Üzerine Bir İnceleme. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (6), 97-110.
• Davis, K. (1955). The Origin and Growth of Urbanization in the World. American Journal of Sociology, 60(5), 429-437. doi:10.1086/221602
• DERBİS. (2021). Türkiye Dernek ve Üye Sayıları. 23 Ağustos 2022 tarihinde https://derbis.dernekler.gov.tr/IstatistikDerneklerWeb/NevilereGoreDernekVeUyesayisi adresinden erişildi.
• Di Clemente, R., Luengo-Oroz, M., Travizano, M., Xu, S., Vaitla, B. ve González, M. C. (2018). Sequences of purchases in credit card data reveal lifestyles in urban populations. Nature Communications, 9(1), 3330. doi:10.1038/s41467-018-05690-8
• Duden. (2020a). Urbanität. Duden. https://www.duden.de/rechtschreibung/Urbanitaet adresinden erişildi.
• Duden. (2020b). Städter. Duden. https://www.duden.de/rechtschreibung/Staedter adresinden erişildi.
• Erman, T. (1998). Becoming “Urban” or Remaining “Rural”: The Views of Turkish Rural-to-Urban Migrants on the “Integration” Question. International Journal of Middle East Studies, 30(4), 541-561.
• Es, M. ve Ateş, H. (2010). Kent Yönetimi, Kentlileşme ve Göç: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Journal of Social Policy Conferences, (48), 205-248.
• Firebaugh, G. (1979). Structural Determinants of Urbanization in Asia and Latin America, 1950- 1970. American Sociological Review, 44(2), 199-215. doi:10.2307/2094505
• Fu, Z. (2017). 9 Characteristics of An Urbanite – Why Our Story Starts. Zhuorui Fu. https://urbanitezhuoruifu.wordpress.com/2017/10/11/first-blog-post/ adresinden erişildi.
• Gertz, J. (2021). The Drake Equation at 60: Reconsidered and Abandoned. ArXiv:2105.03984, 1-27.
• Gibbs, J. P. (1966). Measures of Urbanization. Social Forces, 45(2), 170-177. doi:10.2307/2574387
• Goel, I. (2018). Meet India’s new super consumers–Wealthy Single Urbanites. The Indian Express. https://indianexpress.com/article/lifestyle/life-style/new-super-consumer-class-in-india-made-up-of-single-urbanites-5317683/ adresinden erişildi.
• Gonzalez, M. ve Clemente, R. D. (2018). Urbanites can be divided into six different tribes, to help make cities fit for all. The Conversation. 21 Ağustos 2022 tarihinde http://theconversation.com/urbanites-can-be-divided-into-six-different-tribes-to-help-make-cities-fit-for-all-102366 adresinden erişildi.
• Göymen, K. (1982). Kentle Bütünleşmenin Yönetsel Boyutu. T. Erder (Ed.), Kentsel Bütünleşme içinde . Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği-Türkiye Gelişme Araştırmaları Vakfı Ortak Yayını.
• Guest, A. M. ve Lee, B. A. (1984). How Urbanites Define Their Neighborhoods. Population and Environment, 7(1), 32-56.
• Haqq-Misra, J. ve Kopparapu, R. K. (2017). The Drake Equation as a Function of Spectral Type and Time. ArXiv:1705.07816, 307-319. doi:10.1016/B978-0-12-811940-2.00013-7
• Harper Collins. (2022a). Urbanity. Collins Dictionary. https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/urbanity adresinden erişildi.
• Harper Collins. (2022b). Urbanite. Collins Dictionary. https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/urbanite adresinden erişildi.
• Işık, Ş. (2005). Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri. Ege Coğrafya Dergisi, (14), 57-71.
• Jones, F. L. (1968). “Measures of Urbanization”: Further Discussion. Social Forces, 47(2), 216-220. doi:10.2307/2575151
• Kartal, K. (1992). Kentlileşme. Ankara: Adım Yayıncılık.
• Keleş, R. (1980). Kent Bilimleri Terimler Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Keskin, E. B., Sağocak, M. ve Arslan, T. V. (2015). Kentlilik Bilinci Çaalışmaları için Bir Model Önerisi: Bursa’da Kentlilik Bilinci Araştırması. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(1), 21-43.
• Kipping, D. (2021). A Stationary Drake Equation Distribution as a Balance of Birth-death Processes. Research Notes of the AAS, 5(3), 44. doi:10.3847/2515-5172/abeb7b
• Kuddus, M. A., Tynan, E. ve McBryde, E. (2020). Urbanization: A problem for the rich and the poor? Public Health Reviews, 41(1), 1. doi:10.1186/s40985-019-0116-0
• Laborit, H. (1990). İnsan ve Kent. (B. Onaran, Çev.) (2. bs.). İstanbul: Payel Yayıncılık. http://www.idefix.com/Kitap/Insan-ve-Kent/Henri-Laborit/Arastirma-Tarih/Sosyoloji/urunno=0000000466464 adresinden erişildi.
• Li, S. ve Ma, Y. (2014). Urbanization, Economic Development and Environmental Change. Sustainability, 6(8), 5143-5161. doi:10.3390/su6085143
• Lohnes, K. (2022). The Fermi Paradox: Where Are All the Aliens? | Britannica. Britannica. https://www.britannica.com/story/the-fermi-paradox-where-are-all-the-aliens adresinden erişildi.
• Lynch, K. (1984). Good City Form (Reprint edition.). Cambridge, Mass: The MIT Press.
• Maeda, S. (1974). A Technique of Urbanization Measurement. Geographical Sciences, 21, 23-32. doi:10.20630/chirikagaku.21.0_23
• Martin, W. M. (1976). The Conceptualization and Measurement of Urbanization. (Yayımlanmamış doktora tezi). The University of Texas, Austin.
• Merriam-Webster. (2022a). Urbanity. Merriam-Webster Dictionary. https://www.merriam-webster.com/dictionary/urbanity adresinden erişildi.
• Merriam-Webster. (2022b). Urbanite. Merriam-Webster Dictionary. https://www.merriam-webster.com/dictionary/urbanite adresinden erişildi.
• Montgomery, J. (1998). Making a city: Urbanity, vitality and urban design. Journal of Urban Design, 3(1), 93-116. doi:10.1080/13574809808724418
• Mutlu, A. ve Özaydın, Ö. (2011). Samsun’da Kentlilik Bilinci ( No: TR83/2011/DFD/007). Samsun: Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı.
• NVİ. (2012). MAKS Nedir? 21 Ağustos 2022 tarihinde https://maks.nvi.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Özkök, M. K. (2016a). Planlama Ögrencileri Gözünden Kent Kavramına Yönelik Bir Degerlendirme. 8. Türkiye Şehircilik Kongresi, sunulmuş bildiri, Ankara: TMMOB, ODTÜ.
• Özkök, M. K. (2016b). Kentsel Yerleşimin, Kentsel Politikalar ve Sürdürülebilir Planlama Yaklaşımı Kapsamında Değerlendirilmesi: Kırklareli Örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özkök, M. K. (2017). Planlama Sürecinde Üst ve Alt Ölçek Kararlar Arasındaki İlişkinin ve Uyumun Değerlendirilmesi: Tekirdağ ili Süleymanpaşa İlçesi Örneği. Dünya Şehircilik Günü 41. Dünya Şehircilik Günü 41. Kolokyumu, sunulmuş bildiri, Konya: TMMOB, Selçuk Ünversitesi.
• Özkök, M. K. (2021). Algılanan Kent ve Kuramsal Kent Nitelikleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. İstanbul Rumeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 15-30.
• Pesaresi, M., Melchiorri, M., Siragusa, A. ve Kemper, T. (2016). Atlas of the Human Planet- Mapping Human Presence on Earth with the Global Human Settlement Layer ( No: EUR 28116). Lüksemburg: Publications Office of the European Union.
• Rapoport, A. (1990). The Meaning of the Built Environment: A Nonverbal Communication Approach. University of Arizona Press.
• Rau, S. (2020). Urbanity (urbanitas, Urbanität, urbanité, urbanità, urbanidad…)—An Essay. Religion and Urbanity Online. doi:https://doi.org/10.1515/urbrel.11276000
• Ritchie, H. ve Roser, M. (2021). Urbanization. Our World in Data. https://ourworldindata.org/urbanization adresinden erişildi.
• Sato, Y. ve Yamamoto, K. (2005). Population concentration, urbanization, and demographic transition. Journal of Urban Economics, 58(1), 45-61. doi:10.1016/j.jue.2005.01.004
• Scruggs, G. (2018, 12 Temmuz). ‘Everything we’ve heard about global urbanization turns out to be wrong’: Researchers. Reuters. https://www.reuters.com/article/us-global-cities-idUSKBN1K21UU adresinden erişildi.
• SETI Instiute. (2018). Drake Equation. 15 Ağustos 2022 tarihinde https://www.seti.org/drake-equation-index adresinden erişildi.
• Singh, N. (2018, 20 Ağustos). New class of single urbanites emerges as ‘super consumers’. The Times of India. https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/new-class-of-single-urbanites-emerges-as-super-consumers/articleshow/65466005.cms adresinden erişildi.
• Şahin, K. ve Anık, M. (2016). Göç, Kentleşme ve Kentlilik Bilinci: Kırıkkale Örneği. Zeitschrift für die Welt der Türken (Journal of World of Turks), 8(3), 151-172.
• Şahin, K. ve Yaylı, H. (2016). Geleneksel Göçebelikten Modern Göçlere Türkiye’de Gençlerin Kentlilik Bilinci -Kırıkkale Örneği Üzerinden Bir Analiz. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 51(2), 79-108.
• The Editors of Encyclopaedia Britannica. (2022). Drake equation | astronomy | Britannica. Britannica. https://www.britannica.com/science/Drake-equation adresinden erişildi.
• The World Bank. (2018). Urbanization Reviews. World Bank. 13 Ağustos 2022 tarihinde https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/publication/urbanization-reviews adresinden erişildi.
• The World Bank. (2021). Urban population (% of total population) | Data. 14 Ağustos 2022 tarihinde https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS adresinden erişildi.
• Turok, I. ve McGranahan, G. (2013). Urbanization and economic growth: The arguments and evidence for Africa and Asia. Environment and Urbanization, 25(2), 465-482. doi:10.1177/0956247813490908
• TÜİK. (2020). Kır/Kent Tanımının Revizyonu. 20 Ağustos 2022 tarihinde https://www.resmiistatistik.gov.tr/detail/subject/kir-kent-taniminin-revizyonu/ adresinden erişildi.
• TÜİK. (2022a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veritabanı. 28 Temmuz 2022 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreTabloArama.do?metod=search&araType=vt adresinden erişildi.
• TÜİK. (2022b). TÜİK-MEDAS Merkezi İstatistik Veritabanı. 23 Ağustos 2022 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?locale=tr adresinden erişildi.
• Ulutaş Karakol, D., Ataman, S. ve Cömert, Ç. (2021). Mekansal adres kayıt sistemi üzerine bir inceleme: Ordu ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 21(1), 179-195.
• We are Social. (2021). Digital in Turkey. 25 Nisan 2021 tarihinde https://datareportal.com/digital-in-turkey adresinden erişildi.
• Wesson, P. S. (1990). Cosmology, extraterrestrial intelligence, and a resolution of the Fermi-Hart paradox. Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society, (31), 161-170.
• Whooz. (2019). Dynamic Urbanites. 21 Ağustos 2022 tarihinde https://www.whooz.nl/english/whize/dynamic-urbanites adresinden erişildi.
• Wiktionary. (2022a). Urbanity. Wiktionary. https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=urbanity&oldid=66513515 adresinden erişildi.
• Wiktionary. (2022b). Urbanite. Wiktionary. https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=urbanite&oldid=68575090 adresinden erişildi.
• Williams, L. S. (1983). The Urbanization Process: Toward a Paradigm of Population Redistribution. Urban Geography, 4(2), 122-137. doi:10.2747/0272-3638.4.2.122
• Williams, L. S. (1985). Parameters of Urbanization: Measurement and Trends. Urban Geography, 6(1), 83-87. doi:10.2747/0272-3638.6.1.83
• Wirth, L. (2002). Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme. B. Duru ve A. Alkan (Çev.), 20. Yüzyıl Kenti içinde (ss. 77-106). Ankara: İmge Kitabevi.
• Yalçıner Ercoşkun, Ö., Öcalır Akünal, E. V., Yenigül, S. B. ve Alkan, L. (2016). Kentlilik Bilincini Oluşturan Göstergeler ve Kentlilik Bilincini Geliştirme Yolları. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(Özel Sayı), 4-23.
• Young, Ş. Y. (2007). Hyper-Traditions/Hip Villages: Urbanite villagers of Western Anatolia. Traditional Dwellings and Settlements Review, 18(2), 29-41.
• YSK. (2019). Mahalli İdareler Genel Seçimleri İstatistik Bülteni. Yüksek Seçim Kurulu. 23 Ağustos 2022 tarihinde https://www.ysk.gov.tr/tr/mahalli-i%CC%87dareler-genel-secimleri-i%CC%87statistik-bulteni/78317 adresinden erişildi.
• Yücel Batmaz, B. ve Erdem, Ç. (2016). Türkiye’de 1950-1960 Döneminde Kentleşme Sürecini Siyasi İktidarın Yapısı ve Uygulamaları Açısından Yorumlamak. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 12(47), 201-213.
• Zhou, J., Zhang, X. ve Shen, L. (2015). Urbanization bubble: Four quadrants measurement model. Cities, 46, 8-15. doi:10.1016/j.cities.2015.04.007