Kentsel Dönüşümünün Mekânsal Ve Sosyal Yapılanmaya Etkisi: Kırklareli Devlet Hastanesi Yer Seçimi Örneği

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 109 - 127, 16.03.2023

H. Meltem Gündoğdu , Cansu Genç

Öz

Kentlerde farklı olgularla gelişen ve uygulanan kentsel dönüşümün mekânsal yapılanmaya yönelik hedefleri tam kapsamlı uygulanmakta, buna karşılık sosyal yapılanma boyutunun yaşayanlar açısından değerlendirilerek uygulanmasına çok fazla önem verilmemektedir. Dünyada sosyal yapılanma özelliklerinin, bütüncül bir planlama anlayışı ile ele alındığı çok az örnekte kentsel dönüşümün tam manasıyla uygulanabildiği, Türkiye’de de birçok örnekte yaşayanların kullanıcı talepleri ve sosyal yapı özelliklerinin göz ardı edildiği bilinmektedir. Bu araştırmada Kırklareli Merkez hastane alanı yer seçiminin mekânsal ve sosyal yapılanmaya etkileri ele alınmaktadır. Kırklareli merkez bölgede yer alan “Devlet Hastanesi” yerinin merkezden, yoğun olarak az gelirli insanların yaşadığı ve kent yerleşim alanı çeperlerine yakın bir bölgeye alınması ile bu bölgede değişmeye başlayan mekânsal yapılanma ve sosyal yapı özellikleri, plansız ve kontrolsüz dönüşümün habercisidir. Birçok örnekte görüldüğü gibi plan ve programlara dayalı olarak yapılan kentsel dönüşüm alanlarında bile sosyal hedeflerin gerçekleşmemesi, dönüşüm bölgelerinde rastlanan en büyük sorundur. Dönüşümün; yerinde, yerel halkla, katılımcı bir anlayışla yürümesi ve kontrollü bir yaklaşımla ele alınması ve kent parçalarının merkezle bütünleştirilmesi kentsel dönüşümün başarılı bir şekilde uygulanması için önemlidir. Bu kapsamda Kırklareli merkez bölgesinde gözleme dayalı olarak belirlenen “yeni hastane alanı ve çevresi” örneklem alanının kendiliğinden dönüşümünde, doğru ve gerekli müdahalelerle kontrolsüz mekânsal gelişimin önlenmesi ve kentsel dönüşüm örneklerinde çoğunlukla yaşanılan sosyal yapılanmanın göz ardı edilmesinin önüne geçilmesi bu çalışmanın amaç ve ana hedeflerini oluşturmuştur. Çalışma ile hastane öncesi ve sonrası için yapılan mekânsal ve sosyal yapılanmaya yönelik analizlerle; alan ve çevresinin yıllara göre fiziksel değişimleri ve dönüşümleri değerlendirilmiştir. Kullanıcılarla yapılan mülakatlar sonucu halkın düşünceleri ve özellikle bölgede ticari anlamda faaliyet gösterenlerin düşünceleri ve bilgilerinden yola çıkılarak, hastane alanı ve çevresinde oluşan değişim ve dönüşüm tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tespitler doğrultusunda dönüşümü yeni başlayan bu bölgede, yapılacak planlama ve altyapı çalışmalarını yönlendirebilecek öneriler getirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Mekansâl Değişim, Sosyo-Ekonomik Gelişim, Yeni Hastane, Kırklareli

The Effect Of Urban Transformation On Spatial And Social Structure: Kırklareli State Hospital Site Selection Example

Öz

The spatial restructuring targets of the urban transformation, which develops and is implemented with different phenomena in the cities, are implemented in full, on the other hand, not much importance is attached to the implementation of the social restructuring dimension by evaluating it from the point of view of the inhabitants. It is known that social structuring features are handled with a holistic planning approach, and urban transformation can be fully implemented in very few examples in the world, and the user demands and social structure features of the inhabitants are ignored in many examples in Turkey. The effects of the location of the Kırklareli Central hospital area on the spatial and social structuring are discussed in this study. The spatial structuring and social structure characteristics that started to change in this region are the harbingers of an unplanned and uncontrolled transformation with the transfer of the "State Hospital" located in the central region of Kırklareli from the center to an area close to the urban settlement areas where low-income people live intensively. The biggest problem encountered in the transformation areas is that the social goals are not realized even in urban transformation areas based on plans and programs as seen in many examples, It is important for the successful implementation of urban transformation that the urban transformation is carried out in place,with the local people,with a participatory approach and handled with a controlled approach, and integrating the parts of the city with the center. The purpose and main objectives of this study are to prevent uncontrolled spatial development with correct and necessary interventions in the spontaneous transformation of the sample area of "new hospital area and its surroundings" determined based on observation in the central region of Kırklareli, and to avoid ignoring the social structure that is mostly experienced in urban transformation examples in this context. The physical changes and transformations of the area and its surroundings over the years have been evaluated with the analysis of the spatial and social structuring made before and after the hospital. The changes and transformations in the hospital area and its surroundings were tried to be determined based on the opinions of the people and especially the thoughts and information of those who operate commercially in the region as a result of the interviews with the users. Suggestions have been made to guide the planning and infrastructure works to be carried out in this region which has just begun its transformation in line with these determinations.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Mekansâl Değişim, Sosyo-Ekonomik Gelişim, Yeni Hastane, Kırklareli

Kaynakça

• Aysu, E., Ökten, A., Ünal, Y., Görgülü, Z., Dinçer, Y., Karahasanoğlu, İ., Tavşanoğlu, S. (1984). Kırklareli Kentsel Yapı Araştırması (Kent Monografisi). Yıldız Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Yayını, İstanbul.
• TDK (2016). Dönüşüm, Kentsel Dönüşüm, Türk Dil Kurumu Sözlüğü, Erişim 12.05.2018 www.sozluk.gov.tr
• TÜBA (2016). Kentsel dönüşüm. Türkçe bilim terimleri sözlüğü, Erişim 12.05.2018 www.tubaterim.gov.tr
• İnam Ş., Salalı V., (2021). Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Çalışmalarının Hukuki Boyutu ve Uygulamada Karşılaşılan Yasal Sorunlar, Ankara Barosu Dergisi 2021/1. DOI 10.30915/abd. 931342
• Akkar, Z., M. (2006). Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler Ve Türkiye. Planlama, 2, 29-38.
• Ataöv A. ve Osmay S. (2007). Türkiye’de Kentsel Dönüşüme Yöntemsel Bir Yaklaşım, Metu Journal of the Faculty of Architecture. cilt24/sayi_2, 57-82.
• Roberts, P., Sykes, H. (2008). Urban Regeneration: A Handbook, Sage Publications Ltd., London, 2008.
• Şahin, S.,Z. (2003). İmar Planı Değişiklikleri ve İmar Hakları Aracılığıyla Yanıltıcı (Pseudo) Kentsel Dönüşüm Senaryoları: Ankara Altındağ İlçesi Örneği, TMMOB Şehir Plancıları Odası Kentsel Dönüşüm Sempozyumu.
• Karaağaç E., A., (2012). Kentsel Dönüşümü Mekansâl Bir Süreç Olarak Anlamak, TMMOB Şehir Plancıları Odası Gazi Üniversitesi Fen -Bilimleri Enstitüsü 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 36. Mekânsal Değişim & Dönüşüm Kolokyum Bildirgesi, Ankara (57-72).
• Şişman, A., Kibaroğlu, D., (2009). Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs 2009, Ankara.
• Kaypak Ş. (2010) Kentsel Dönüşüm Faaliyetlerine Etik Ve Sosyal Sorumluluk Temelli Bir Yaklaşım, Niğde Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 2010, Cilt:3, Sayı:2, s.84-105.
• Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentli Haklar, Kentleşme Ve Kentsel Dönüşüm Yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.,2011.
• Keleş, R. (2012). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Yayınları.,2012.
• Jacobs B. ve Dutton C. (2000). Social and Community Issues, Urban Regeneration A Handbook, ed. Roberts vd., Sage Publications, London, Thousand Oaks, New Delhi, (109-128).
• Sadioğlu U., Ergönül E. (2020) Türkiye’de Kentsel Dönüşümün Anlamı, Aktörleri ve Amaçları, Kent Araştırmaları Dergisi (Journal of Urban Studies) - ISSN: 1307-9905 E-ISSN: 2602-2133 Sayı Issue 30, Cilt Volume 11, 2020-2, 878-908, DOI:10.31198/idealkent.682756 (883-884)
• Ünvedi, Z. (2003). Türkiye’de 1980 Sonrası Kentsel Dönüşümün Toplumsal ve Mekansal Dinamikleri, TMMOB Şehir Plancıları Odası Kentsel Dönüşüm Sempozyumu, İstanbul.