Mimarlık Eğitiminde Evrensel Tasarım İçerikli Derslerin Yeri

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 57 - 69, 30.06.2023

Sertan Bakar , Okan Şimşek

Öz

Toplumu oluşturan bireylerin sosyal, ekonomik ve kültürel farklılıkları olduğu gibi kalıcı ya da geçici fiziksel ve bilişsel farklılıkları da olabilmektedir. Bu bakımdan, son derece kapsamlı bir tasarım disiplini olan mimarlığın da eksiksiz olarak toplumun tamamına cevap verebilmesi gerekmektedir. Evrensel tasarım ilkeleri doğrultusunda hazırlanacak olan müfredat dahilinde verilecek mimarlık eğitimi ile mimarların tasarım sorunlarına sunacakları çözümlerin kapsayıcı, herkes için ya da evrensel tasarım bağlamında herhangi bir bireyin dışlanmadığı, herkesin dikkate alındığı tasarım yaklaşımlarına uygun hale getirilmesi sağlanabilir. Çalışmada yöntem olarak, herkes için erişilebilirlik, evrensel tasarım ve engellilere yönelik tasarım dersleri ve bu derslere ne oranda yer verildiği konusu, ülkemizdeki üniversitelerin mimarlık bölümlerinin öğretim planlarında yer alan dersler dahilinde incelenmiştir. Üniversitelerin mimarlık bölümlerindeki evrensel tasarım derslerinin güncel durumu incelenmiş ve bu doğrultuda bazı önerilerde bulunulmuştur. Bu çalışmanın mevcut ya da yeni açılacak mimarlık bölümlerindeki evrensel tasarım ve erişilebilirlik konulu derslerin eğitim müfredatlarına, amaçlarına, ders kategori ve yarıyıl seçimlerine kaynak olması açısından literatüre önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Evrensel tasarım, Mimarlık eğitimi, Erişilebilirlik

Teşekkür

Yönlendirme ve katkılarından dolayı Prof. Dr. Osman TUTAL hocamıza teşekkürlerimizi sunarız.

The Place of Universal Design Courses in Architectural Education

Öz

There may be permanent or temporary physical and cognitive differences as well as social, economic and cultural differences of individuals forming the society. In this respect, architecture, which is an extremely comprehensive design discipline, must be able to respond fully to the whole of society. With the architectural education to be given within the curriculum to be prepared in line with the principles of universal design, it can be ensured that the solutions offered by architects to design problems are adapted to design approaches that are inclusive, for everyone or in the context of universal design, where no individual is excluded and everyone is taken into account. In the study, as a method, accessibility for all, universal design and design courses for the disabled and the extent to which these courses are included were examined within the courses included in the education plans of the architecture departments of universities in our country. The current situation of the universal design courses in the architecture departments of universities has been examined and some suggestions have been made in this direction. It is thought that this study will make an important contribution to the literature in terms of being a source for the education curricula, aims, course category and semester choices of courses on universal design and accessibility in existing or newly opened architecture departments.

Anahtar Kelimeler

Universal design, Design for all, Architectural education

Kaynakça

• Arat, Y., & Sayar, G. (2017). İmaj Tasarımında Evrensel Tasarım İlkelerinin Rolü; Konya Bilim Merkezi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendilik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, Özel Sayı: ERGONOMİ 2016(5), 145-155.
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması 2022. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Dostoğlu, N., Şahin, E., & Taneli, Y. (2009, Mayıs-Haziran). Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler. Mimarlık Dergisi(347). 10 18, 2021 tarihinde http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=361&RecID=2062 adresinden alındı
• Duncan, R. (2007). Universal Design – Clarification and Development: A Report for the Ministry of the Environment.
• Evcil, A. (2018). Tarihi Çevrelerde Herkes İçin Tasarım Uygulamaları Yapılabilir mi? Dünyadan ve Türkiye'den Örnekler. Tasarım (282). 73-75.
• Lid, I. M. (2013, 31 10). Universal Design and disability: an interdisciplinary perspective. Disability and Rehabilitation, s. 1344-1349.
• Steinfeld, E., & Maisel, J. (2012). Universal design : creating inclusive environments.
• Story, M. F., Mueller, J. L., & Mace, R. L. (1998). The Universal Design File: Designing for People of All Ages and Abilities (Revised ed.). Raleigh, North Carolina: NC State University.
• Sungur Ergenoğlu, A. (2013). Mimarlıkta Kapsayıcılık: "Herkes İçin Tasarım". İstanbul: Yıldız Teknik Üniveristesi Mimarlık Fakültesi.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2021, 07). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni (Temmuz 2021). 11 26, 2022 tarihinde https://www.aile.gov.tr/media/88684/eyhgm_istatistik_bulteni_temmuz2021.pdf adresinden alındı
• TÜİK. (2013). Nüfus ve Konut Araştırması. Türkiye İstatistik Kurumu.
• Yalçın Usal, S. S. & Evcil, A. (2019). Universal Design in Interior Architecture Education: The Case of Store Design. ICONARP International Journal of Architecture and Planning, 7(2), 410 - 427. 10.15320/ICONARP.2019.92
• Zeyrek Çepehan, İ., & Güller, E. (2020). Evrensel Tasarım Kapsamında Herkes İçin Erişilebilir Tasarım. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2(Erişilebilirlik Özel Sayısı), 383-410.