AYIP KAVRAMI VE AYIP NEDENİYLE SEÇİMLİK HAKLAR

Yıl 2025, Sayı: 27, 71 - 117, 30.10.2025

Ecem Dursun

Öz

Günlük hayatta karşılaşılan en önemli sözleşmelerden biri satış sözleşmeleridir. Satış sözleşmesi nezdindeki en önemli sorunların başında ayıp hususu gelmektedir. Ancak bir satıcının ayıptan sorumlu olabilmesi için belirli koşulların bir bütün halinde bulunması gerekir. Bu çalışma kapsamında; öncelikle ayıp kavramı ve ayıptan sorumluluğun şartları, devamında ise ayıp halinde alıcının hakları incelenecek olup, son olarak ayıptan sorumluluk ile Türk Borçlar Kanunu’nun diğer genel hükümleri arasındaki ilişki detaylı bir şekilde incelenecektir. Ayrıca çalışmanın ilgili bölümlerinde, ayıp kavramı ve ayıp nedeniyle tüketici hakları hususunda; Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun, Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’ndaki farklı düzenlemelerin karşılaştırılmasına da ayrıntılı bir şekilde yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun , Türk Borçlar Kanunu , Satış Sözleşmesi , Ayıp , Ayıba Karşı Tekeffül , Ayıptan Sorumluluk , Gözden Geçirme , Muayene , Bildirim , İhbar , Külfetler

THE CONCEPT OF DEFECT AND CONSUMER RIGHTS DUE TO DEFECTS

Öz

One of the most significant contracts encountered in daily life is the contract of sale. Among the primary issues arising under a contract of sale is the matter of defect (latent or apparent). However, for a seller to be held liable for defects, certain conditions must be fulfilled collectively. Within the scope of this study, the concept of defect and the conditions for liability arising therefrom will first be examined, followed by an analysis of the rights of the buyer in the event of a defect. Finally, the relationship between liability for defects and other general provisions of the Turkish Code of Obligations will be analyzed in detail. In addition, in the relevant sections of the study, a comparative analysis will be provided regarding the concept of defect and consumer rights arising from defects, by reference to the differing regulations contained in the Law on the Protection of Consumers, the Turkish Code of Obligations, and the Turkish Commercial Code.

Anahtar Kelimeler

The Law on the Protection of Consumers , Turkish Code of Obligations , Contract of Sale , Defect , Liability for Defect , Inspection , Notification , Control , Charges , Duties

Kaynakça

• ACEMOĞLU, Kevork, “‘Aliud’ ve Federal Mahkemenin “Aliud” Konusundaki Tutumu Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı 9, 1972, ss. 19-29.
• AKINCI, Şahin, Roma Borçlar Hukuku, Konya, Sayram Yayınları, 7. Baskı, 2017.
• AKİPEK ÖCAL, Şebnem/ KARA, İlhan, Tüketici Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2. Baskı, 2023.
• AKKURT, Sinan Sami/ ERDOĞAN, Kemal/ TOKAT, Hüseyin, Borçlar Hukuku, Ankara, Seçkin Yayınevi, 2. Baskı, 2019.
• ARAL, Fahrettin/ AYRANCI, Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul, Yetkin Yayınları, 9. Baskı, 2012.
• ARAL, Fahrettin, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara, Savaş Yayınevi, 1997.
• ARBEK, Ömer, Satım Konusu Ayıplı Malın Tamir Edilmesi, Ankara, Yetkin Yayınları, 2005.
• ATAMER, Yeşim M./ BAŞ, Ece, “Avrupa Birliği Hukuku İle Karşılaştırmalı Olarak 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Koruması Hakkında Kanun Uyarınca Satım Sözleşmesinde Ayıptan Doğan Sorumluluk”, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt 88, 2014, ss. 19-60.
• AYAN, Nurşen, “Taşınır Satımında Satıcının Kanundan Doğan Ayıba Karşı Tekeffül Borcu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı1, 2007, ss. 11-37.
• AYAN, Mehmet/ AYAN, Nurşen, Medeni Hukuka Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar, Başlangıç Hükümleri, Ankara, Seçkin Yayınları, 12. Baskı, 2016.
• AYDOĞDU, Murat, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Getirdiği Yeniliklere Genel Bakış, Sözleşmeye Aykırılık, Ayıplı İfa Kavramlarına Getirdiği Farklı Yaklaşım ve Bu Konudaki Önerilerimiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, 2013, ss. 1-62.
• AYHAN, Hilal Lale, “Birleşmiş Milletler Viyana Satım Sözleşmesi’ne Göre Uluslararası Satım Sözleşmelerinde Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, 2011, ss. 1-57.
• BOZKURT, Tamer, Ticari İşletme Hukuku, Ankara, Legem Yayıncılık, 3. Baskı, 2019.
• ÇAĞLAYAN, Hasan Can, “Ayıplı Hizmetten Doğan Sorumluluk ve Seçimlik Haklar”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Sayı 7, 2016, ss. 351-372.
• DURSUN KARAAHMETOĞLU, Şeyda, “Türk Borçlar Hukuku’na Göre Satıcının Ayıptan Sorumluluğunda Alıcının Sözleşmeden Dönme Hakkı”, Prof. Dr. Özel Seliçi’nin Anısına Armağan, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 145-146, 2016, ss. 947-971.
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Yetkin Yayınları, 23. Baskı, 2018 (Genel).
• EREN, Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Ankara, Yetkin Yayınları, 7. Baskı, 2019 (Özel).
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 1. Cilt, 3. Baskı, 2013.
• HATUNOĞLU, Seda, Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun Kapsamında Satıcının Ayıba Karşı Tekeffülünden Doğan Sorumluluğu, Ankara, Seçkin Yayınları, 2019.
• HELVACI, Serap/ ALTINER YOLCU, Fatma Zeynep, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un İspat Yüküne İlişkin Getirdiği Düzenleme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, Aralık 2018, ISSN 2146-0590, ss. 804-822.
• İLGÜN, Ömer Faruk, Tüketici İşlemleri Hukuku, İstanbul, Legal Yayıncılık, 2021.
• KAPANCI, Kadir Berk,6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Açısından Satış Hukukunda Ayıptan Doğan Sorumluluk ve Sözleşmesel Garanti Taahhütleri, İstanbul, On İki Levha Yayınları, 2012.
• KARAHASAN, Mustafa Reşit, Türk Borçlar Hukuku, İstanbul, Beta Yayıncılık, 6. Cilt, 1992.
• KARAKAŞ, Fatma Tülay, “Karine Kavramı, Kanuni Karineler ve Varsayımlar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 62, 2013, ss. 729-759.
• KİBAR, Ahmet Fevzi, “Yargıtay HGK’nın E: 2018/929, K: 2019/515 Sayılı Taşınmaz Mal Satışına İlişkin Kararının Ayıplı İfa- Eksik İfa Özelinde Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 29, Sayı 1, 2021, ss. 813-842.
• KÜÇÜKBAY, Esma, Tüketici İşlemi Niteliğindeki Taşınmaz Satış Sözleşmelerinde Satıcının Ayıptan Sorumluluğu, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2021.
• OLGAÇ, Senai, Satış- Trampa- Bağışlama, Ankara, Olgaç Matbaası, 1977.
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa, “Türk Borçlar Kanunu’na ve Milletlerarası Satım Sözleşmesine Göre Ayıbın İhbar Edilmesi”, Prof. Dr. Cevdet Yavuza’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 22, Sayı 3, 2016, ss. 2306-2348.
• ÖZKAYA, Eraslan, Özel Hukukumuzda Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, 2023.
• TANDOĞAN, Haluk, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul, Vedat Kitapçılık, I/2. Cilt, 4. Baskı, 2008.
• TUNÇOMAĞ, Kenan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 2. Cilt, 2. Baskı, 1974.
• TÜZÜNER, Özlem, Borçlar Hukuku Özel Hükümler Pratik Çalışmaları, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2. Baskı, 2014.
• UYGUR, Turgut, Borçlar Kanunu Özel Borç İlişkileri, Ankara, Seçkin Yayınevi, 3. Cilt, 1991.
• ÜNLÜTEPE, Mustafa, “Taşınır Satış Sözleşmesinde Satıcının Ayıptan Sorumluluğu Bakımından Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetinin Yerine Getirilmesinin Tabi Olduğu Süreler”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, Haziran 2018, ISSN 2146-0590, ss. 296-335.
• YAVUZ, Cevdet, Satıcının Satılanın (Malın) Ayıplarından Sorumluluğu, İstanbul, Beta Yayıncılık, 1989 (Satıcının Sorumluluğu).
• YAVUZ, Cevdet, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, İstanbul, Beta Yayınevi, 10. Baskı, 2014 (Borçlar Özel).
• YÜCER AKTÜRK, İpek, Satım ve Eser Sözleşmelerinde Gözden Geçirme ve Bildirim Külfetleri, Ankara, Yetkin Yayınları, 2012.
• YÜNLÜ, Semih, “Türk Borçlar Kanunu Hükümlerince Satıcının Ayıp Sorumluluğu Bakımından Alıcının Külfetleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı1, Haziran 2019, ISSN 2146-0590, ss. 329–359.
• ZEVKLİLER, Aydın/ GÖKYAYLA, K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 20. Baskı, 2020.
• ZEVKLİLER, Aydın, Açıklamalı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun- Örnek Yargıtay Kararları ve İlgili Yönetmelikler- Tebliğler- Avrupa Birliği Direktifleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2001 (Tüketicinin Korunması).
• ZEVKLİLER,Aydın, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Ankara, Seçkin Yayınevi, 8. Baskı, 2004 (Özel Borç İlişkileri).
• https://www.hukukturk.com/yargitay-kararlari
• https://www.kazanci.com.tr
• https://legalbank.net/arama/mahkeme-kararlari
• https://www.lexpera.com.tr/ictihat
• https://www.sinerjimevzuat.com
• https://www.hukukmedeniyeti.org/karar/1806114/
• https://emsal.uyap.gov.tr/