Doğuma Bağlı İzinler ve Kısmi Süreli Çalışma Uygulaması

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 121 - 135, 31.03.2023

Gizem Meral Kılınç

Öz

Kadın işçinin doğum nedeniyle kullandığı ücretli ve ücretsiz izin hakları 4857 sayılı İş Kanunu ve Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik’te düzenlenmiştir. İş Kanunu m. 74 hükmü gereğince,“Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır.” Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır. Bu sürenin bir kısmı doğum süreleri sonuna eklenebilir. Çalışmamızda bu sürelerin nasıl kullanılacağına ve koşullarına değinilmiştir. Evlat edinme durumu ve babanın kullanabileceği izinler de annelik izinleri anlatılırken incelenmiştir. Analık izni sonrası 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesinde bahsedilen altı aylık ücretsiz izin ve yarım çalışma izni kullanılabilecektir. Tüm bunlara ek olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 13. Maddesi gereği kısmi süreli iş uygulaması ebeveynlerden biri tarafından tercih edilebilir. Kullanım şekli, şartları ve sona ermesi ise ilgili yönetmelikte düzenlenmiştir. Bu izinlerden ilk olarak analık izni, sonra altı ay süreyle ücretsiz izin veya yarım çalışma izni, daha sonra kısmi süreli çalışma hakkı kullanılır. İzinlerin alınabilme sıraları, kimler tarafından kullanılabileceği ve koşulları bu çalışmada açıklanmıştır. Süt izni ise tartışmalı olmakla birlikte yalnızca annenin kullanabileceği bir izindir. Süt izninin yarım çalışma ve kısmi çalışma ile birlikte kullanımı ayrıca incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğum İzni, Süt İzni, Yarım Çalışma, Kısmi Süreli Çalışma, Altı Aylık Ücretsiz İzin

Birth Leaves and Part-Terms Working Practice

Öz

Paid and unpaid leave rights used by female workers due to maternity leave are regulated in the Labor Law No. 4857 and the Regulation on Part-Time Work to Be Made After Maternity Leave or Unpaid Leave. Labor Law Article 74 “It is essential that female workers not be employed for a total of sixteen weeks, eight weeks before birth and eight weeks after birth.” One of the spouses or the adopter of a child who has not completed the age of three is given maternity leave for eight weeks from the date the child is actually delivered to the family. A part of this period can be added to the end of the birth period. In our study, how these periods will be used and their conditions are mentioned. Adoption status and the permissions available to the father were also examined while explaining the maternity leave. After the maternity leave, the six-month unpaid leave and half work leave mentioned in Article 74 of the Labor Law can be used. In addition to all these, in Article 13 of the Labor Law No. 4857, part-time employment contracts can be applied for use by one of the parents. Among these leaves, first maternity leave, then six-month unpaid leave or half-time work permit, then part-time work right is used. The order in which permissions can be obtained, by whom they can be used and their conditions are explained in this study. Breastfeeding leave is a daily leave that can only be used by the mother. The feature of use with half work and partial work has been examined.

Anahtar Kelimeler

Maternity Leave, Breastfeeding Leave, Half-Time Working, Part-Time Working, Six Months Unpaid Leave

Kaynakça

• Aydın U, Demirkaya S, ‘Çalışma Yaşamında Aile Dostu İş Hukuku Uygulamaları’ (2017) 3 (6) İş ve Hayat Dergisi 72-104.
• Bakırcı K, ‘Hangi Çalışma Hukuku: Aile Dostu Mu, Kadın Dostu Mu?’, in Nihal Boztekin (eds), Başka Bir Aile Anlayışı Mümkün Mü? (Görsel Dizayn Ofset 2014) 60-79.
• Baskan, Ş.E, ‘4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında Analık İzni, Doğum Sonrası Ücretsiz İzinler ile Doğum ve Evlat Edinme Nedeniyle Kısmi Süreli Çalışma Hakkı’ (2016)15 (2) Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 89-131.
• Canbolat Talat, Özkan Sema Deniz, ‘Doğum Borçlanması Yapılabilecek Süreler’ (2017) 3 (6) İş ve Hayat 105-136.
• Centel T, ‘6663 Sayılı Yasa’yla İş Kanunu’na Getirilen Değişiklikler Analık Halinin Yeniden Düzenlenmesi’ (2016) (35) Sicil İş Hukuku Dergisi 9-16.
• Çalışkan A, İş Hukukunda Anlık ve Ebeveyn İzinleri (Onİki Levha Yayınları 2018)
• Çelik N, Canikoğlu N ve Canbolat T, İş Hukuku Dersleri (B 31, Beta Yayınevi 2018).
• Çopuroğlu Ç, ‘Süt İzni Üzerine Düşünceler’ 2016 (1)1 Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 97-105.
• Değer Ermumcu S, ‘Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Kısmi Çalışma ve Yarım Çalışma Hakkı Ödeneği’ (2017) 19 (Prof. Dr. Şeref ERTAŞ ’a Armağan Özel Sayı) DEÜHD 1997-2027.
• Duman B, ‘4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde Doğum ve Evlat Edinmeye Bağlı Yarım Çalışma İzni’ (2019) 10(1) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 187-201.
• Ekonomi M, ‘Kadın İşçilerin Gebelik ve Doğum Halinde Feshe Karşı Korunması’, 2009 (3) Çalışma ve Toplum 11-34.
• Erenler Yılmaz E, ‘Türk İş Hukukunda Süt İzni’ (2020) 26 (1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Araştırma Dergisi 382- 399.
• Güler Ş, ‘Kullandırılmayan Süt İzninin Fazla Çalışma Olarak Kabulüne Yönelik Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi’2017 (8), Karatahta İş Yazıları Dergisi 101-116.
• Güven E, Aydın U, Bireysel İş Hukuku (5 B, Nisan Yayınevi 2017).
• Korkmaz F, Alp N.S, Bireysel İş Hukuku (3 B, Seçkin Yayınevi 2016)
• Köseoğlu A.C, ‘Türk İş Hukukunda Analık’ (2016) 2 (4) İş ve Hayat Dergisi 97- 124.
• Kurt R, ‘Türk İş Hukukunda Kadın Çalışanların Hakları’ (2018) 28 (146) Mali Çözüm Dergisi 59-90.
• Manav Özdemir E, Erdoğan C, ‘Türk İş Hukukunda Kadın Çalışanların Analığının Korunması’, 2021 (45) 106-127.
• Narmanlıoğlu Ü, İş Hukuku Toplu İş İlişkileri (2 B, Beta Yayınevi 2013)
• Ocak S, ‘Doğum/Evlat Edinme Nedeniyle Ücretsiz İzin ve Yarım Çalışma Ödeneği Uygulaması’ 2017(3)5 İş ve Hayat Dergisi 174-227.
• Özdemir O, ‘Uluslararası Hukuk Işığında Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Hamile ve Anne İşçilere Yönelik Koruyucu Düzenlemeler, (Tez Merkezi) http://acikerisim.akdeniz.edu.tr/bitstream/handle/123456789/2641/T03793.pdf?sequence=1&isAllowed=y, Erişim Tarihi 19 Aralık 2022.
• Özgür O, ‘Türk İş Hukukunda Koruyucu Düzenlemeler’, 2018(134) TBB Dergisi 567-586. Sumbaş A, ‘Toplumsal Cinsiyet eşitlik politikası Olarak Ebeveyn İzni’ (2018) 8 (2) 2018 167– 194. Sümer H. H, İş Hukuku (25 B, Seçkin Yayınevi 2020)
• Süzek S, ‘İş Akdinin Askıya Alınması ve Ücretsiz izinler’ (2007) 9 (Özel Sayı) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 115-133.
• Taşdemir Y, ‘Kısmi Süreli Çalışmaya Geçiş Hakkına Genel Bir Bakış’ (2018) 5 (11), Avrupa Sosyal ev Ekonomi Araştırmaları Dergisi 204-211.
• Taşdemir Y, Ebeveyn İzni ve Yarım Çalışma Ödeneği, (On İki Levha Yayınevi 2019)
• Taşkent S, Kurt D, ‘Uluslararası Düzenlemeler Çerçevesinde Türk İş Mevzuatında Kadın İşçinin Korunması’ 2014 (1), Çalışma ve Toplum Dergisi 29-49.
• Uğur S, Yiğit Y, ‘İş Hukuku Açısından Doğum Nedeniyle Ebeveynin Kısmi Süreli Çalışma Hakkı’, (2017) 6 (1) 71.-100 Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi < https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyaiibf/issue/30831/315591 > Erişim Tarihi 12 Aralık 2022.
• Ulusoy T, ‘Bir Sosyal Koruma Olarak İş Kanunu’nda Gebe ve Yeni Doğum Yapan Kadın Çalışanlara Yönelik İzinler ve Kısmi Süreli Çalışma Hakkı Üzerine Güncel Gelişmelerin Değerlendirilmesi’ (2017) 2 (53), Çalışma ve Toplum Dergisi 741-766.
• Yılmaz S, ‘Güvenlik Hukuku Düzenlemeleri’ (2018) 2 (2) Sosyal Çalışma Dergisi 63-80.
• Yiğit Y, Topkaya S, ‘Türk İş Hukukunda Gebe ve Emziren Anne İşçilerin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler’ 2017 (6) 14, Emek ve Toplum Dergisi 47-67.