The Principle of Natural Judge As The Basic Principle of The Right to A Fair Trial

Yıl 2024, Sayı: 40. Yıl Özel Sayısı, 252 - 273, 02.09.2024

Nebahat Nalan Ekren

Öz

This article, which discusses the principle of natural judge as an essential principal of the right to a fair trial, consists of two main parts. First part, following a definiton, establishes the legal nature of the right to a fair trial. Next, the treatment and application of the right by the European Convention on Human Rights are examined and related provisions in the Constitution of 1982 are described. Second part, after providing the outlines of the principle of natural judge, examines its historical development. Finally, after evaluating the relation of the principle with constitutional principles and other principles of the right to a fair trial, it is discussed whether trial by ad hoc courts should be accepted as the violation of the principle.

Anahtar Kelimeler

Right to a fair trial, independent and impartial trial, rule of law, principle of natural judge, ad hoc courts

Adil Yargılanma Hakkının Temel İlkesi Olarak Tabiî Hâkim İlkesi

Öz

Tabiî hâkim ilkesini adil yargılama hakkının temel ilkesi olarak ele alan makale iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısım, adil yargılanma hakkını tanımını verdikten sonra hakkın hukuki niteliğini ortaya koymaktadır. Bunun ardından hakkın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ndeki ele alınışı ve uygulanışı incelenerek 1982 Anayasası’nda bu hakka ilişkin yapılan düzenlemeler aktarılmıştır. İkinci kısım, tabii hâkim ilkesini genel hatlarıyla sunduktan sonra ilkenin tarihsel gelişim sürecini incelemektedir. İlkenin anayasal ilkelerle ve diğer adil yargılanma hakkı ilkeleri ile ilişkisi ele alındıktan sonra ise, son olarak özel mahkemeler eliyle yapılan yargılamanın bu hakkın ihlali sayılıp sayılmayacağı tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Adil yargılanma hakkı, bağımsız ve tarafsız yargılama, hukuk devleti, tabiî hâkim ilkesi, özel mahkemeler

Kaynakça

• ASLAN, M. Yasin, Yüce Divan Olarak Anayasa Mahkemesi, TBB Dergisi, Sayı 82, 2009.
• ARASLI, Uğur, Anayasal Temel İlke ve Kavramlar (bası yok), Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2015.
• ARSLAN, Rauf / HANAĞASI, Emel / TAŞPINAR AYVAZ Sema / YILMAZ, Ejder: Medeni Usul Hukuku, 4. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018.
• CENTEL, Nur ve ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2015.
• ÇELİK, Ahmet, Adil Yargılanma Hakkı Rehberi, 1. Baskı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2014.
• ERDEM, M. Ruhan / ÖZTÜRK, Bahri, Ceza Muhakeme Hukuku, 12.Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• FEYZİOĞLU, Metin / TOROSLU, Nevzat, Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016.
• GÖRGÜN, L. Şanal / BÖRÜ, Levent / KODAKOĞLU, Mehmet / TORAMAN, Barış, Medeni Usul Hukuku, 8. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukuna Giriş, 25. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2016
• HAKARİ, Hasan / ÜNVER, Yener, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009.
• İNCEOĞLU, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Adil Yargılanma Hakkı, 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2005.
• İNCEOĞLU, Sibel, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, 3.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2013.
• İNCEOĞLU, Sibel, Adil Yargılama Hakkı Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi-4 (bası yok), Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2018.
• KARAKEHYA, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Baskı, Savaş Kitap ve Yayınevi, Ankara 2016.
• KARAKEHYA, Hakan, Ceza Muhakemesinde Duruşma, 1.Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• KAŞIKARA, M. Serhat, Adil Yargılama Hakkı ve Türkiye,1.Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2009.
• PEUKERT, Wolfgang / SCHROEDER, Friedrich-Christion / YENİSEY, Feridun, Ceza Muhakemesinde Fair Trail İlkesi, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 1999.
• SENCER, R. Feridun, Adil Yargılanma Hakkı, İzmir Barosu Dergisi, Sayı 2, 109-173., 2013.
• ŞAHİN, Cihan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• TANRIVER, Prof. Dr. Süha, Tabii Hâkim İlkesi ve Medeni Yargı, TBBD, Sayı 104, 11-23., 2013.
• ÜLKER, İbrahim, Hukukun Genel İlkeleri Bağlamında Kanun-i Esasi’deki Yargılamaya ilişkin Hükümlerin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 21(2), 107-113., 2013.