The Production of Secular, Religious and Fluid Religious Identity Through Daily Life Practices: Example of Kızılcık Şerbeti (Cranberry Sorbet) Serial

Yıl 2023, , 747 - 768, 30.09.2023

Betül Karakoyunlu

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1228068

Öz

Society still defines itself mostly through two identities and determines its poles. However, identities are open to change and not always on two sharp poles. This differentiation is usually visible in religious-secular representations. In this context, we can understand how religiosity and secularism produce themselves and the causes of tension by looking at the functioning and rhythm of daily life. The TV series Kızılcık Şerbeti (Cranberry Sorbet), which started broadcasting on Show TV in 2022, is about the marriage of the son of a religious family and the daughter of a secular family. It touches on daily life practices and tension points. At the same time, identity representations that can be defined as fluid religious are featured in the series. In this study, Van Dijk's critical discourse analysis was used and the TV series was analyzed in order to identify the representations in question. As a result of the analysis, it has been determined that secular and religious lifestyles differed in greetings and wishing discourses, pets, gender-based doctor preferences, actions and discourses against violence against women, the comparison of science and the sacred, and place preferences.

Anahtar Kelimeler

Sociology, Secular, Religious, Identity, Kızılcık Şerbeti

Seküler, Dindar ve Akışkan Dindar Kimliğin Kendini Gündelik Yaşam Pratikleri Üzerinden Üretimi: Kızılcık Şerbeti Örneği

Öz

Türk modernleşmesi ile başlayan süreçte ortaya çıkan laik-seküler ve dindar kimliklerin bugün dahi toplumsal ve siyasal alanda gerilimin kaynağı olduğu bir gerçektir. Toplum halen kendini yoğunlukla iki kimlik üzerinden tanımlamakta ve kutuplarını belirlemektedir. Ancak kimliklerin her zaman iki keskin kutupta olduğunu ve değişime uğramadığını söyleyemeyiz. Laik-seküler ve dindarlar açısından düşünüldüğünde, artık ılıman bölgeye tekabül eden, ortada kimlikler olduğunu söylememiz gerekir. Diğer yandan söz konusu kimliklerin mekânları, yaşam tarzı, eğlence ve müzik anlayışı, sofra anlayışı, giyim tarzı ya da toplumsal olaylara bakışı farklılaşmaktadır. Bu farklılaşma genellikle dini- seküler temsillerle görünür olmaktadır. Bu bağlamda gündelik hayatın işleyişi ve ritmine bakmak, dindarlığın ve sekülerliğin kendini nasıl ürettiği yanında gerilimin kaynağını anlayabilmemiz adına işlevsel bir araçtır. Show TV’de 2022 yılında yayınlanmaya başlayan Kızılcık Şerbeti isimli dizi, dindar bir ailenin oğlu ile laik-seküler bir ailenin kızının evliliğini, söz konusu gündelik yaşam pratikleri ve gerilim üzerinden ele almaktadır. Aynı zamanda dizide akışkan dindar olarak tanımlanabilecek kimlik temsillerine yer verilmiştir. Bu çalışmada söz konusu temsillerin tespit edilebilmesi için Van Dijk’in eleştirel söylem analizi kullanılarak dizi filmin çözümlemesi gerçekleştirilmiştir. Çözümleme sonucunda seküler ve dindar yaşam tarzlarının, gündelik konuşma dilini içeren selamlaşma ya da iyi dilek söylemlerinde, evcil hayvanlara karşı yaklaşımda, cinsiyet temelli doktor tercihlerinde, kadına şiddete karşı eylem ve söylemlerde, bilimle kutsalın kıyasında ve mekân tercihlerinde farklılaştığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, Laik, Seküler, Dindar, Kimlik, Kızılcık Şerbeti

Kaynakça

• Atay, Tayfun. Din Hayattan Çıkar. İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Bauman, Zygmunt. Bireyselleşmiş Toplum, çev. Yavuz Alogan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2005.
• Berger, Peter Ludwig. “Dinin Krizinden Sekülerizmin Krizine” Sekülerizm Sorgulanıyor. der. Ali Köse. 75-93. İstanbul: Ufuk Kitapları, 2002.
• Berkes, Niyazi. Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• Civelek, Melis. Kızılcık Şerbeti. (Dizi, 2022). https://www.showtv.com.tr/dizi/tum_bolumler/kizilcik-serbeti-sezon-1-bolum-24-izle/108922
• Fairclough, Norman. Critical Discourse Analysis: The Critical Study Of Language. New York: Longman, 1995.
• Fairclough, Norman. Language and Power. London: Longman, 2001.
• Göle, Nilüfer. Melez Desenler İslam ve Modernlik Üzerine. İstanbul: Metis Yayınları, 2004.
• Göle, Nilüfer. Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları, 2010.
• Göle Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Gencer, Mustafa. “Osmanlı-Türk Modernleşme Sürecinde Kültür, Din ve Siyaset İlişkileri”. Turkish Studies 3/2 (2008), 354-369. Erişim 7 Aralık 2022. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.302
• Karakaş, Mehmet. “Türkiye’nin Kimlikler Siyaseti ve Sosyolojisi”. Akademik İncelemeler Dergisi 8/2 (2013), 1-44.
• Keyman, Fuat. “Türkiye’de Laiklik Sorununu Düşünmek: Modernite, Sekülerleşme, Demokratikleşme”. 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat. ed. Adnan Küçük- Selahattin Bakan- Ahmet Karadağ. Cilt 2. İstanbul: Alfa Yayıncılık, 2005.
• Kierkegaard, Soren. The Present Age And Two Minor Ethico-Religious Treatises, trans. Alexsander Dru-Walter Lowrie. London: Oxford University, 1940.
• Köse, Ali. “XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (2015), 5-27. Erişim 7 Aralık 2022. https://doi.org/10.15370/muifd.28848
• Macit, Mustafa. “Laiklikle İlgili Sosyal Temsillerin Yeniden Üretimi ve Medya”. Ekev Akademi Dergisi 14/44 (2010), 19-36.
• Mardin, Şerif. Türkiye’de Din ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları, 1992.
• Mustafa, Tekin. “Batı’da Sekülerlik ve Türkiye Müslümanlığının Seküler İçerimleri”. İnsan ve Toplum 2/4 (2012), 181-204.
• Özbolat, Abdullah. “Postmodern Dünyada Din: Yaygınlaşan Dinsellik, Yüzeyselleşen Dindarlık”. Journal of Islamic Research 28/3 (2017), 265-278.
• Özel, Cemal. “Seküler Zihin, Devlet ve Dini Gruplar: Seküler Kesimin Dini Grup Algısı Üzerine Bir Araştırma”. Toplum Bilimleri Dergisi 8/16 (2014), 7-27.
• Subaşı, Necdet. “Gündelik Hayat ve Laiklik Pratikleri”. Erişim 8 Aralık 2022. http://www.necdetsubasi.com
• Taslaman, Caner. Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de İslam. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2011.
• Ünal, Serdar. Türkiye'de Seküler ve Dini Hayat Tarzlarına Dayalı Toplumsal ve Siyasal Kutuplaşmaların Gündelik Rutinler ve Etkileşimler Bağlamında Sosyolojik Analizi. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Van Dijk, Teun. A. “Critical Discourse Analysis”. The Handbook of Discourse Analysis. ed. Deborah Schiffrin-Deborah Tannen- Heidi H. Hamilton. 352-371. Oxford: Blakwell Publishers, 2003.
• Van Dijk, Teun. A. “Semantics of a Press Panic”. European Journal of Communication 3/16 (1988), 7-187.
• Yangın, Balcı, Hatice. Gebelikte Cinsel Davranışların Belirlenmesi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2004.