TRT 1 Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması Tilâvetlerindeki Benzer Nağmelerin Tespiti Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, , 799 - 818, 30.09.2023

Mustafa Asım Akkuş

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1307326

Cited By: 1

Öz

Hz. Peygamber’in Kur’ân-ı Kerim’i güzel sesle okumayı tavsiye etmesi sebebiyle günümüze kadar Kur’ân-ı Kerim’in güzel sesle okunması hususunda özen gösterilmiş, bu süreçte mûsikî özellikle makam, işlevsellik açısından önemli bir görev üstlenmiştir. Yüzyıllar boyu mûsikînin gelişmesiyle Kur’ân-ı Kerim tilâveti de icrâ açısından gelişim göstermiş, çeşitli üslup ve tavırlar ortaya çıkmıştır. Türk tilâvet üslûbu da bu üslûplardan birisi olmuş ve birçok Türk kârî bu tavrın gelişmesine icrâlarıyla katkı sağlamıştır. Bu bağlamda çalışmanın girişinde tavır ve üslup tanımları üzerinde durulmuş, Türk tilâvet üslûbunun gelişimine katkı sunan kârîlere değinilmiş ve isimlerine yer verilmiştir. Kur’ân-ı Kerim’i güzel okuyan kârîleri tespit etmek amacıyla 2017 yılından itibaren “TRT 1 Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması” düzenlenmiş ve 2023 yılı itibariyle de 7. Sezonu her yıl olduğu gibi Ramazan ayında yayınlanmıştır. Bu çalışmada “TRT 1 Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması”nın bütün sezonlardaki gün, hafta birincileri ve finalistlerin isimlerine yer verilmiş, video kayıtları dinlenmiş ve ortak nağmeler tespit edilmiştir. Dinlenilen videoların linklerine ve tespit edilen nağmelerin dakikalarına dipnotlarda yer verilmiştir. Tespit edilen nağmeler notaya alınmıştır. Bu vesileyle tilâvetler arası etkileşimin hangi nağme örgülerinden oluştuğuna dair bir örneklem sunulmuştur. Bu bağlamda nağmenin üslûp ve tavra olarak etkisi gözlemlenmiş ve somutlaştırmak maksadıyla notadan yararlanılmıştır. Notasyon neticesinde Kur’ân-ı Kerim tilâvetinde nağmelerin tıpkı diğer Türk mûsikîsi türlerinde olduğu gibi üslûp ve tavrı geliştirmede etkili olduğu görülmüştür. Nağmelerin tespiti sırasında makamsal açıdan gruplandırma yapılmıştır. Yapılan gruplandırmalarda karar perdeleri esas alınarak tasnife gidilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde ağırlıklı olarak uşşak, hicaz, rast, nihâvend ve sabâ makamlarına rastlanılmıştır. Makamlardan en çok uşşak makamının kullanıldığı görülmüş ve benzerliği tespit edilen nağmeler “Mus2” programıyla notaya alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Din Mûsikîsi, Cami Mûsikîsi, Kur’ân-ı Kerim Tilâveti, Tavır, Makam

A Study on the Determination of Similar Tunes of TRT 1 Qur'an Recitation Contest

Öz

Due to the Prophet's recommendation to recite the Qur'ān with a beautiful voice, care has been taken to recite the Qur'ān with a beautiful voice until today, and in this process, mūsīkī (music) and maqām (a system of scales) have played an important role in terms of functionality. With the development of mūsīkī for centuries, the recitation of the Qur'ān has also developed in terms of performance, and various styles and attitudes have emerged. The Turkish attitude has been one of these attitudes, and many Turkish reciter (qāri) have contributed to the development of this attitude with their performances. In this context, at the beginning of the study, the definitions of attitude and style are emphasized, and the reciters who contribute to the development of the Turkish tilawat (recitation) are mentioned and their names are given. In order to identify the readers who can recite the Qur'ān beautifully, the Qur'ān Recitation Contest has been organized on TRT 1 since 2017, and as of 2023, the 7th season has been broadcast in Ramadan, as it is every year. In this study, the names of the day, week winners and finalists of the TRT 1 Qur'ān Recitation Contest in all seasons were included, the video recordings were listened and common tunes were determined. The links of the listened videos and the minutes of the tunes are given in the footnotes, and then detected tunes were notated. In this way, a sampling of the tune of melodic patterns in the interaction between the recitations is presented. In this context, the effect of the tune as a style and attitude has been observed and the notation has been used to concretize it. As a result of the notation, it was seen that tunes in the recitation of the Qur'ān are effective in improving the style and attitude, just like in other Turkish music genres. During the determination of the tunes, they were grouped in terms of maqām. In the groupings made, the classification was made on the basis of decisive tones. As a result of the study, mainly ʿushshāq, ḥijāz, rast, nihāwand and ṣabā maqām were encountered. It was seen that the ʿushshāq maqām was used the most among the maqāms and the notation of the tunes was done with the “Mus 2” program.

Anahtar Kelimeler

Turkish Religious Music, Mosque Music, Qur, Attitude, Maqām

Kaynakça

• Ayverdi, İlhan. “Tavır”. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Kubbealtı Yayınları, 2005.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2012.
• Çetin, Abdurrahman. “Tilâvet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/155-157. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Faziletleri ve Okunma Kâideleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 32. Basım, 2019.
• Karakurt, Zeynep Maide. “Kur’ân-ı Kerim Tilâveti”. Türk Din Mûsikîsi. ed. Mehmet Tıraşcı. 121-131. Ankara: Nobel Yayınları, 2023.
• Kılıç, Mustafa. Kur’an Tilavetinde Usul ve Esaslar. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2022.
• Koca, Fatih. Hafız Musikişinaslar (Osmanlı’dan Cumhuriyete Geçiş Dönem). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Koca, Fatih- Turabi, Ahmet Hakkı. “Kur’ân-ı Kerim Tilâveti”. Türk Din Mûsikîsi El Kitabı. ed. Ahmet Hakkı Turabi. 352. Ankara: Grafiker Yayınları, 2021.
• Öncel, Mehmet.“20. Yüzyıl İstanbul’unda Cami Mûsikisi Formlarından Kuran Tilaveti ve İcracıları”. Müzik İstanbul. 688-706. İstanbul: Esenler Belediyesi Yayınları, 2022.
• Sağman, Ali Rıza. İlâveli Yeni Sağman Tecvidi. İstanbul: Ahmed Said Matbaası, 4. Basım, 1964.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’an Tilâvetinde Türk Tavrı ve Merhum Temsilcileri. İstanbul: Mihrabad Yayınları, 2021.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm ve Dinî Mûsikî. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2013.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 4. Basım, 2013.
• Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvid Istılahları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2020.
• Uludağ, Süleyman. İslâm ve Mûsikî. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
• Yahşi,Turgut. İstanbul ve Kahire Tilavet Tavırlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Yılmaz, Esra. Kur’ân-ı Kerim Kırâatinde Müzikal Tavırlar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 1.Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 27 Mayıs 2017. https://www.youtube.com/watch?v=0JPTaRv81-c&t=3833s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 7. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 28 Mart 2023. https://www.youtube.com/watch?v=3PRpECipgh8&t=4111s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 8.Bölüm”. YouTube. Yayın Tarihi 03 Haziran 2017. https://www.youtube.com/watch?v=2-F_PAAT8LQ&t=5143s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 9.Bölüm”. YouTube. Yayın Tarihi 04 Haziran 2017. https://www.youtube.com/watch?v=g1n3EXyfHEQ&t=5765s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 10.Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 05 Haziran 2017. https://www.youtube.com/watch?v=cOor-W2Lxr0&t=3411s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 13. Bölüm (Hafta Finali)”.YouTube. Yayın Tarihi 04 Nisan 2023. https://www.youtube.com/watch?v=9oZPL6pjh_o&t=3695s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 13.Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 08 Haziran 2017. https://www.youtube.com/watch?v=xRYfzQzYN1s&t=3012s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 20. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 11 Nisan 2023. https://www.youtube.com/watch?v=NXpt8TUzyUg&t=663s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 115. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 2020. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-115-bolum-2017202
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 23.Bölüm”. YouTube. Yayın Tarihi 18 Haziran 2017. https://www.youtube.com/watch?v=okYVdw51LKs&t=4361s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 25.Bölüm”. YouTube. Yayın Tarihi 20 Haziran 2017. https://www.youtube.com/watch?v=pvP0-6nXKpA&t=3323s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 26. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 17 Nisan 2023. https://www.youtube.com/watch?v=vMHUXis4KL4&t=4783s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 34.Bölüm”. Trtizle.com. Yayın Tarihi 2018. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-34-bolum-114099
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 44.Bölüm”. Trtizle.com. Yayın Tarihi 2018. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-44-bolum-114090
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 53.Bölüm”. Trtizle.com. Yayın Tarihi 2018. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-53-bolum-114047
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 88.Bölüm”. Trtizle.com. Yayın Tarihi 2019. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-88-bolum-121577
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 95.Bölüm”. Trtizle.com. Yayın Tarihi 2019. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-95-bolum-121661
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 102.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2019. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-102-bolum-121936
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 107.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2019. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-107-bolum-122002
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 115. Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2022. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-115-bolum-2017202
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 122.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2020. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-122-bolum-2017186
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 128.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2020. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-128-bolum-2017199
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 134.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2020. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-134-bolum-2017810
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 142.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2021. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-142-bolum-5193531
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 149.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2021. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-149-bolum-5262707
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 156.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2021. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-156-bolum-5335027
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması 162.Bölüm”.Trtizle.com. Yayın Tarihi 2021. https://www.trtizle.com/programlar/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-2022/kuran-i-kerimi-guzel-okuma-yarismasi-162-bolum-5396199
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması (2022) 4. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 04 Nisan 2022. https://www.youtube.com/watch?v=HbviB2RJCU8&t=3161s
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması (2022) 5. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 05 Nisan 2022. https://www.youtube.com/watch?v=QHr7Rb91ias
• TRT 1, “Kur’an-ı Kerim’i Güzel Okuma Yarışması (2022) 13. Bölüm”.YouTube. Yayın Tarihi 13 Nisan 2022. https://www.youtube.com/watch?v=OODHL8Akp5k&t=2451s