Ahlâk-ı Alâî’nin Ahlâk Felsefesi Literatürü İçindeki Yeri ve Özgünlüğü

Yıl 2016, Sayı: 33, 51 - 78, 07.12.2016

Murat Demirkol

Öz

16. yüzyıl Osmanlı
âlimlerinden Kınalızâde Ali Çelebi’nin Türkçe
yazdığı Ahlâk-ı Alâî, muhteva ve üslubuyla ahlâk felsefesi alanında
ortaya konmuş önemli bir eserdir. Bu
araştırmada Ahlâk-ı Alâî’nin örnek aldığı Ahlâk-ı Nâsırî ve Ahlâk-ı
Celâlî’den hangi yön- leriyle ayrıldığını, seleflerine hangi
noktalarda itiraz ettiğini, ahlak felsefesine yeni han- gi unsurları kazandırdığını
ve bu disiplini hangi açılardan geliştirdiğini ortaya koymaya çalıştık. Çalışmamızda
Ahlâk-ı Alâî’nin literatür içindeki yerini, özgünlüğünü ve zayıf
noktalarını birer başlık altında inceledik. Eserin özgünlüğünü seçtiğimiz
örneklerle kırk maddede değerlendirdik.

Anahtar Kelimeler

Ahlâk-ı Alâî , Kınalızâde , ahlâk felsefesi , İslam ahlakı , Gazzali

Ahlak-ı Alai in Moral Philosophy Literature and It's Original Aspects

Öz

Kınalızade Ali Çelebi, a 16.
Century Ottoman Scholar, wrote Ahlak-ı Alai in Turkish. This book is an important work in terms
of its content and style
in Ethics. In this
research, we have tried to prove the followings: With what ways Ahlak-ı Alai differs from Ahlak-ı Nasıri and Ahlak-ı
Celali that Ahlak-ı Alai took examples of. In what points Tusi opposed to his predecessors? What kind of new aspects
he included in the Ethics.
In what aspects he developed
this discipline? In our study, we
have analyzed the place of Ahlak-ı Alai in literature, originality and
weakness under the separate titles. We have
examined the originality of Ahlak-ı Alai in forty paragraphs with
selected examples.

Anahtar Kelimeler

Ahlak-ı Alai , Kınalızade , ethics , Islamic ethics , Ghazzali

Kaynakça

• Anay, Harun, “Devvânî” maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 9, İstanbul, 1994, s. 25 Aynî, Mehmet Ali, Türk Ahlâkçıları, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1993
• Demirkol, Murat, Nasîreddin Tûsî’nin Ahlâk Felsefesine Etkisi, Ankara, 2011 Devvânî, Celâleddin, Ahlâk-ı Celâlî, Tahran, hş. 1391
• Gazzâlî, İhyâu Ulûmiddin, İstanbul, trs. c. 3 Hârizmî, Mefâtîhu’l-Ulûm, Beyrut, 1998
• Kâşifî, Hüseyin Vaiz, Ahlâk-ı Muhsinî, Bombay, h. 1312
• Kınalızâde, Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâî, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2014
• Koç, Mustafa, “Giriş”, Ahlâk-ı Alâî, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2014
• Oktay, Ayşe Sıdıka, Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî, İz Yayıncılık, İstanbul, 2005 Tûsî, Nasîreddin, Ahlâk-ı Nâsırî, çev. Anar Gafarov vd., İstanbul, 2016
• Unan, Fahri, “Takdim”, Ahlâk-ı Alâî: Çeviri Yazı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014