Farabi Felsefesinde el-Evvel

Yıl 2016, Sayı: 32, 16 - 28, 30.05.2016

Mehmet Murat Karakaya

Öz

Farabi
metafiziğinde, varlıkların ilk mertebesinde, bütün mevcudatın İlk Sebeb’i olan
İlk Mevcut (el Mevcudu’l-Evvel) yer almaktadır. İlk Mevcut’un hiyerarşik yapıda
en üstte yer alması, bir konumlandırma olmanın ötesinde, bütün bir varlığı
anlamada ve anlamlandırmada önemli bir hususiyete sahiptir. Bu kapsamda,
El-Evvel hakkında bilgi sahibi olmadan diğer varlıkları anlamak ve o varlıklar
hakkında değerlendirmelerde bulunmak mümkün değildir. Bu makalede, Farabi
ontolojisinde varlık katmanlarının ilk mertebesinde yer alan el-Evvel ile ilgili yaklaşımlar bütüncül
bir çerçevede ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Farabi, el-evvel, varlık, ilk neden, akıl, on akıl, taşma

Al-Awwal in al-Farabi’s Thought.

Öz

In
al-Farabi’s metaphysics, the First Cause of all creatures that is First
Existence (al- Mevcudu'l Awwal) is at the first order of existence. That The
First Existence’s standing at the top in the 
hierarchical structure of beings is very important beyond the
positioning to make sense of creatures . In this context, it is not possible to
understand and evaluate other creatures without the knowledge of Al-Awwal. In
this article it will be addressed approaches relating to Al-Awwal, which at the
peak of the orders of beings in Farabi’s ontology, in an integrated framework.

Anahtar Kelimeler

al-Farabi, the first, existence, the first cause, intellect, ten intellects, emanation

Kaynakça

• Aydınlı, Yaşar, Farabi’de Tanrı-Evren İlişkisi, İstanbul: İz yayıncılık, 2011.
• Bedevi, Abdurrahman, Eflutin inde’l Arab, Mektebetü’n Nehdati’l Mısriyye, 1955.
• Deniz, Gürbüz, “Farabi’ye Göre İnsan Hürriyeti”, Uluslararası Farabi Sempozyumu Bildirileri, Ankara 7-8 Ekim, 2004, Ankara: Elis Yayınları, 2005, s. 141-153.
• Farabi, el Vahid ve’l Vahde, çev. Cevdet Kılıç, İslam Düşüncesinde Bir Metafiziği ve Farabi’nin el Vahid ve’l Vahde İsimli eseri, Ankara: Fecr Yayınları, 2014.
• Farabi, Fusûlü’l Medeni, çev. Hanifi Özcan, (Farabi’nin İki Eseri içinde), İstanbul: İFAV Yayınları, 2005.
• Farabi, Kitabu’l Füsus, Haydarabad, 1345.
• Farabi, Kitab’ü Ara’i Ehli’l Medineti’l Fadıla, thk. Elbir, Nasri Nadir, Daru’l Maşrık. 2002.
• Farabi, Kitab’ü es-Siyasetü’l-Medeniyye, thk. Fevzi Mitri Neccar, Daru’l Maşrık, 1993.
• Farabi, “Soyut Varlıkların İspatı”, çev. Hüseyin Aydın, UÜİF. 1:1(1986), s. 9-12.
• Farabi, “Ta’likat” (Kitabü’Tenbih Ala Sebili’s Saade, et Talikat Risaletani Felsefîyyetani içinde), thk. Cafer âl Yasin, İntişarat Hikmet, 1371.
• İbn Sina, İlâhiyât-ı Şifâ Metafizik, çev. Ekrem Demirli ve Ömer Türker, İstanbul: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, 2011.
• Karakaya, Mehmet Murat, “İbn Sina’da Tevhid”, Eskiyeni, 30 (2015), s. 133-143.
• Maraş, İbrahim, “Farabi’de Hudûs Kavramı”, Dini Araştırmalar, ll: 31 (2008), s. 125-136.
• Plotinus, The Enneads, transl. Stephen MacKenna, Faber and Faber Limited, London, nd..
• Şahin, Eyüp, Haris Macic, “İslâm Felsefesine Bir Adım Olarak Neoplatonism (Yeni Eflatuncu-luk): Proclus ve Fârâbî Arasında Metafizik Bir Karşılaştırma”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5: 2 (2014), s. 192-226.
• Terkan, Fehrullah, “Farabi’ye Atfedilen et Ta’likat İsimli Eser Hakkında Bir Not” eş Şeyhu’r-Reis İbn Sina, Ankara: DİB Yayınları, 2015, s. 337-357