Tanrı Kavramının “Kutsallaşması”

Yıl 2015, Sayı: 31, 75 - 94, 11.12.2015

Ömer Gülen

Öz

Bu çalışmada, Tanrı düşüncesinin, farklı dünya görüşleri
içerisinde, mahiyet değişi- minin tarihi ve ontolojik görünümü
tartışılmaktadır. Kadim dünya
metafiziği ile modern dünyada oluşan din düşüncesinin
kutsal dekoratif biçimleri üzerine oluşturduğumuz makale, metafiziğin ve kutsalın
tezahür biçimlerini sorgulamaktadır. Metafiziği tarihin içinde, kutsalı modern
aklın yapısı içinde aramamız, iki farklı dünya görüşünün ger- çekliğinde ortaya
çıkan bir zorunluluktu. Zorunluluk, modern düşüncenin doğuşuyla birlikte ortaya
çıkan tarihi kopuş ile meydana gelmektedir. İki farklı anlam dünyası, her ne
kadar insanın davranışlarında geçişkenlik gösterse de, ontolojilerin yapısında birbirine kapalıdır. Birinin, ötekinin
mekân bilgisini yok saydığı bu büyük dönüşüm, iki farklı dünya görüşü özelinde,
aklın yapısında da farklılık yaratmaktadır. Kadim dünya için ak- lın nesnel yapısı,
evrenin kozmik yapısında kendinin de dâhil olduğu bir uyum ararken; modernliğin
öznel aklı, kâinattaki her şeyde matematiksel bir düzen kurmaya çalışmıştır. Her şeyin yeri, bilimsel ve
ilerlemeci bir yöntem üzerinden yeniden belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, dünya görüşü, kutsal, modernlik, kadim dünya

The God as a “Sacred”

Öz

In this study, the historical and ontological
scenery of the alterations in the na- ture of the idea of God is discussed in line with various world
views. The article,
which is based on the idea of
religion developed both within the ancient world metaphysics and, with its
sacred decorative forms, within the modern world, interrogates the forms of ma- nifestation for metaphysics and the
sacred. Seeking the metaphysics within history while searching the sacred
within the structure of the modern mind has been, to my opinion, a necessity
had arisen in the reality
of the two different world views. The necessity occurs with the historical split which arose by the birth of modern thought.
These two different worlds of meaning, even though
they seem to share transitivity with respect to human behavior, are
intransigent to each other in terms of ontological structure. This transfor-
mation, in each part ignores
the spatial knowledge of the other, creates
a difference in the
structure of the mind as well, given the nature of the two different world
views. For the ancient world, while the objective character
of the mind sought a harmony in the cosmic structure of the universe where
itself was incorporated, the subjective mentality of the modernity, on the
other hand, aspired to establish a mathematical order for everything in the
universe. The position for everything has been redetermined by way of a
scientific and progressive method.

Anahtar Kelimeler

God, world views, sacred, modernity, ancient world

Kaynakça

• AGAMBEN, Giorgio, Kutsal İnsan, (2013), Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• AKAL, Cemal Bali, Modern Düşüncenin Doğuşu (2003), Dost Yayınları, Ankara
• ALATLI, Alev, Batıya Yön Veren Maddeler, (2010) İlk Eğitim ve Sağlık Vakfı Yayınları
• ARTZ, F. Frederick, Orta Çağların Tini, (1996), İdea Yayınları, İstanbul.
• ASAD, Talal, Sekülerliğin Biçimleri, (2007), Metis Yayınları, İstanbul.
• BERGER, L. Peter, Kutsal Şemsiye, (1993), Rağbet Yayınları, İstanbul
• BORGEAUD, Philippe, Karşılaşma Karşılaştırma Dinler Tarihi, (1998), Dost Yayınları, Ankara.
• BURKE, Peter, Avrupa’da Rönesans, (2003), Literatür Yayıncılık, İstanbul
• CLARKE, B. Peter, Din Sosyolojisi: Kuram ve Yöntem, (2012), İmge Kitabevi, Ankara
• DELEUZE, G.-GUATTARI, F. Felsefe Nedir (2015), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• DURANT, Will, Felsefenin Öyküsü (2002), İz Yayınları, İstanbul
• ELIADE, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, (2003), Kabalcı Yayınları, İstanbul
• FREUD, Sigmund, Dinin Kökenleri, (2002), Payel Yayınları, İstanbul
• GAUCHET, Marcel, Demokrasi İçinde Din, (2000), Dost Yayınları, Ankara.
• GÖKBERK, Macit, Felsefe Tarihi, (1998) Remzi Yayınları, İstanbul
• GUHA, Ranajit, Dünya-Tarihinin Sınırında Tarih, (2006) Metis Yayınları, İstanbul
• GULBENKIAN Komisyonu, Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılandırılması, (2011) Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• G. SKIRBEKK-N. GILJE, Felsefe Tarihi, (2006), Geçit Yayınları, İstanbul.
• HORKHEIMER, Max, Akıl Tutulması, (2006), Metis Yayınları, İstanbul.
• IZUTSU, Toshihiko, Kur’an’da Tanrı ve İnsan (2012), Pınar Yayınları, İstanbul
• NORTHBOURNE, Lord, İlerlemeye Farklı Bir Bakış, (2000), İnsan Yayınları, İstanbul.
• RORTY, R. - VATTIMO, G., Dinin Geleceği, (2009), Ayrıntı Yayınları, İstanbul
• ROSZAK, Theodor, Çorak Ülkenin Bittiği Yer, (1999) İnsan Yayınları, İstanbul
• SHAKIAN, William, Felsefe Tarihi, (1990), İdea Yayınları, İstanbul
• SHAYEGAN, Daryush, Yaralı Bilinç, (1996) Metis Yayınları, İstanbul.
• SOCCIO, J. Douglas, Felsefeye Giriş, (2010), Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• TOPALOĞLU, Bekir, İslam Ansiklopedisi-Kuddüs Mad. (2002) T.D Vakfı Yayınları
• TUĞRUL, Saime, Canım Sana Feda, (2014), İletişim Yayınları, İstanbul
• URGAN, Mine, Thomas Moore’un Yaşamı ve Utopia’nın İncelenmesi, (1999), İş Bankası Yayınları
• WOLFGANG, Smith, Kâinat ve Aşkınlık, (1996), İnsan Yayınları, İstanbul.
• ZWEIG, Stefan, Rotterdam’lı Erasmus’un Zaferi ve Trajedisi (1987), B.F.S, Yayınları.