Dil ve Vahiy Tarihine Işık Tutan Çarpıcı Sure Başlıkları: Mukattaa Harfleri

Yıl 2015, Sayı: 30, 85 - 131, 15.05.2015

Tuncer Namlı

Öz

Bu makalede surelerin başında bulunan mukattaa
harflerinin anlamı, dil ve tarih perspektifinden okunmaya çalışılmıştır.
Öncelikle harflerin Sami alfabelerindeki ortak isimleri ve anlamları ile yer
aldıkları Arapça kelime grupları içerisindeki yansımaları karşılaştırılmaya
çalışılmıştır. İkinci olarak bu harflerin, başında bulundukları surenin ilk
ayetleriyle, surenin içerdiği temel konularla ve kıssalarla nasıl bir semantik
anlam ilişkisine sahip olduğu gözlenmeye çalışılmıştır. Üçüncü aşamada
harflerin kelimelere yansıyan anlam haritaları ile kıssalarda anlatılan
tarihsel olaylar karşılaştırılarak mukattaa harflerinin devamında vurgulanan
vahiy ve nübüvvetin tarihsel frekansları yakalanmaya çalışılmıştır. Son
tahlilde, ilgili Kur’an kıssalarıyla Orta Doğu mitolojileri arasındaki dilsel
ve tarihsel paydalar tespit edilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Mukattaa harfleri, harf, anlam ilişkileri, sure başlığı, sure içeriği, kıssalar, vahiy tarihi, dinler tarihi, mitoloji

Hurufu Muqatta’a as the Sura Beginnings in the Perspective of the History of Language and Revelation.

Öz

In
this study it is tried to read the meanings of the hurufu muqatta’a in sura
beginnings in the Koran from the perspectives of history and language. We made
some comparisons between the common names and menanings of these special
letters and the letters in the Semitic Alphabet and paid attention to their
relation to the Arabic word groups in which they apppears. Later we searched
how these letters are in semantic relations with the first verses which they
appears, with the main themes in the surah, and with the Koranic stories. Also
it is tried to capture the historical position of the revelation and the
prophethood pointed out where followed by muqatta’at,  by comparison the meanings patterns reflected
in the words followed by these letters and historical events narrated in the
qasas. Lastly it is tried to grasp the common features in the relevant Koranic
stories and the Middle Eastern mythologies, both in linguistic and historical
perspectivities. 

Anahtar Kelimeler

Hurufu muqatta’a, letters, meaning, sura names, sura contents, qasas, history of revelation, history of religions, mythology.

Kaynakça

• Ağırakça, Ahmet, TDV İslam Ansiklopedisi, “Nebatîler” mad. XXXII, 257, 258.
• Aksu, Hüsamettin, TDV İslam Ansiklopedisi, “Hurufîlik” mad. XVIII, 408-412
• Âlûsî, Şihabeddin Mahmud (H. 1270), Ruhu’l-Maanî fi Tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim ve’s-Sebu’l-Mesanî.
• Arslan, A. Turan, TDV İslam Ansiklopedisi, “Elif” mad. II, 35.
• Arslan, A. Turan, TDV İslam Ansiklopedisi, “Lâm” mad. XXVII, 92.
• Bozhüyük, Mehmet Emin, TDV İslam Ansiklopedisi, “Huruf” mad. VIII, 397-400
• Darimî, Abdullah ibn Abdurrahman el-Dârimî es-Semerkandî (H 181–255), Sünen.
• Demirci, Kürşat, TDV İslam Ansiklopedisi, “Kafdağı” mad. XXIV, 144, 145.
• Duman, Zeki, TDV İslam Ansiklopedisi, “Huruf-ı Mukattaa” mad. XVIII, 401, 402.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Hâ” mad. XIV, 336, 337.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Tâ” mad. XXXIX, 281-283.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Yâ” mad. XLIII, 169.
• Durmuş, İsmail, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Râ” mad. c. XXXIV, s. 371.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Mîm” mad. XXX, 87.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Nûn” mad. XXXIII, 242, 243.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Sâd” mad. XXXV, 370, 371.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Sâd” mad. XXXV, 370.
• Durmuş, İsmail, TDV İslam Ansiklopedisi, “Sîn” mad. XXXVII, 220.
• Durmuş, TDV İslam Ansiklopedisi, “Ha” mad. XIV, 333-338,
• Ebu Hayyan el-Endülüsî, V. H. 745, Tefsiru’l-Bahri-l Muhît.
• Izz (Abdulaziz) bin Abdisselam (H. 660), Tefsir’u-İbn Abdisselam (en-Nüket muhtasar ve şerhi).
• İbn Atıyye, Gazi Ebu Muhammed Abdülhak bin Galib bin Atıyye el-Endülüsi, el-Muharreru’l-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, Beyrut, 1971.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ İsmail bin Kesir ed-Dimeşkî (H. 774), Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, Beyrut, 1969.
• İbn Manzur, Lisanü’l-Arab.
• İbn Teymiyye, Mecmu’u Fetâvâ, XIII.
• Kılıç, Hulusi, TDV İslam Ansiklopedisi, “Ayn” mad. IV, 255.
• Kurtubî, Ebu Abbdillah, Muhammed bin Ahmed el-Ensarî el Kurtubî (H. 671), el-Cami’li-Ahkami’l-Kur’an, Beyrut, 2002.
• Matüridî, Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el Matüridî es-Semerkandî, Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne, Beyrut, 2004.
• Maverdî, Ebu’l-Hasen Ali bin Muhammed bin Habib el-Maverdî el-Basrî, en-Nüket ve’l-Uyûn, Beyrut, 1971.
• Mevdudî, Ebu’l-âlâ, Tefhimü’l-Kur’an, İstanbul, 1991.
• Muhammed Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul, 1993.
• Mukatil bin Süleyman, Tefsir-i Kebir;
• Mütercim Asım Efendi, Kamusu’l-Muhît Tercümesi, Terc. Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi, İstanbul 2013.
• Razî, Fahreddin, Mefatihu’l-Gayb, Terc. Heyet, İstanbul, 2002.
• Salebî, Ebu İshak Ahmed bin Muhammed bin en-Nisaburî, el-Keşf ve’l-Beyan.
• Sarı, M. Ali, TDV İslam Ansiklopedisi, “Kâf” mad. XX, 142.
• Sealibî, Abdurrahman bin Muhammed (H. 875), el-Cevahiru’l-Hısân fi Tefsiri’l-Kur’an.
• Sinanoğlu, Mustafa, TDV. İslam Ansiklopedisi. “Sînâ” mad. XXXVII, 221.
• Suyutî, Abdurrahman bin Ebi Bekir Celaleddin (H. 911), ed-Dürrü-l Mensür.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed bin Cerir, Camiu’l-Beyan an Tevili Ayati’l-Kur’an, Beyrut, 1995.
• Tirmizî, Ebu İsa Muhammed bin İsa es-Sülemî, el-Cami’ el Muhtasar min es-Sünen, Riyad, 2000.
• Yuya’s titles included “Overseer of the Cattle of Amun and Min (Lord of Akhmin)”, “Bearer of the Ring of the King of Lower Egypt”, “Mouth of the King of Upper Egypt”, and “The Holy Father of the Lord of the Two Lands”, among others. For more see: Osman, A. (1987). Stranger in the Valley of the Kings: solving the mystery of an ancient Egyptian mummy. San Francisco: Harper & Row. pp.29-30 (Vikipedi, Antik Mısır Tanrıları).
• Zebidî, Muhıbbüddin Muhammed Murtaza el-Vasıtî, Tâcü’l-Arus, min Cevahiri’l-Kamus, Beyrut, 1994.
• el-Zemahşerî, Ebu’l-Kasım Carullah Mahmud bin Ömer bin Ahmed, el-Keşşaf an Hakaik-i Gavamidı’t-Tenzil, Beyrut, tarihsiz.