An Assessment of the Relationship Between Language and Logic

Yıl 2020, Sayı: 40, 95 - 106, 20.03.2020

Coşkun Baba

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.670492

Cited By: 2

Öz

Human being is a thinking and talking creature. Human being differentiates itself from other creatures by being a talking and thinking creature. Human being exports his emotion, thought, experience, knowledge and skill through language. People can use the language to communicate among themselves as long as they exist. It is important to use the language correctly, properly and consistently while communication takes place. Therefore, people should use language cor-rectly and consistently while sharing their thoughts among themselves. In addition, logic is needed for shared thinking to be consistent.
Human being needs language and logic to make sound thinking, to make accurate and precise judgments and to use valid and consistent arguments. Language, which is the most important sign and means of human and civilization, allows people to express their feelings, thoughts and desires, as well as maintain their lives. Language, which is the carrier of thought or meaning, is indispensable for the transmission of thought. When the logic, which plays an important role in the thought being correct and consistent, is known, we can say that the truth can be distinguis-hed from the wrong and invalid, as well as the comprehension of the meaning from the wrong one. The subject of logic is logical thinking. Therefore, logic is defined as “knowledge of correct thinking rules”. The common denominator of logic and language is 'thinking'. Because both logic and language are closely related to ‘thinking’. Considering the relationship of language with thought and the relationship of thought with logic, logic is also closely related to language.
Logic is the means of thinking right. Language is the dress of thought. It is essentially thought that shapes the language or shapes the language. Thoughts must be expressed in language, because if we do not express our thoughts in language, we will not be able to analyze them logi-cally. Reasoning is a form of thinking. Reasoning needs to be expressed in language and take the form of an argument. Arguments also form the subject of logic. It can be said that logic is actually an outward process that continues with thought and has the opportunity to express itself thro-ugh language. When logic is said, it is thought to express the language with thought. For this reason, language, thought and logic have a strict and tight relationship among themselves.
Thanks to logic, the act of thinking is healthy, sound (in terms of knowledge), consistent and accurate. The correct thought regulated by the rules of logic goes wrong when there are no logic rules. Hence, if sound thought has occurred thanks to logic, the possibility of a sound language has increased.
One of the reasons why we can easily talk about the existence of a close relationship between language and logic is: Grammar gives the rules of speaking correctly and logic thinking correctly. What language relates to words is the relationship between logic and concepts. However, logic refers to the laws of the thought of all mankind, while it contains rules about the language of a grammatical nation. Logic, which protects our minds from falling into error, finds a space for expression through language. Thoughts and concepts that qualify as right or wrong occur thro-ugh language. Therefore, in order to determine the logical validity of any reasoning, it must be expressed through language and gained an argument form. So logic deals with arguments that are the linguistic expression of reasoning. Therefore, the logic that deals with arguments has a bond and relationship that does not break with language.
Logic means internal speech and external speech. The inner speech is the mind-setting of the minded meanings. The logic renders the outer speech error-free after solidifying the inner speech phase. Foreign speech takes place in language. It is possible for language to change from very meaningful to single meaning with the rules of logic. In short, we can say that internal speech is logic and external speech is language designed with logic rules. For this reason, language and logic belong to a whole.
A person who seeks to think logically, to make the right judgments and to use valid arguments first needs reason, logic and language. Therefore, logic and language play an important role in conducting a healthy communication. For this reason, logic and language are needed for com-munication. Consequently, language and logic must be together. In this case, it shows us that the relationship between language and logic must always continue strongly.
In short, people who use language in all areas of life must also use logic. Because if the human does not act in accordance with the rules of logic, it is inevitable for the human mind to fall into error. For this reason, logic is important together with language in the lives of people who are often in communication. Because logic without language and language without logic is insigni-ficant. Therefore, it is not possible to think of “language” without “logic” and “logic” without “language”.

Anahtar Kelimeler

Logic, Language, Thought, Communication, Language-Logic Relationship

Dil ve Mantık İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

İnsan düşünen ve konuşan bir canlıdır. İnsan, konuşan ve düşünen bir canlı olma özelliğiyle kendi-sini diğer canlılardan farklı kılmaktadır. İnsan, duygusunu, düşüncesini, tecrübesini, bilgisini ve becerisini dil sayesinde dışa aktarmaktadır. Dil, iletişim araçlarından birisi olması nedeniyle insan-lar var olduğu süre içerisinde kendi aralarında iletişim kurmak için dili kullanabilir. İletişim ger-çekleşirken dil kadar dilin doğru, düzgün ve tutarlı bir şekilde kullanılması da önemlidir. Bundan dolayı insanlar kendi aralarında düşüncelerini paylaşırken dili doğru ve tutarlı kullanmalıdırlar. Bunun yanında paylaşılan ya da aktarılan düşüncenin tutarlı olabilmesi için mantığa ihtiyaç vardır.
Sağlam düşünme, doğru ve kesin yargılarda bulunma ile geçerli ve tutarlı argümanlar kullanma amacında olan insanın düzgün iletişim kurmasının yanında sağlam düşüncelerini aktarması için dile ve mantığa ihtiyacı vardır. İnsanın ve uygarlığın en önemli belirtisi ve vasıtası olan dil, insanın duygularını, düşüncelerini, arzularını dışa vurmasına imkân sağladığı gibi hayatını sürdürmesine de olanak sağlar. Düşüncenin aktarılması bağlamında düşüncenin veya anlamın taşıyıcısı olan dil, düşüncenin aktarımı için olmazsa olmazıdır. Düşüncenin doğru ve tutarlı olması hususunda önemli rol oynayan mantık bilindiğinde, sözün doğrusunu yanlış ve geçersizinden ayırt edilebil-diği gibi manayı doğru kavramayı da yanlış olanından ayırt edilebilir diyebiliriz. Mantığın konusu mantıksal düşünmedir. Bundan dolayı mantık, “doğru düşünme kurallarının bilgisi” diye tanım-lanmaktadır. Mantık ve dilin ortak paydası ‘düşünme’dir. Çünkü hem mantık hem de dil, ‘düşün-me’ ile sıkı ilişki içerisindedir. Dilin düşünceyle olan ilişkisi ve düşüncenin de mantıkla olan ilişkisi dikkate alındığında mantık dil ile de sıkı ilişki içerisindedir.
Mantık, doğru düşünmenin vasıtasıdır. Dil de düşüncenin elbisesidir. Dili şekillendiren ya da dile şekil veren esasında düşüncedir. Düşüncelerin mutlaka dil ile ifade edilmesi gerekir, zira düşünce-lerimizi dil ifade etmezsek mantıksal açıdan incelebilmemiz söz konusu olmayacaktır. Akıl yü-rütmeler bir tür düşünme biçimidir. Akıl yürütmelerin dil ile ifade edilmesi ve argüman şeklini alması gerekir. Argümanlar da mantığın konusunu oluşturur. Mantık, aslında düşünceyle beraber varlığını sürdüren ve dil sayesinde kendini dışa vuran bir süreç olduğu söylenebilir. Mantık denil-diğinde düşünceyle birlikte hangi şekilde ya da koşulda olursa olsun dilin, diğer bir ifadeyle düşü-nülenin ifade edilme hali akla gelmektedir. Bundan ötürü dil, düşünce ve mantık kendi aralarında kesin ve sıkı bir ilişkisi içerisindedir.
Mantık sayesinde düşünme eylemi sağlıklı, sağlam (bilgi açısından), tutarlı ve doğru olmaktadır. Mantık kuralları ile düzenlenen sağlıklı, sağlam, tutarlı ve doğru düşünce, mantık kuralları olma-dığında yanlışa düşmektedir. Buradan hareketle; mantık sayesinde sağlam düşünce oluşmuş ise sağlam düşünceden sağlam bir dilin ortaya çıkma ihtimali de artmıştır.
Dil ile mantık arasında sıkı bir ilişkinin varlığından rahatlıkla söz ediyor olabilmemize etken se-beplerden birisi de şudur: Dilbilgisi hatasız konuşmanın, mantık da doğru düşünmenin kurallarını vermektedir. Dilin lafızlarla olan ilişkisi ne ise mantığın kavramlarla ilişkisi de öyledir. Şu var ki gramer bir milletin dili ile ilgili kuralları içerirken mantık bütün insanlığın düşüncesine ait kanun-ları ifade etmektedir. Zihnimizi hataya düşmekten koruyan mantık, dil sayesinde kendisine ifade alanı bulur. Doğru ya da yanlış şeklinde nitelendirilen düşünceler ve kavramlar dil vasıtasıyla meydana çıkar. Dolayısıyla herhangi bir akıl yürütmenin mantıksal açıdan geçerliliğini belirleye-bilmek için o akıl yürütmesinin dil vasıtasıyla dışa vurulup bir argüman biçimi kazanması gerek-mektedir. Bundan dolayı mantık, akıl yürütmelerin dilsel ifadesi olan argümanlarla ilgilenir. Bu nedenle de akıl yürütmelerin dilsel ifadesi olan argümanlarla ilgilenen mantık dil ile kopmayan bir bağı ve ilişkisi vardır.
Mantık, iç konuşma ve dış konuşma manalarına gelmektedir. İç konuşma, akledilmiş olan manala-rın anlaşılması, bir başka ifadeyle akledilmiş anlamların zihni düzenlemesidir. İç konuşma aşama-sını sağlam bir hale getiren mantık daha sonra dış konuşmayı yine kendi kuralları ile hatasız, sağlam ve mükemmel hale getirmektedir. Dış konuşmanın gerçekleşmesi dil ile olmaktadır. Dilin çok anlamlılıktan kurtulup tek anlamlı hale gelmesi mantığın kuralları ile mümkündür. Kısaca iç konuşmanın mantık, dış konuşmanın ise mantık kuralları ile dizayn edilmiş dil olduğunu söyleye-biliriz. Bu sebepledir ki dil ve mantık bir bütüne aittir.
Mantıklı düşünme, doğru yargılarda bulunma ve geçerli argümanlar kullanma amacında olan insanın bu amacını yerine getirebilmek için öncelikle akıl, mantık ve dile ihtiyacı vardır. Dolayısıy-la burada olduğu gibi iletişim sırasında da iletişimin sağlıklı yürütülebilmesi için mantık ile dil önemli rol üstlenmektedirler. Bu sebeple iletişim için mantık ve dile ihtiyaç vardır. Netice itibariy-le dil ile mantık birlikte olmak durumundadırlar. Bu durumda bize göstermektedir ki, dil ile mantık arasındaki ilişki her zaman güçlü bir şekilde devam etmek zorundadır.
Kısaca hayatın her alanında dili kullanan bir varlık olarak insan mantığı da kullanmak durumun-dadır. Zira insan, mantığın kurallarına uygun hareket etmezse insan zihninin hataya düşmesi kaçınılmazdır. Bu sebeple mantık, çoğu zaman iletişim halinde olan insanların hayatında dil ile birlikte önem arz etmektedir. Çünkü dil olmadan mantık, mantık olmadan da dil önemsizdir. Bundan dolayı da ‘mantık’sız ‘dil’, ‘dil’siz ‘mantık’ düşünmek tasavvur edilemez.

Anahtar Kelimeler

Mantık, Dil, Düşünce, İletişim, Dil-Mantık İlişkisi

Kaynakça

• Aksan, Doğan. Bütün Yönleriyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.
• Ali Sedat. Lisanu’l Mizan. İstanbul: Karabet ve Kasbar Matbaası, 1306/1890.
• Altunya, Hülya. Klasik Mantık Açısından Hakikat ve Şiir. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları, 2014.
• Ayık, Hasan. “Ali Sedat Mantığında Dil-Düşünce İlişkisi”. Sosyal Bilimler Dergi-si 2/28-29 (2002), 267-276.
• Ayık, Hasan. Farabî’de Dil-Mantık İlişkisi. İstanbul: Köprü Kitap, 2019.
• Ayık, Hasan. “Düşünceden Dile Felsefe ve Metafor”. Milel ve Nihal İnanç, Kül-tür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 6/1 (Ocak – Nisan 2009), 55-73.
• Baba, Coşkun. “Bilgi Bağlamında Doğruluk ve Mantık İlişkisi Üzerine”. Doğru Üzerine. Ed. Murat Kelikli. 35-76. Ankara: Elis Yayınları, 2018.
• Baba, Coşkun. Retoriğin İkna Gücü. Konya: Çizgi Kitabevi, 2018.
• Bingöl, Abdulkuddüs. “İletişim Bağlamında Mantık ve Dil”. İstanbul Üniversi-tesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi 9 (1999), 105-115.
• Cevizci, Ahmet. “Logos”. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2005.
• Çapak, İbrahim. Ana Hatlarıyla Mantık. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
• Çapak, İbrahim. Gazali’nin Mantık Anlayışı. Ankara: Elis Yayınları, 2011.
• Çelgin, Güler. “Logos”. Eski Yunanca-Türkçe Sözlük. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2010.
• Çüçen, Abdülkadir. Klasik Mantık. Bursa: Asa Kitabevi, 2004.
• Emiroğlu, İbrahim. Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Elis Yayınları, 2009.
• Emiroğlu, İbrahim. Mantık Yazıları. Ankara: Elis Yayınları, 2016.
• Ernst von Aster. İlkçağ ve Ortaçağ Felsefe Tarihi. çev. Vural Okur. İstanbul: İm Yayınları, 2005.
• Eroğlu, Gültekin. “Akıl Yürütme Formlarının Mantık ve Bilimlerde Yeri ve Değeri”. Hikmet Yurdu 5/10 (Aralık 2012), 183-196.
• Gadamer, Hans-Georg, Hakikat ve Yöntem II. çev. H. Arslan - İ. Yavuzcan, İs-tanbul: Paradigma Yayınları, 2009.
• Görgün, Tahsin. İlahi Sözün Gücü. İstanbul: Külliyat Yayınları, 2013.
• Gündoğan, Ali Osman. “Dil, Düşünce ve Varlık İlişkisi”. Türk Yurdu 178 (2002), 18-22.
• Heidegger, Martin. Hümanizmin Özü. çev. Ahmet Aydoğan. İstanbul: İz Yayın-cılık, 2002.
• Türk Dil Kurumu. “Dil”. Erişim: 13 Haziran 2019. https://sozluk.gov.tr/?kelime=dil.
• Felsefeciler Derneği. “Mantık nedir, herkes mantıklı mıdır? / Gülgün Tür-koğlu”. Erişim: 27 Ekim 2019. http://www.felsefecilerdernegi.org.tr/mantik-nedir-herkes-mantikli-midir- gulgun-turkoglu.
• İlhan, Nadir. “Toplumsal ve Ferdi Düşüncenin Dile Yansımaları (Dil-Düşünce İlişkisi)”. Turkish Studies 7/3 (Summer 2012), 1517-1525.
• Kaplan, Mehmet. Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2000.
• Karataş, İbrahim. “Bulanık Mantık ile Klasik ve Sembolik Mantık İlişkisi (Karşılaştırılması)”. European Journal of Educational & Social Sciences 3/2 (October 2018), 144-163.
• Martin Heidegger. Varlık ve Zaman. çev. Kaan H. Ökten. İstanbul: Agora Kitap-lığı, 2008.
• Mehdiyev, Nebi. Çağdaş Epistemolojiye Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Öner, Necati. Klasik Mantık. Ankara: Ayyıldız Matbaası, 1986.
• Özlem, Doğan. Mantık. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi, 1996.
• Sami, Şemseddin. Kamus-ı Türki. Anakara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.
• Sebberson, David. “The Rhetoric of Inquiry or the Sophistry of the Status QUO? Exploring the Common Ground between Critical Rhetoric and Institutional Economics?” 24/4 (1990), 1017-1026.
• Taylan, Necip. Mantık Tarihçesi Problemleri. İstanbul: MÜ İFAV Yayınları, 1996.
• Taylan, Necip. Ana Hatlarıyla Mantık. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
• Ulukütük, Mehmet. “Geleneğin Dili mi Varlığın Evi mi? Heidegger ve Ga-damer’de Dil, Gelenek ve Varlığın İnsanlık Halleri Üzerine”. Özne Felse-fe Bilim ve Sanat Yazıları Dergisi 17 (Bahar 2012), 1-26.
• Wilson, John. Dil, Anlam ve Doğruluk. çev. İbrahim Emiroğlu - Abdullatif Tü-zer. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2002.
• Yıldırım, Cemal. 100 Soruda Mantık El Kitabı. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1976.
• Yıldırım, Cemal. Mantık ‘Doğru Düşünme Yöntemi’. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1999.