Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Postmodern Dönemde Türkiye'de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi

Yıl 2021, Sayı: 43, 237 - 267, 20.03.2021
https://doi.org/10.37697/eskiyeni.834340

Öz

Turizm, dinin postmodern dönemde görünürlük kazandığı alanlardan biridir. Bu yönüyle Türkiye özelinde turizm, dinin, kamusal/toplumsal postmodernist görünümünü yansıtması açısından önemli sosyolojik içeriklere sahiptir. Din turizmi ve İslâmî tatil konsepti bu görünürlüğün en dinamik örnekleridir. Bu nedenle turizm-din ilişkisi, din sosyolojisi açısından incelenmesi gereken önemli bir araştırma alanıdır. Araştırma, postmodern dönemde Türkiye’de turizm ile din arasında ne tür bir ilişki bulunduğunu incelemeye girişmektedir. Bu bağlamda postmodern süreçte dinin ve dindarlığın turizm alanlarında ne tür değişim ve dönüşümler geçirdiği anlaşılmaya ve anlamlandırılmaya çalışılmaktadır. Bu kapsamda çalışmada; “din-turizm ilişkisinin postmodern boyutları nelerdir? Dinin, turizme eklemlenmesinde ne tür değişimler ortaya çıkmıştır? Bu değişimler, turizmin hangi alanlarında ve ne şekilde görünürlük kazanmaktadır? Postmodern dönemde turizm, din ve dindarlıkları nasıl etkilemiştir? Postmodern süreçte dinin turizmdeki görünümü ne şekildedir ve işlevi nelerdir?” vb. problemler üzerinde durulmaktadır. Çalışma konunun bu problematiğini sosyolojik bir perspektifle anlamaya ve anlamlandırmaya girişmektedir. Araştırma, turizm-din ilişkisini doğrudan veya dolaylı olarak inceleyen dokümanlar üzerine yapılan dolaylı gözlem yoluyla elde edilen verilerin/bulguların analizine dayanmaktadır.
Turizm-din ilişkisi Türkiye’de daha çok “din turizmi” ve “İslâmî tatil” şeklinde iki farklı görünümde belirmektedir. Her iki turizm alanında, daha çok postmodernist eğilim ve değişimler bağlamında geleneksel yaşamla farklılaşan din motifleriyle ilişkili olarak ön plana çıkmaktadır. Bu noktada gerek din turizmi gerekse İslâmî tatiller, dinin ve dindar yaşam tarzının bir kesitinde (gündelik pratiklerde) postmodern görünümü somutlaştıran önemli toplumsal göstergeler taşımaktadır. Bu postmodern görünüm dolayısıyla dindar orta kesimin gündelik yaşamında girift, paradoksal ve tüketim odaklı bir tarzın belirginleştiği yön ve muhtevalar ortaya çıkmaktadır. Bu açıdan bakıldığında söz konusu turistik alanlar, gerek turizm-din arasındaki ilişkiyi gerekse turizm-dindarlık tutum ve davranış etkileşimini ve bu çerçevede dindar kesimin postmodern tüketim pratiklerine yaklaşımını farklı yön ve boyutlarıyla resmetme imkânı sunmaktadır. Bu resimde din, dindarlık ve tüketim iç içe geçen bir kamusal/toplumsal alan ihtiva etmektedir.


Kaynakça

  • Akbaba, Atilla – Çavuşoğlu, Fatih. “Helal Otel Kavramı ve Türkiye’de Helal Otel Sertifikas-yonu”. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 48-58. https://doi.org/ 10.30625/ijctr.309145
  • Anderson, Perry. Postmodernitenin Kokenleri. çev. Sungur Savran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
  • Ateş, Sümeyye. Dindarlık ve Tüketim Algıları Arasındaki İlişki. Konya: Necmettin Erbakan Üni-versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Aygül, Hasan Hüseyin – Öztürk, Özgür. “Dini Çoğulculuk ve Kamusal Alanda Dindar Tüketim Kültürü”. Moment Dergisi 3/1 (Haziran 2016), 190-206. https://doi.org/10.17572/mj2016.1.190206
  • Baltacı, Ali. “Muhafazakâr Tüketim: Türkiye’de Muhafazakârlığın Tüketim Eksenli Dönü-şüm Dinamikleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/42 (Aralık 2019), 111- 135. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.620817
  • Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliceçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2008.
  • Best, Steven – Kellner, Douglas. Postmodern Teori. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1998.
  • Bilgin, Vejdi. “Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (Ocak 2003), 193-214.
  • Bilici, Mücahit. “İslam’ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı”. İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri. ed. Nilüfer Göle. 216-236. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
  • Blackwell, Ruth. “Motivations for Religious Tourism, Pilgrimage, Festivals and Events”. Religious Tourism and Pilgrimage Festivals Management: An International Perspective. ed. Ra-zaq Raj - Nigel D. Morpeth. 35-47. UK-USA: CAB International, 2007.
  • Cohen, Erik. “Pilgrimage Centres: Concentric and Excentric”. Annals of Tourism Research 19/1 (April 2002), 33-50. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90105-X
  • Collins-Kreiner, Noga – Kliot, Nurit. “Pilgrimage Tourism in the Holy Land: The behavioul Characteristics of Christian Pilgrims”. GeoJournal 50 (January 2000), 55-67. https://doi.org/10.1023/ A:1007154929681
  • Çapcıoğlu, İhsan. “Küreselleşme, Kültür ve Din”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49/2 (Ağustos 2008), 153-183. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000973
  • Dal, Nil Esra – Topay, Gülnihal. “Muhafazakâr Tüketicilerin Helâl Turizme Bakışı”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 5/12 (Aralık 2018), 260-280.
  • Debord, Guy. Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
  • Demirezen, İsmail. Tüketim Toplumu ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
  • DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. Türkiye’de Dinî Hayat Araştırması. Ankara: Diyanet İşleri Baş-kanlığı Yayınları, 2014.
  • Digance, Justine. “Pilgrimage at Contested Sites”. Annals of Tourism Research 30/1 (January 2003), 143-159. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(02)00028-2
  • Dikici, Erkan – Sağır, Adem. “Antalya’da İnanç Turizminin Sosyolojik Çözümlenmesi: Dem-re-Myra Örneği”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Der-gisi 14/22 (Mart 2012), 35-43.
  • Din, Kadir H. “Islam and Tourism: Patterns, Issues, and Options”. Annals of Tourism Research 16/4 (1989), 542-563. https://doi.org/10.1016/0160-7383(89)90008-X
  • Doğanay, Hayati. Türkiye Turizm Coğrafyası. Konya: Çizgi Kitabevi, 2001.
  • Echchaibi, Nabil. “Mecca Cola and Burqinis: Muslim Consumption and Religious İdentities”. Religion, Media and Culture: A Reader. ed. Lynch Gordon - Jolyon Michell. 1-10. New York: Routledge, 2011.
  • El-Gohary, Hatem. “Halal Tourism, Is It Really Halal”. Tourism Management Perspectives 19/B (July 2016), 124-130. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2015.12.013
  • Gazneli, Didem – Sofuoğlu Kılıç, Nilgün. “Din Eksenli Tüketimin Yeni Medyadaki Görünüm-leri: Tüketim Kültürü Bağlamında Bir Değerlendirme”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 3/2 (Aralık 2020), 197-216. https://doi.org/10.47951/mediad.837857
  • Göka, Şenol. İnsan ve Mekân. İstanbul: Pınar Yayınları, 2001.
  • Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
  • Görmez, Mehmet. “Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’den Uyarı”. Beyazgündem. Eri-şim 12 Ocak 2021. https://www.beyazgundem.com/gundem/diyanet-isleri-baskani- mehmet-gormezden-uyari- h211.html
  • Güler, Şevki. Turizm Sosyolojisi. Ankara: Turizm Bakanlığı Yayınları, 1978.
  • Haenni, Patrick. Piyasa İslam’ı (İslam Suretinde Neoliberalizm). çev. Levent Ünsaldı. Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı, 2011.
  • Halis, Muhsin - Korkutata, Abdulmenaf. “Helal Helal midir? Turizmde Standartlar, Uygula-malar ve Sorunlar”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi İslam Kongresi Özel Sayısı (2018), 195-213.
  • Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. çev. Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları, 1999.
  • Iheanacho, Ngozi Nneji. “Nigerian Praxis of Religious Tourism and Pilgrimage Motivations in The Globalizing Word”. Ciencias da Religiao: Historia e Sociedade 13/1 (September 2015), 259-284.
  • Jafari, Aliakbar – Süerdem, Ahmet. “An Analysis of Material Consumption Culture in the Muslim Word”. Marketing Theory 12/1 (March 2012), 61-79. https://doi.org/10.1177/1470593111424184
  • Kanık, Cengiz. “Abdurrahman Gazi Türbesi ve Psiko-Sosyal Etkileri”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/11 (Haziran 2018), 137-148.
  • Kamenidou, Irene – Vourou, Rafaela. “Motivation Factors for Visiting Religious Sites: The Case of Lesvos Island”. European Journal of Tourism Research 9 (January 2015), 78- 91.
  • Kaynak, İbrahim Hakkı. “İnanç Turizminin Medeniyetler Arası İşbirliğine Etkileri: Türkiye Örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 13/1-2 (Mayıs 2010), 119-126.
  • Koç, Bekir. “Tüketim Toplumunda Metalaştırılan Dini Yeniden Okuma Önerisi: Bireyin Dine Yabancılaşması Üzerine Bir Giriş”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/13 (Hazi-ran 2019), 141-167.
  • Köksal, Yelda - Karabulut, Kerem. “İnanç Turizmi ve Bölgesel Kalkınmaya Etkisi Ağrı İli Örneği”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/1 (Nisan 2019), 83-104. https://doi.org/10.31463/aicusbed.523594
  • Kömeçoğlu, Uğur. “Islamic Patterns of Consumption”. Cultural Changes in the Turkic World. ed. Filiz Kıral vd. 57-69. Würzburg: Ergon-Verlag, 2007.
  • Köroğlu, Cemile Zehra. “Tüketim Kültürü ve Din Olgusu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma”. Toplum Bilimleri Dergisi 8/15 (Ocak 2014), 85-120.
  • Küçükşen, Kübra. Dindarların Para ile İmtihanı Holding Tecrübesi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2012.
  • Mardin, Şerif. Türkiye’de Toplum ve Siyaset. der. Mümtaz’er Türköne – Tuncay Önder. İstan-bul: İletişim Yayınları, 1990.
  • Meriç, Sağbetullah – Bozkurt, Öznur. “İslam Dünyasının En Büyük Tarihi-Anıt Mezarlığının (Selçuklu Mezarlığı) Kültür ve İnanç Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4/1 (Haziran 2016), 117-134.
  • Mokhlis, Safiek. “Revelancy and Measurement of Religiosity in Consumer Behavior Rese-arch”. International Business Research 2/3 (June 2009), 75-84. https://doi.org/10.5539/ibr.v2n3p75
  • Okumuş, Ejder. Dinin Meşrulaştırma Gücü. İstanbul: Ark Kitapları, 2005.
  • Okumuş, Ejder. Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Ark Yayınları, 2. Basım, 2005.
  • Okumuş, Ejder. Zamanın Toplumsal Gerçekliği. İstanbul: Ark Kitapları, 2011.
  • Okumuş, Ejder. Boş Zamanlar Kitabı. İstanbul: Akis Kitap, 2013.
  • Okumuş, Ejder. Din Sosyolojisi. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları, 2018.
  • Özbolat, Abdullah. “Tüketim Bağlamında Dindarlığın Dönüşümü”. Birikimdergisi. Erişim 9 Ocak 2021. https://birikimdergisi.com/guncel/1127/tuketim-baglaminda-dindarligin- donusumu#_ftnref4
  • Özbolat, Abdullah. “Postmodern Dünyada Din: Yaygınlaşan Dinsellik, Yüzeyselleşen Dindar-lık”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 28/3 (Aralık 2017), 265-278.
  • Öztürk, Esra. Tüketim Kültüründe Müslümanların İtikadî ve Ahlâkî Problemleri. Bursa: Bursa Ulu-dağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Perşembe, Erkan. “Modernlik ve Postmodernlikte Din Problemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/ 14-15 (Haziran 2003), 159-181.
  • Pişkin, Mücahit. “Tüketim Toplumu’nda Din ve Dinî Değerler: Lüks Hac ve Umre Örnek Olayı”. İnsan ve Toplum 6/2 (Aralık 2016), 131-154. https://doi.org/10.12658/human.society.6.12.M0195
  • Poyraz, Hasret – Oktay, Kutay. “Helâl Konseptli Otellerde Tutundurma Stratejilerine Yöne-lik Bir Değerlendirme”. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi 2/1 (Bahar 2017), 101-111.
  • Rafiki, Ahmad – Abdul Wahab, Kalsom. “Islamic Values and Principles in the Organization: A Review of Literature”. Asian Social Science 10/9 (April 2014), 1-7. https://doi.org/10.5539/ass.v10n9p1
  • Razalli, Mohd Rizal vd. “Developing a Moder for Islamic Hotels: Evaluating Opportunities and Challenges”. International Conference on Knowledge, Cultur and Society 2012 (ICKCS 2012), Jeju Island, South Korea: 29-30 June 2012, 91-95.
  • Rinschede, Gisbert. “Forms of Religious Tourism”. Annals of Tourism Research 19 (January 1992), 51-67. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90106-Y
  • Sargın, Sevil. “Yalvaç’ta İnanç Turizmi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/2 (Temmuz 2006), 1-18.
  • Senemoğlu, Olkan. “Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz”. İnsan ve İnsan 4/12 (Nisan 2017), 66-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.313030
  • Sever, Ramazan. “Battalgazi (Eski Malatya) İlçesinin Kültürel Peyzajinda Tarih ve İnanç Turizmi”. International Journal of Human Sciences 13/1 (Nisan 2016), 2135-2157. https://doi.or/10.14687/ ijhs.v13i1.3617
  • Seyidov, İlgar. “Tüketicilerin Davranışlarında Şekillendirici Bir Faktör Olarak İslami Bağlı-lık”. Selçuk İletişim 9/1 (Ağustos 2015), 388-409. https://doi.org/10.18094/si.22670
  • Sezgin, Orhan Mesut. Genel Turizm. Ankara: Tutibay Yayınları, 1995.
  • Shackley, Myra. “Management Challenges for Religion-Based Attractions”. Managing Visitor Attractions: New Directions, ed. Alan Fyall vd. 159-171. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann, 2003.
  • Smith, Valene L. “Introduction: The quest in quest”. Annals of Tourism Research 19/1 (January 1992), 1-17. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90103-V
  • Solmaz, Seyit Ahmet. “Turizmin Doğuşu: Sosyolojik Bir Olgu Olarak Turizm Nasıl Ortaya Çıktı?”. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences 5/19 (Ekim 2019), 867-882. https://doi.org/10.31589/JOSHAS.173
  • Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayınları, 2004.
  • Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim Kültürü ve Değişen Müslüman Kimliği”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (Aralık 2014), 131-165.
  • Sungur, Erol. Postmodern Tüketim Anlayışında Dindar Yaşam Biçimleri. Rize: Recep Tayyip Erdo-ğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim ve Dindarın Seçkinlik (Elitlik) Göstergeleri”. Hitit Üniver-sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2 (Aralık 2017), 1277-1298. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.334618
  • Tekin, Mustafa. “Postmodernizmin “Din” Sorunu”. Milel ve Nihal 12/2 (Temmuz 2015), 7-24. https://doi.org/10.17131/milelnihal.13971
  • Tekin, Ömer Akgün. “İslami Turizm: Dünya’daki ve Türkiye’deki Genel Durum Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29 (Ocak 2014), 750-766.
  • Tekin, Ömer Akgün – Yılmaz, Esra. “İslami Turizm Konseptinde Hizmet Veren Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/42 (Şubat 2016), 2046-2058. https://doi.org/10.17719/jisr.20164216313
  • Tomasi, Luigi. “Homo Viator: From Medieval Pilgrimage to Religious Tourism via the Jour-ney”. From Medieval Pilgrimage to Religious Tourism: The Social and Cultural Ecnomics of Piety. ed. William H. Swalos – Luigi Tomasi. 1-24.Westport: ABC-CLIO, February 2002.
  • Toskay, Tunca. Turizm: Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul: Der Yayınları 1989.
  • Triantafillidou, Amalia vd. “Pilgrimages: The “Promised land” for Travel Agents?”. Interna-tional Journal of Contemporary Hospitality Management 22/3 (April 2010), 382-398. https://doi.org/10.1108/ 09596111011035963
  • Tuna, Muammer – Yanardağ, Aslıhan Aykaç. Turizm Sosyolojisi. ed. Muammer Tuna. Eskişe-hir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Türker, Nuray vd. “Dini Mekanları Ziyaret Eden Turistlerin Seyahat Motivasyonları: Kas-tamonu İlinde Bir Uygulama”. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi 2/1 (Nisan 2019), 111-132.
  • Usta, Öcal. Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık, 2001.
  • Veblen, Thorstein. Aylak Sınıf. çev. İnci User. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, 1995.
  • VGM, Vakıflar Genel Müdürlüğü. “Yurt İçi Taşınmaz Vakıf Kültür Varlıklarına Örnekler”. Erişim 10 Ocak 2021. https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/restore-edilen-tasinmaz-vakif- kultur-varliklari/yurt-ici-tasinmaz-vakif-kultur-varliklarina-ornekler
  • Weidenfeld, Adi – Ron, Amos S. “Religious Needs in the Tuourism Industry”. Anatolia: Inter-national Journal of Tourism and Hospitality Research 19/2 (December 2008), 357- 361. https://doi.org/ 10.1080/13032917.2008.9687080
  • Wright, Kevin. “Religious Tourism, a new area, a dynamic endustry”. Leisure Group Travel Special Edition (November 2007), 8-16.
  • Yavuz, M. Hakan. Modernleşen Müslümanlar. çev. Ahmet Yıldız. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2008.
  • Yeşiltaş, Mehmet vd. “Otel Seçiminde Dini Hayat Tarzlarının Etkisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/39 (Kış 2012), 193-217.
  • Yılmaz, Emre. “Türbe Ziyaretlerinin Sebepleri ve Fert Üzerindeki Etkileri: Bilecik Örneği”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6/2 (Aralık 2016), 531-552. https://doi.org/10.13114/MJH.2016.314
  • Yılmaz, Levent - Güler, Mehmet Emre. “Türkiye’de Muhafazakâr Değerler Bağlamında Turizm ve Tatil Algısındaki Değişme”. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 17-25. https://doi.org/10.30625/ijctr.316598

Sociologically the Relationship Between Tourism and Religion in Turkey in the Postmodern Period

Yıl 2021, Sayı: 43, 237 - 267, 20.03.2021
https://doi.org/10.37697/eskiyeni.834340

Öz

Tourism is one of the space where religion gained visibility in the postmodern period. In this aspect, tourism in Turkey has important sociological content in terms of reflecting the public/social postmodernist view of religion. Religious tourism and Islamic holiday concept are the most dynamic examples of this visibility. Fort this reason, the relationship between tourism and religion is an important research sphere that needs to be studied from the point of view of sociology of religion. The research attempts to examine the relationship between tourism and religion in Turkey in the postmodern period. In this context, it tries to examine and make sense of what kind of changes and transformations religion and religiosity have undergone in the fields of tourism in the postmodern period. In this context; “what are the postmodern dimensions of the relationship between religion and tourism? What kinds of changes have emerged in the articulation of religion to tourism? In which fields of tourism and in what ways do these changes gaining visibility? How did tourism affect religion and religiosity in the postmodern era? What is the appearance of religion in tourism and what is its function in the postmodern process?” etc. focused on the problems. The study attempts to understand and make sense of this problem of the subject from a sociological of perspective. The research is based on the analysis of data/findigs obtained through indirect observation on documents that directly or indirectly examine the relationship between tourism and religion.
The relationship between tourism and religion appears in two different views in Turkey, mainly in the form of “religious tourism” and “Islamic holiday”. In both tourism spaces, it comes to the fore in relation to religious motifs that differ with traditional life in the context of postmodernist tendencies and changes. At this point, both religious tourism and Islamic holidays carry important social indicators that embody the postmodern view in a section of religion and religious lifestyle (in daily practices). Due to this postmodern view, aspects and contents emerge in which a complex, paradoxical and comsumption-oriented style becomes clear in the daily life of the religious middle class. From this point of view, these touristic spaces in question offer the opportunity to depict both the relationship between tourism and religion, the attitude and behavior interaction between tourism and religiosity, and within this framework, the approach of the religious people to postmodern consumption practices with different aspects and dimensions. In this picture, religion, religiosity and consumption contain a public/social sphere intertwined.

Kaynakça

  • Akbaba, Atilla – Çavuşoğlu, Fatih. “Helal Otel Kavramı ve Türkiye’de Helal Otel Sertifikas-yonu”. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 48-58. https://doi.org/ 10.30625/ijctr.309145
  • Anderson, Perry. Postmodernitenin Kokenleri. çev. Sungur Savran. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
  • Ateş, Sümeyye. Dindarlık ve Tüketim Algıları Arasındaki İlişki. Konya: Necmettin Erbakan Üni-versitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Aygül, Hasan Hüseyin – Öztürk, Özgür. “Dini Çoğulculuk ve Kamusal Alanda Dindar Tüketim Kültürü”. Moment Dergisi 3/1 (Haziran 2016), 190-206. https://doi.org/10.17572/mj2016.1.190206
  • Baltacı, Ali. “Muhafazakâr Tüketim: Türkiye’de Muhafazakârlığın Tüketim Eksenli Dönü-şüm Dinamikleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 24/42 (Aralık 2019), 111- 135. https://doi.org/10.30623/harranilahiyatdergisi.620817
  • Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliceçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 3. Basım, 2008.
  • Best, Steven – Kellner, Douglas. Postmodern Teori. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1998.
  • Bilgin, Vejdi. “Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (Ocak 2003), 193-214.
  • Bilici, Mücahit. “İslam’ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı”. İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri. ed. Nilüfer Göle. 216-236. İstanbul: Metis Yayınları, 2000.
  • Blackwell, Ruth. “Motivations for Religious Tourism, Pilgrimage, Festivals and Events”. Religious Tourism and Pilgrimage Festivals Management: An International Perspective. ed. Ra-zaq Raj - Nigel D. Morpeth. 35-47. UK-USA: CAB International, 2007.
  • Cohen, Erik. “Pilgrimage Centres: Concentric and Excentric”. Annals of Tourism Research 19/1 (April 2002), 33-50. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90105-X
  • Collins-Kreiner, Noga – Kliot, Nurit. “Pilgrimage Tourism in the Holy Land: The behavioul Characteristics of Christian Pilgrims”. GeoJournal 50 (January 2000), 55-67. https://doi.org/10.1023/ A:1007154929681
  • Çapcıoğlu, İhsan. “Küreselleşme, Kültür ve Din”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49/2 (Ağustos 2008), 153-183. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000973
  • Dal, Nil Esra – Topay, Gülnihal. “Muhafazakâr Tüketicilerin Helâl Turizme Bakışı”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 5/12 (Aralık 2018), 260-280.
  • Debord, Guy. Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
  • Demirezen, İsmail. Tüketim Toplumu ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
  • DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. Türkiye’de Dinî Hayat Araştırması. Ankara: Diyanet İşleri Baş-kanlığı Yayınları, 2014.
  • Digance, Justine. “Pilgrimage at Contested Sites”. Annals of Tourism Research 30/1 (January 2003), 143-159. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(02)00028-2
  • Dikici, Erkan – Sağır, Adem. “Antalya’da İnanç Turizminin Sosyolojik Çözümlenmesi: Dem-re-Myra Örneği”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Der-gisi 14/22 (Mart 2012), 35-43.
  • Din, Kadir H. “Islam and Tourism: Patterns, Issues, and Options”. Annals of Tourism Research 16/4 (1989), 542-563. https://doi.org/10.1016/0160-7383(89)90008-X
  • Doğanay, Hayati. Türkiye Turizm Coğrafyası. Konya: Çizgi Kitabevi, 2001.
  • Echchaibi, Nabil. “Mecca Cola and Burqinis: Muslim Consumption and Religious İdentities”. Religion, Media and Culture: A Reader. ed. Lynch Gordon - Jolyon Michell. 1-10. New York: Routledge, 2011.
  • El-Gohary, Hatem. “Halal Tourism, Is It Really Halal”. Tourism Management Perspectives 19/B (July 2016), 124-130. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2015.12.013
  • Gazneli, Didem – Sofuoğlu Kılıç, Nilgün. “Din Eksenli Tüketimin Yeni Medyadaki Görünüm-leri: Tüketim Kültürü Bağlamında Bir Değerlendirme”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 3/2 (Aralık 2020), 197-216. https://doi.org/10.47951/mediad.837857
  • Göka, Şenol. İnsan ve Mekân. İstanbul: Pınar Yayınları, 2001.
  • Göle, Nilüfer. Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar. çev. Erkal Ünal. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
  • Görmez, Mehmet. “Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez’den Uyarı”. Beyazgündem. Eri-şim 12 Ocak 2021. https://www.beyazgundem.com/gundem/diyanet-isleri-baskani- mehmet-gormezden-uyari- h211.html
  • Güler, Şevki. Turizm Sosyolojisi. Ankara: Turizm Bakanlığı Yayınları, 1978.
  • Haenni, Patrick. Piyasa İslam’ı (İslam Suretinde Neoliberalizm). çev. Levent Ünsaldı. Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı, 2011.
  • Halis, Muhsin - Korkutata, Abdulmenaf. “Helal Helal midir? Turizmde Standartlar, Uygula-malar ve Sorunlar”. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi İslam Kongresi Özel Sayısı (2018), 195-213.
  • Harvey, David. Postmodernliğin Durumu. çev. Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları, 1999.
  • Iheanacho, Ngozi Nneji. “Nigerian Praxis of Religious Tourism and Pilgrimage Motivations in The Globalizing Word”. Ciencias da Religiao: Historia e Sociedade 13/1 (September 2015), 259-284.
  • Jafari, Aliakbar – Süerdem, Ahmet. “An Analysis of Material Consumption Culture in the Muslim Word”. Marketing Theory 12/1 (March 2012), 61-79. https://doi.org/10.1177/1470593111424184
  • Kanık, Cengiz. “Abdurrahman Gazi Türbesi ve Psiko-Sosyal Etkileri”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6/11 (Haziran 2018), 137-148.
  • Kamenidou, Irene – Vourou, Rafaela. “Motivation Factors for Visiting Religious Sites: The Case of Lesvos Island”. European Journal of Tourism Research 9 (January 2015), 78- 91.
  • Kaynak, İbrahim Hakkı. “İnanç Turizminin Medeniyetler Arası İşbirliğine Etkileri: Türkiye Örneği”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 13/1-2 (Mayıs 2010), 119-126.
  • Koç, Bekir. “Tüketim Toplumunda Metalaştırılan Dini Yeniden Okuma Önerisi: Bireyin Dine Yabancılaşması Üzerine Bir Giriş”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/13 (Hazi-ran 2019), 141-167.
  • Köksal, Yelda - Karabulut, Kerem. “İnanç Turizmi ve Bölgesel Kalkınmaya Etkisi Ağrı İli Örneği”. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/1 (Nisan 2019), 83-104. https://doi.org/10.31463/aicusbed.523594
  • Kömeçoğlu, Uğur. “Islamic Patterns of Consumption”. Cultural Changes in the Turkic World. ed. Filiz Kıral vd. 57-69. Würzburg: Ergon-Verlag, 2007.
  • Köroğlu, Cemile Zehra. “Tüketim Kültürü ve Din Olgusu Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma”. Toplum Bilimleri Dergisi 8/15 (Ocak 2014), 85-120.
  • Küçükşen, Kübra. Dindarların Para ile İmtihanı Holding Tecrübesi. Konya: Çizgi Kitabevi, 2012.
  • Mardin, Şerif. Türkiye’de Toplum ve Siyaset. der. Mümtaz’er Türköne – Tuncay Önder. İstan-bul: İletişim Yayınları, 1990.
  • Meriç, Sağbetullah – Bozkurt, Öznur. “İslam Dünyasının En Büyük Tarihi-Anıt Mezarlığının (Selçuklu Mezarlığı) Kültür ve İnanç Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi”. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4/1 (Haziran 2016), 117-134.
  • Mokhlis, Safiek. “Revelancy and Measurement of Religiosity in Consumer Behavior Rese-arch”. International Business Research 2/3 (June 2009), 75-84. https://doi.org/10.5539/ibr.v2n3p75
  • Okumuş, Ejder. Dinin Meşrulaştırma Gücü. İstanbul: Ark Kitapları, 2005.
  • Okumuş, Ejder. Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Ark Yayınları, 2. Basım, 2005.
  • Okumuş, Ejder. Zamanın Toplumsal Gerçekliği. İstanbul: Ark Kitapları, 2011.
  • Okumuş, Ejder. Boş Zamanlar Kitabı. İstanbul: Akis Kitap, 2013.
  • Okumuş, Ejder. Din Sosyolojisi. Ankara: Maarif Mektepleri Yayınları, 2018.
  • Özbolat, Abdullah. “Tüketim Bağlamında Dindarlığın Dönüşümü”. Birikimdergisi. Erişim 9 Ocak 2021. https://birikimdergisi.com/guncel/1127/tuketim-baglaminda-dindarligin- donusumu#_ftnref4
  • Özbolat, Abdullah. “Postmodern Dünyada Din: Yaygınlaşan Dinsellik, Yüzeyselleşen Dindar-lık”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 28/3 (Aralık 2017), 265-278.
  • Öztürk, Esra. Tüketim Kültüründe Müslümanların İtikadî ve Ahlâkî Problemleri. Bursa: Bursa Ulu-dağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
  • Perşembe, Erkan. “Modernlik ve Postmodernlikte Din Problemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/ 14-15 (Haziran 2003), 159-181.
  • Pişkin, Mücahit. “Tüketim Toplumu’nda Din ve Dinî Değerler: Lüks Hac ve Umre Örnek Olayı”. İnsan ve Toplum 6/2 (Aralık 2016), 131-154. https://doi.org/10.12658/human.society.6.12.M0195
  • Poyraz, Hasret – Oktay, Kutay. “Helâl Konseptli Otellerde Tutundurma Stratejilerine Yöne-lik Bir Değerlendirme”. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi 2/1 (Bahar 2017), 101-111.
  • Rafiki, Ahmad – Abdul Wahab, Kalsom. “Islamic Values and Principles in the Organization: A Review of Literature”. Asian Social Science 10/9 (April 2014), 1-7. https://doi.org/10.5539/ass.v10n9p1
  • Razalli, Mohd Rizal vd. “Developing a Moder for Islamic Hotels: Evaluating Opportunities and Challenges”. International Conference on Knowledge, Cultur and Society 2012 (ICKCS 2012), Jeju Island, South Korea: 29-30 June 2012, 91-95.
  • Rinschede, Gisbert. “Forms of Religious Tourism”. Annals of Tourism Research 19 (January 1992), 51-67. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90106-Y
  • Sargın, Sevil. “Yalvaç’ta İnanç Turizmi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16/2 (Temmuz 2006), 1-18.
  • Senemoğlu, Olkan. “Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz”. İnsan ve İnsan 4/12 (Nisan 2017), 66-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.313030
  • Sever, Ramazan. “Battalgazi (Eski Malatya) İlçesinin Kültürel Peyzajinda Tarih ve İnanç Turizmi”. International Journal of Human Sciences 13/1 (Nisan 2016), 2135-2157. https://doi.or/10.14687/ ijhs.v13i1.3617
  • Seyidov, İlgar. “Tüketicilerin Davranışlarında Şekillendirici Bir Faktör Olarak İslami Bağlı-lık”. Selçuk İletişim 9/1 (Ağustos 2015), 388-409. https://doi.org/10.18094/si.22670
  • Sezgin, Orhan Mesut. Genel Turizm. Ankara: Tutibay Yayınları, 1995.
  • Shackley, Myra. “Management Challenges for Religion-Based Attractions”. Managing Visitor Attractions: New Directions, ed. Alan Fyall vd. 159-171. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann, 2003.
  • Smith, Valene L. “Introduction: The quest in quest”. Annals of Tourism Research 19/1 (January 1992), 1-17. https://doi.org/10.1016/0160-7383(92)90103-V
  • Solmaz, Seyit Ahmet. “Turizmin Doğuşu: Sosyolojik Bir Olgu Olarak Turizm Nasıl Ortaya Çıktı?”. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences 5/19 (Ekim 2019), 867-882. https://doi.org/10.31589/JOSHAS.173
  • Subaşı, Necdet. Gündelik Hayat ve Dinsellik. İstanbul: İz Yayınları, 2004.
  • Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim Kültürü ve Değişen Müslüman Kimliği”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (Aralık 2014), 131-165.
  • Sungur, Erol. Postmodern Tüketim Anlayışında Dindar Yaşam Biçimleri. Rize: Recep Tayyip Erdo-ğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
  • Sungur, Erol. “Postmodern Tüketim ve Dindarın Seçkinlik (Elitlik) Göstergeleri”. Hitit Üniver-sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10/2 (Aralık 2017), 1277-1298. https://doi.org/10.17218/hititsosbil.334618
  • Tekin, Mustafa. “Postmodernizmin “Din” Sorunu”. Milel ve Nihal 12/2 (Temmuz 2015), 7-24. https://doi.org/10.17131/milelnihal.13971
  • Tekin, Ömer Akgün. “İslami Turizm: Dünya’daki ve Türkiye’deki Genel Durum Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 7/29 (Ocak 2014), 750-766.
  • Tekin, Ömer Akgün – Yılmaz, Esra. “İslami Turizm Konseptinde Hizmet Veren Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir İnceleme”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/42 (Şubat 2016), 2046-2058. https://doi.org/10.17719/jisr.20164216313
  • Tomasi, Luigi. “Homo Viator: From Medieval Pilgrimage to Religious Tourism via the Jour-ney”. From Medieval Pilgrimage to Religious Tourism: The Social and Cultural Ecnomics of Piety. ed. William H. Swalos – Luigi Tomasi. 1-24.Westport: ABC-CLIO, February 2002.
  • Toskay, Tunca. Turizm: Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul: Der Yayınları 1989.
  • Triantafillidou, Amalia vd. “Pilgrimages: The “Promised land” for Travel Agents?”. Interna-tional Journal of Contemporary Hospitality Management 22/3 (April 2010), 382-398. https://doi.org/10.1108/ 09596111011035963
  • Tuna, Muammer – Yanardağ, Aslıhan Aykaç. Turizm Sosyolojisi. ed. Muammer Tuna. Eskişe-hir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 4. Basım, 2014.
  • Türker, Nuray vd. “Dini Mekanları Ziyaret Eden Turistlerin Seyahat Motivasyonları: Kas-tamonu İlinde Bir Uygulama”. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi 2/1 (Nisan 2019), 111-132.
  • Usta, Öcal. Genel Turizm. İzmir: Anadolu Matbaacılık, 2001.
  • Veblen, Thorstein. Aylak Sınıf. çev. İnci User. İstanbul: Marmara Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaası, 1995.
  • VGM, Vakıflar Genel Müdürlüğü. “Yurt İçi Taşınmaz Vakıf Kültür Varlıklarına Örnekler”. Erişim 10 Ocak 2021. https://www.vgm.gov.tr/faaliyetler/restore-edilen-tasinmaz-vakif- kultur-varliklari/yurt-ici-tasinmaz-vakif-kultur-varliklarina-ornekler
  • Weidenfeld, Adi – Ron, Amos S. “Religious Needs in the Tuourism Industry”. Anatolia: Inter-national Journal of Tourism and Hospitality Research 19/2 (December 2008), 357- 361. https://doi.org/ 10.1080/13032917.2008.9687080
  • Wright, Kevin. “Religious Tourism, a new area, a dynamic endustry”. Leisure Group Travel Special Edition (November 2007), 8-16.
  • Yavuz, M. Hakan. Modernleşen Müslümanlar. çev. Ahmet Yıldız. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2008.
  • Yeşiltaş, Mehmet vd. “Otel Seçiminde Dini Hayat Tarzlarının Etkisi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/39 (Kış 2012), 193-217.
  • Yılmaz, Emre. “Türbe Ziyaretlerinin Sebepleri ve Fert Üzerindeki Etkileri: Bilecik Örneği”. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 6/2 (Aralık 2016), 531-552. https://doi.org/10.13114/MJH.2016.314
  • Yılmaz, Levent - Güler, Mehmet Emre. “Türkiye’de Muhafazakâr Değerler Bağlamında Turizm ve Tatil Algısındaki Değişme”. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2017), 17-25. https://doi.org/10.30625/ijctr.316598
Toplam 87 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Araştırma
Yazarlar

Muhammed Yamaç 0000-0003-2215-4492

Yayımlanma Tarihi 20 Mart 2021
Gönderilme Tarihi 1 Aralık 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Sayı: 43

Kaynak Göster

ISNAD Yamaç, Muhammed. “Postmodern Dönemde Türkiye’de Sosyolojik Olarak Turizm-Din İlişkisi”. Eskiyeni 43 (Mart 2021), 237-267. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.834340.
Eskiyeni  Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC) ile lisanslanmıştır. | Sherpa Romeo