Leadership Competencies of the Imam Hatip School Administrators

Yıl 2021, Sayı: 45, 819 - 841, 20.09.2021

Şefika Şule Erçetin , Şuay Nilhan Açıkalın , Zeynep Olgun

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.951709

Cited By: 1

Öz

That many changes have occurred over the years can be seen when the management theories and leadership competencies in the body of literature are examined. Changes and developments in management theories and leadership competencies have guided the assumed roles of school administrators. In this conducted study, to determine the current leadership competencies of the school administrators who serve in these schools according to the written opinions of the teachers who teach at imam hatip schools and the branch managers who deal with the imam hatip schools and to compare these views with the leadership competencies of the school administrators within the scope of 21st century skills have been aimed. From this point of view, answers have been searched for the questions such as: “What are the current leadership competencies of school administrators according to the opinions of teachers and branch managers? What are the visible deficiencies in the leadership competencies of school administrators?” In the research, descriptive survey model has been preferred. The study group of the research consists of 1,512 teachers working in imam hatip schools and 85 branch managers working in provincial and district national education directorates.

Opinions, which are the basis of the research, have been collected electronically through open-ended questions. Content analysis, which is one of the qualitative research methods, has been used in the research. The data obtained in the research has been collected and interpreted in three themes, namely, “the field knowledge-management processes competency, the education-teaching processes competency, and the communication-social relations competency” partaking in the theoretical framework.

According to the results of the research, it has been determined that the teachers have mostly delivered their opinions on the theme of “competency on communication-social relations”; and the branch managers have mostly delivered their opinions on the theme of “competency on field knowledge-management processes”. The least delivered theme by teachers and branch managers is “the educational process competency”. In the research, the mostly delivered opinions regarding school administrators' leadership competencies by the teachers are; “industriousness, mastery of professional field knowledge, taking decisions in consultation, supervising the education and training processes, effective communication skill, being motivator and being fair.” The mostly delivered competencies by the branch managers are: “being open to change and innovation, being visionary, supervising the educational processes, mastery of technology, being tolerant and having a team spirit.” In the research, among the leadership competencies of school administrators, which are the least delivered competencies by the teachers are: “sharing leadership, mastery of budget issues, creating an active learning environment, being objective and democratic”. The least delivered competencies by the branch managers are "to be solution-oriented, mastery of budget issues and sharing of the leadership”.

In the study, the opinions of teachers and branch managers about the deficiencies in the current leadership competencies of school administrators have also been examined. According to these opinions, the deficiencies stated in the leadership competencies of school administrators are listed as “inadequacy of professional field knowledge and management skills, insufficient effort to improve the school environment, not being fair and balanced enough, and not being able to motivate the teachers properly”.

Anahtar Kelimeler

Educational sciences, leadership, competencies, 21st century skills, school administrators, imam hatip schools.

İmam Hatip Okulu Yöneticilerinin Liderlik Yeterlikleri

Öz

Alan yazında yer alan yönetim kuramları ile liderlik yeterlikleri incelendiğinde yıllar içerisinde birçok değişimin yaşandığı görülmektedir. Yönetim kuramlarında ve liderlik yeterliklerinde yaşanan bu değişim ve gelişim okul yöneticilerinin üstlendikleri rollerde yol gösterici olmuştur. Yapılan bu araştırmada, imam hatip okullarında görev yapan öğretmenler ile imam hatip okullarıyla ilgilenen şube müdürlerinin yazılı görüşlerine göre bu okullarda görev yapan okul yöneticilerinin mevcut liderlik yeterliklerini tespit etmek ve bu görüşleri 21. yüzyıl becerileri kapsamındaki okul yöneticileri liderlik yeterlikleriyle karşılaştırmak amaçlanmıştır. Bu noktadan hareketle “Öğretmenlerin ve şube müdürlerinin görüşlerine göre okul yöneticilerinin mevcut liderlik yeterlikleri nelerdir? Okul yöneticilerinin liderlik yeterliklerinde görülen eksiklikler nelerdir?” sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmada betimsel tarama modeli tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, imam hatip okullarında görev yapan 1.512 öğretmen ve il, ilçe millî eğitim müdürlüklerinde görev yapan 85 şube müdürü oluşturmaktadır.

Araştırmaya esas olan görüşler, açık uçlu sorular üzerinden elektronik ortamda toplanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, kuramsal çerçevede yer alan “alan bilgisi-yönetim süreçleri yeterliği, eğitim-öğretim süreçleri yeterliği ve iletişim-sosyal ilişkiler yeterliği” adlı üç temada toplanmış ve yorumlanmıştır.

Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin en çok “iletişim-sosyal ilişkiler yeterliği” temasında, şube müdürlerinin ise en çok “alan bilgisi-yönetim süreçleri yeterliği” temasında görüş bildirdiği tespit edilmiştir. Öğretmenlerin ve şube müdürlerinin en az görüş bildirdiği tema ise “eğitim-öğretim süreçleri yeterliği”dir. Araştırmada öğretmenlerin en çok görüş bildirdiği okul yöneticileri liderlik yeterlikleri; “çalışkanlık, mesleki alan bilgisine hâkimiyet, kararları istişare ile alma, eğitim-öğretim süreçlerini denetleme, etkin iletişim becerisi, motive etme ve adil olmadır.” Şube müdürlerinin en çok görüş bildirdiği yeterlikler ise, “değişime ve yeniliğe açık olma, vizyonerlik, eğitim süreçlerini denetleme, teknolojiye hâkimiyet, hoşgörülü ve ekip ruhuna sahip olmadır.” Araştırmada, öğretmenlerce en az ifade edilen okul yöneticileri liderlik yeterlikleri arasında “liderliğin paylaşılması, bütçe konularına hâkimiyet, aktif öğrenme ortamı oluşturma, objektif ve demokratik olma” yeterlikleri yer almaktadır. Şube müdürlerince en az ifade edilen yeterlikler ise “çözüm odaklı olma, bütçe konularına hâkimiyet ve liderliğin paylaşılması”dır.

Araştırmada, öğretmenlerin ve şube müdürlerinin, okul yöneticilerinin mevcut liderlik yeterliklerinde görülen eksikliklere ilişkin görüşleri de incelenmiştir. Bu görüşlere göre okul yöneticilerinin liderlik yeterliklerinde belirtilen eksiklikler, “alan bilgisi ve yönetim becerisinin yetersizliği, okul ortamının iyileştirilmesine yönelik yeterli gayretin bulunmaması, yeterince adil ve dengeli davranamama, öğretmenleri yeterince güdüleyememe” olarak sıralanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

eğitim bilimleri, liderlik, yeterlik, 21.yüzyıl becerileri, okul yöneticileri, imam hatip okulları

Kaynakça

• Açıkalın, Aytaç. Toplumsal, Kurumsal ve Teknik Yönleriyle Okul Yöneticiliği. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 6. Basım, 2016.
• Ada, Şükrü - Ercoşkun, Muhammet Hanifi. “Okul Müdürlerinin Klasik ve Neo-Klasik Yönetim Yaklaşımlarını Uygulama Biçimleri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/2 (2009), 171-182.
• Ağaoğlu, Esmehan vd. “Okul Yöneticilerinin Yeterliklerine İlişkin Okul Yöneticilerinin ve Öğretmenlerin Görüşleri”. Eğitim ve Bilim Dergisi 37/164 (2012), 160-175.
• Aras, Nazlı. “Okul Müdürlerinin Sahip Olduğu Okul Liderliği Standartlarına İlişkin Öğretmen Algıları”. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama 3/1 (2020), 58-68.
• Aydın, Mustafa. Eğitim Yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi, 11. Basım, 2018.
• Balcı, Ali. Açıklamalı Eğitim Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 4. Basım, 2019.
• Baloğlu, Nuri. “Dağıtımcı Liderlik: Okullarda Dikkate Alınması Gereken Bir Liderlik Yaklaşımı”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 12/3 (2011), 127-148.
• Birel, Fırat Kıyas - Çevik, Mehmet Sabir. “Nitel Araştırma Desenleri”. Araştırma Teknikleri. ed. Şefika Şule Erçetin. 63-80. Ankara: Nobel Yayınları, 2020.
• Bursalıoğlu, Ziya. “Eğitim Yöneticisinin Yeterlikleri İlköğretmen Okulu Müdürlerinin Yeterliklerine İlişkin Bir Araştırma Özeti”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 9/1 (2019), 321-324. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000452
• Bursalıoğlu, Ziya. Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 19. Basım, 2015.
• Bursalıoğlu, Ziya. Eğitim Yönetiminde Teori ve Uygulama. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 13. Basım, 2016.
• Bush, Tony. Eğitim Liderliği ve Yönetimi Kuramları. çev. Ruhi Sarpkaya. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2018.
• Erçetin, Şefika Şule. “Türkiye’de Eğitim Reformu ve Reformu Gerçekleştirecek Liderler Olarak Okul Yöneticilerinde Aranan Kişilik Özellikleri”. Eğitim Yönetimi Dergisi 3/2 (1997), 173-198.
• Erçetin, Şefika Şule. Lider Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Yayınları, 2000.
• Erçetin, Şefika Şule vd. “Multidimensional Glocal Leadership Scale”. Middle East Journal of Scientific Research 8/2 (2011), 314-318.
• Erçetin, Şefika Şule - Eriçok, Barış. “Yayınlarda Yer Alan Okul Yöneticilerinin Yeterliklerinin Analizi (ULAKBİM 2004-2016)”. Turkish Studies 11/14 (2016), 239-256. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.9696
• Erçetin, Şefika Şule – Açıkalın, Şuay Nilhan. “Bilimsel Araştırmalarda Temel Yaklaşımlar Araştırma Modelleri ve Desenleri”. Araştırma Teknikleri. ed. Şefika Şule Erçetin. 30-47. Ankara: Nobel Yayınları, 2020.
• Erçetin, Şefika Şule vd. 21. Yüzyıl Becerileri Kapsamında Okul Yöneticilerinin Liderlik Yeterlikleri: İmam Hatip Okulları Türkiye. PDF: Uluslararası Bilim Derneği Yayınları, 2020. http://iscass.org/uploads/img/21.-yuzyil-becerileri--okul-yoneticilerinin-liderlik-yeterlikleri-imam-hatip-okullari-turkiye.pdf
• Görgülü, Deniz vd. “Okul Yöneticilerinin Teknolojik Liderlik Öz-Yeterlilikleri”. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama 3/2 (2013), 53-71.
• Kalkan Ümit. “İmam Hatip Liselerinde Liderlik, Okul Kültürü ve Kurumsal İmaj Algısı”. Turkish Studies-Religion 15 /3 (2020), 347-360. https://dx.doi.org/10.47091TurkishStudies.41795
• Katz, Robert. “Skills of an Effective Administrator”. Harvard Business Review. Erişim 11 Mart 2021. https://hbr.org/1974/09/skills-of-an-effective-administrator
• Korumaz, Mithat - Kocabaş, İbrahim. “Farklı Kariyer Evresindeki Öğretmenlerin Görüşlerine Göre Okul Yöneticilerinin Yeterlikleri”. The Journal of Academic Social Science Studies 28/2 (2014), 495-512. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2522
• Miles, Matthew - Huberman, Michael. Qalitative Data Analysis. London: SAGE Publications, Second Edition, 1994.
• Neyişçi, Nilay. “Örgüt-Yönetim Teorileri ve Süreçleri”. Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. ed. Şefika Şule Erçetin. 19-37. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2019.
• Özmusul, Mustafa. “Okul Yönetiminde Karar Sürecine Öğrenci, Veli ve Personelin Katılması: Paylaşımcı Liderlik Bakımından Bir Analiz”. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama 1/2 (2018), 94-108.
• Potas, Nihan - Ok Akçil Mehtap. “Örnekleme Yöntemleri”. Araştırma Teknikleri. ed. Şefika Şule Erçetin. 143-161. Ankara: Nobel Yayınları, 2020.
• Sevinç, Şengül. İmam Hatip Okulları Müdürlerinin Liderlik Anlayışları. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Uslu, Barış. “Eğitim Yönetimi Alanındaki Akademisyenlerin Okul Yöneticilerinin Yeterliklerine İlişkin Görüşleri”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 37/37 (2013), 172-188.