İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Mesleki Kaygıları Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Sayı: 45, 797 - 818, 20.09.2021

İrfan Erdoğan

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.954088

Cited By: 3

Öz

İlahiyat fakülteleri ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarına Din Kültürü ve Ahlak Bilgi öğretmeni, İmam-Hatip liselerine meslek dersleri öğretmeni yetiştiren kurumlar olarak hizmet vermektedir. Öğretmen adaylarının belli bilgi, beceri ve tutumlara sahip olmayı gerektiren, profesyonel bir meslek olarak öğretmenlikte başarılı olmaları, gerekli donanım ve özelliklere sahip olmalarına bağlıdır. Bu araştırmanın amacı, ilahiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki kaygı düzeylerinin belirlenmesi, öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ile mesleki kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek üzere, nicel araştırma yöntemlerinden birisi olan ilişkisel (korelasyonel) tarama modeli içerisinde açıklayıcı desen benimsenmiştir. Araştırma grubu, 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu İlahiyat Fakültesi’nde öğrenim görmekte olan 413 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak “Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeği” ve “Mesleki Kaygı Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen verilerin analiz edilmesinde SPSS (versiyon 21.0) istatistik paket programı kullanılmış olup, öncelikle mesleki tutum ve mesleki kaygı düzeyini oluşturan alt boyutlarda ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmıştır. Daha sonra öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ve mesleki kaygı düzeyi arasındaki ilişkiyi incelemek üzere Pearson korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Ayrıca açıklanan toplam varyansı incelemek üzere determinasyon katsayısı hesaplanmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular, ilahiyat fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının sevgi, değer ve uyum boyutunda olumlu olduğunu göstermektedir. Diğer yandan “görev merkezli kaygı”, “ekonomik ve sosyal merkezli kaygı”, “meslektaş ve veli merkezli kaygı”, “uyum merkezli kaygı” ve “okul yönetimi merkezli kaygı” düzeylerinin düşük; “öğrenci / iletişim merkezli kaygı”, “kişisel gelişim merkezli kaygı” ve “atanma merkezli kaygı” düzeylerinin ise orta seviyede olduğu tespit edilmiştir. İlahiyat fakültesi öğrencilerinin, en düşük seviyede kaygıya sahip oldukları faktör “meslektaş ve veli merkezli kaygı” (x̄=4.06) iken, en yüksek kaygıya sahip oldukları faktörün “atanma merkezli kaygı” (x̄=2.99) olduğu görülmüştür. Sevgi boyutu ile “görev merkezli kaygı”, “ekonomik ve sosyal merkezli kaygı”, “meslektaş ve veli merkezli kaygı” ve “uyum merkezli kaygı” arasında düşük düzeyde negatif ve anlamlı ilişki tespit edilmiş olup, sevgi boyutu ile “atanma merkezli kaygı” arasında ise düşük düzeyde pozitif ve anlamlı ilişki bulunmuştur. Değer boyutu ile “öğrenci / iletişim merkezli kaygı”, “kişisel gelişim merkezli kaygı” ve “atanma merkezli kaygı” arasında düşük düzeyde pozitif ve anlamlı bir ilişki söz konusudur. Son olarak, uyum boyutu ile “görev merkezli kaygı”, “ekonomik ve sosyal merkezli kaygı”, “öğrenci / iletişim merkezli kaygı”, “meslektaş ve veli merkezli kaygı”, “kişisel gelişim merkezli kaygı” ve “uyum merkezli kaygı” arasında düşük düzeyde negatif ve anlamlı ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Öğretmen Adayı, İlahiyat Fakültesi Öğrencileri, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum, Mesleki Kaygı

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

The Relation Between Theology Students’ Attitude Towards Teaching Profession and The Occupational Anxiety Levels

Öz

Theology faculties serve as teacher training institutions that train Religious Culture and Ethics teachers to work in primary and secondary schools, and vocational course teachers to work in Imam-Hatip high schools. The success of teacher candidates in teaching as a professional occupation that requires certain knowledge, skills, and attitudes depends on having the necessary equipment and qualifications. The aim of this study is to determine the attitudes of theology students towards to teaching profession and their occupational anxiety levels; and to understand the relationship between the attitudes of theology students towards teaching profession and their occupational anxiety levels. To achieve this goal, explanatory research design was adopted as a correlational research design. The research group consists of 413 students studying at Necmettin Erbakan University Ahmet Kelesoglu Faculty of Theology in the spring semester of the 2018-2019 academic year. "The Profession of Teaching Attitude Scale " and "Occupational Anxiety Scale" were used as data collection tools. SPSS (version 21.0) statistical package software was used to analyse the data obtained in the study, and firstly, the mean and standard deviation values were calculated in the sub-dimensions that consist of the professional attitude and occupational anxiety level. Then, the Pearson correlation coefficient was calculated to examine the relationship between the attitude towards the teaching profession and the level of professional anxiety. In addition, the coefficient of determination was calculated to examine the total variance explained. According to the findings obtained within the scope of the study, the attitudes of theology students towards the teaching profession are at a positive level in terms of love, value, and harmony. According to findings, theology students’ attitudes towards teaching profession are positive. On the other hand, “job-oriented anxiety”, “socio-economic anxiety”, “colleagues and students’ parents-oriented anxiety”, “adaptation oriented anxiety”, and “school management oriented anxiety” levels of theology students are low; “interaction with student oriented anxiety”, “individual self-development oriented anxiety”, and “occupational exam oriented anxiety” are middle level. While the factor with the lowest level of anxiety among theology students was “colleagues and students’ parents-oriented anxiety” (x̄=4.06), it was seen that the factor with the highest level of anxiety was “occupational exam-oriented anxiety” (x̄=2.99). The results of the study showed that there was a significant negative low-level correlation between “love” factor and “job-oriented anxiety”, “socio-economic anxiety”, “colleagues and students’ parents-oriented anxiety”, “adaptation-oriented anxiety”, while a significant positive low-level correlation between “love” factor and “occupational exam oriented anxiety”. There is a significant positive low-level correlation between “value” factor and “interaction with student oriented anxiety”, “individual self-development oriented anxiety”, “occupational exam oriented anxiety”. Finally, there is a significant negative low-level correlation between “adaptation” factor and “job-oriented anxiety”, “socio-economic anxiety”, “interaction with student-oriented anxiety”, “colleagues and students’ parents-oriented anxiety”, “adaptation oriented anxiety”.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Prospective Teacher, Theology Students, Attitude Toward Teaching Profession, Occupational Anxiety

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Akgün, Fatma - Özgür, Hasan. “Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları ile Mesleki Kaygılarının İncelenmesi”. Eğitimde Kuram ve Uygulama 10/5 (2014), 1206-1223. https://doi.org/10.17244/eku.48629
• Atalay, Hâmit. İngilizce-Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999.
• Aydın, Cüneyd vd. “Üniversite Öğrencilerinin Mesleki Kaygı İle Hayattaki Anlam Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 1/13 (2020), 73- 106. https://doi.org/10.5281/zenodo.3903862
• Ayık, Ahmet - Ataş, Öznur. “Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Öğretme Motivasyonları Arasındaki İlişki”. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi 4/1 (2014), 25-43.
• Bacanlı, Hasan. Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2005.
• Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 8. Basım., 2010.
• Baymur, Feriha. Genel Psikoloji. İstanbul: İnkılap Yayınevi, 7. Basım., 1985.
• Bümen, Nilay T. - Ercan Özaydın, Türkan. “Adaylıktan Göreve Öğretmen Özyeterliği ve Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlardaki Değişimler”. Eğitim ve Bilim 38/169 (2013), 109-125.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi, 16. Basım., 2012.
• Cabı, Emine - Yalçınalp, Serpil. “Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği (MKÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Hacettepe Üniversites Eğitim Fakültesi Dergisi 44/ (2013), 85- 96.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din Kültürü Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları”. Ekev Akademi Dergisi 15/48 (2011), 269-279.
• Creswell, John W. Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Boston: Pearson, 4th ed., 2012.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2018.
• Çakır, Özlem vd. Mersin Üniversitesi 1999-2000 Yılı Öğretmenlik Meslek Bilgisi Programının (ÖMBP) Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Mersin: Mersin Üniversitesi Yayınları, 2004.
• Çapri, Burhan - Çelikkaleli, Öner. “Öğretmen Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin Tutum ve Mesleki Yeterlik İnançlarının Cinsiyet Program ve Fakültelerine Göre İncelenmesi”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 9/15 (2008), 33-53.
• Çetin, Özer. “İslami İlimler/İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (Uşak Üniversitesi Örneği)”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/32 (2017), 411-432. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.378923
• Çetin, Şaban. Anadolu Öğretmen Lisesi ve Düz (Genel) Lise Çıkışlı Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
• Çetin, Şaban. “Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi (Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması)”. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi 18 (2006), 28-37.
• Çınar, Fatih. “Din Öğretiminde Öğretmen Yetiştirme Sorunu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/46 (2016), 493-513.
• Di̇kmen, Melih - Tuncer, Murat. “Bilgi Okuryazarlık Özyeterliği İnancı, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Üst Biliş Düşünme Becerileri Arasındaki İlişkiler”. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi 7/13 (2018), 73-86.
• Doğan, Türkan - Çoban, Aysel Esen. “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Eğitim ve Bilim 34/153 (2009), 157-168.
• Field, Andy. Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. London: SAGE Publications, 5th edition., 2018.
• Fuller, Frances F. “Concerns of Teachers: A Developmental Conceptualization”. American Educational Research Journal 6/2 (Mart 1969), 207-226. https://doi.org/10.3102/00028312006002207
• George, Darren - Mallery, Paul. IBM SPSS Statistics 26 Step by Step: A Simple Guide and Reference. New York: Routledge, Taylor & Francis Group, 15th edition., 2019.
• Gerçek, Merve. “Mesleki Kaygı ve Kariyer Uyumluluğu Arasındaki İlişkiler: Öğretmen Adayları Açısından Bir İnceleme”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 20/2 (2018), 297-312. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.401010
• Güneyli, Ahmet - Aslan, Canan. “Evaluation of Turkish Prospective Teachers’ Attitudes towards Teaching Profession (Near East University Case)”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 1/1 (2009), 313-319. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2009.01.059
• İnan Kılıç, Ayşe. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları ile Akademik Özyeterlik Algıları: Sinop Örneği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2019), 211-239. https://doi.org/10.17120/omuifd.624115
• Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 21. Basım., 2010.
• Kaya, Mevlüt. “Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Son Sınıf Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması İle Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 14/14-15 (2003), 89-115.
• Kaya, Mevlüt - Naziroğlu, Bayramali. İlahiyat Fakültelerinde Pedagojik Formasyon Derslerinin Tarihi Gelişimi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2010.
• Keskin, Yılmaz. “Coğrafya Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Kaygı Düzeyleri (Erzurum Örneği)”. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi 4/2 (2017), 43-57. https://doi.org/10.30900/kafkasegt.329351
• Kimter, Nurten. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları”. TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi 8/29 (2016), 162-201.
• Kumar, Ranjit. Research Methodology: A Step-by-Step Guide for Beginners. Los Angeles: SAGE, 3rd edition., 2011.
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. 2019 Ağustos Sözleşmeli Öğretmenlik Ataması Alan Bazlı Taban Puan ve Atama Sayısı. Erişim 29 Nisan 2021. http://personel.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_08/09151537_tabanpuan.pdf
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. 2019 Şubat Sözleşmeli Öğretmenlik Ataması Alan Bazlı Taban Puan ve Atama Sayısı. Erişim 29 Nisan 2021. https://personel.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_02/08150720_2019_subat_sozlesmeli_atama_taban_puan.pdf
• MEB, Milli Eğitim Bakanlığı. “2021 Yılı Yarıyıl Tatili Kadrolu Öğretmenlerin Mazeret Durumuna Bağlı Yer Değiştirme Kontenjanları”. Erişim 12 Mayıs 2021. Erişim 12 Mayıs 2021. http://personel.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_01/22181924_MAZERET_2021_SUBAT_KONTENJAN_LISTESI.xlsx
• Nakip, Can - Özcan, Gülsen. “Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Öz Yeterlik İnançları ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12/3 (2016), 783-795.
• ÖSYM, ÖSYM Başkanlığı. 2014 Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu (2014). https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2014/OSYS/Tercih/2014-OSYSKONTKILAVUZU 14072014.pdf
• ÖSYM, ÖSYM Başkanlığı. “2019-KPSS A Grubu ve Öğretmenlik Sınavı Sonuçları”. Sınav Belgesi Kontrol Kodu: 99CNNVAA.
• ÖSYM, ÖSYM Başkanlığı. “2020-KPSS Lisans / ÖABT Sınav Sonuçları”. Sınav Belgesi Kontrol Kodu: YXV613K8.
• ÖYEGM, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, 2017. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
• Pallant, Julie. SPSS Survival Manual: A Step by Step Guide to Data Analysis Using SPSS for Windows. Maidenhead: Open University Press, 3rd edition., 2007.
• Semerci, Nuriye - Semerci, Çetin. “Türkiye’de Öğretmenlik Tutumları”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14/1 (2004), 137-146.
• Serin, Mehmet Koray vd. “Sınıf Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ile Mesleğe Yönelik Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki”. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi 4/1 (2015), 21-34. https://doi.org/10.30703/cije.321360
• Şişman, Mehmet. Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 16. Basım., 2016.
• Şişman, Mehmet. Eğitime Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 21. Basım., 2020.
• Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile veri Analizi. Ankara: Nobel Yayınları, 2014.
• TCSB, T.C. Sayıştay Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu. Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı, Eylül 2020. https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/kid/2019/Genel_B%C3%BCt%C3%A7e_Kapsam%C4%B1ndaki_%20Kamu_%C4%B0dareleri/MILLI%20EGITIM%20BAKANLIGI.pdf
• TDK, Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1998.
• Tunçeli, Hilal İlknur. “Öğretmen Adaylarının İletişim Becerileri ile Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Sakarya Üniversitesi Örneği)”. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi 3/3 (2013), 51-58.
• Turan, İbrahim. “Türkiye’de İlahiyat Eğitimi: İstihdam Alanı Program İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2017), 59-77. http://dx.doi.org/10.26650/ilahiyat.2017.19.2.0014
• Ulu, Mustafa. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Psikolojik İyi Oluşları ile Değer Yönelimleri Arasındaki İlişki”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/37 (2018), 183-215. https://doi.org/10.17335/sakaifd.414012
• Üstüner, Mehmet. “Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 45 (2006), 109-127.
• Yakar, Levent - Yelpaze, İsmail. “Öğretmen Yetiştiren Programlara Kayıtlı Öğrencilerin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ve Öğretmen Öz-Yeterlik Algıları”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 47/ (2019), 107-129.
• https://doi.org/10.9779/pauefd.473678
• Yapıcı, Mehmet - Yapıcı, Şenay. “Öğretmen Adaylarının Pedagojik Formasyona İlişkin Metaforları”. Turkish Studies 8/8 (2013), 1421-1429.
• Yılmaz, Macid. “İlahiyat Fakültesi Mezunlarına Verilen Pedagojik Formasyon Eğitiminin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum ve Kaygı Düzeyleri Üzerindeki Etkileri”. Bilimname 28/2015/1 (2015), 287-301.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim 01 Eylül 2021. https://sozluk.gov.tr/