A Study on the Relationship Between Social Privacy Trans-formation and WhatsApp Status-Sharing Feature

Yıl 2023, Sayı: 48, 185 - 200, 28.03.2023

Adil Aktaş

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1225175

Cited By: 2

Öz

As social media has become an intensive part of human lives, the concept of privacy has become an actual question again. Due to security measures, it has become the norm to be monitored by surveillance cameras at many moments of life or to collect private information in data stores. Such normalization has facilitated the adaptation of the network society to the transparent, visible, public lifestyle offered by social media, and despite the violation of privacy, posting a status is implemented. The influence of every new technological device on human life is a reality that has been observed throughout history. Mobile smartphones, which have become a part of everyday life with the network society, and social media applications that can be used through these phones regardless of time and place have created new behavioral patterns in their users. Special situations, hidden from strangers in society and met with sanctions such as shaming, condemnation, and exclusion, because their disclosure is not welcomed, have become easily presented to the public eye. This shows that privacy has expanded among social media users, who constitute a large part of society. From this point of view, in this study, whether WhatsApp status-sharing feature, which allows sharing photos and short videos, transforms privacy, and creates new behavioral patterns for its users, was examined with a relational screening model. Academic studies on the impact of social media on the understanding of privacy have recently gained intensity, but research has yet to be found on the WhatsApp status-sharing feature, which makes this research important. The study aims to participate in the discussions in the literature on the concept of privacy and social media, which has become an actual question again, and to contribute to the literature by addressing the discussion in the context of the WhatsApp status-sharing feature. From the analysis results, it was concluded that new behavioral patterns merged in users, the understanding of privacy changed, and the scope of the concept expanded.

Anahtar Kelimeler

Sociology, Social Media, Privacy, Network Society, WhatsApp, Status-Sharing Feature

Toplumsal Mahremiyet Dönüşümü ve WhatsApp Durum Paylaşma Özelliği İlişkisi Üzerine Bir İnceleme

Öz

Sosyal medyanın insan yaşamında yoğun bir şekilde yer almasıyla birlikte mahremiyet kavramı yeniden sorgulanmaya başlanmıştır. Güvenlik politikaları gereği hayatın birçok anında güvenlik kameraları tarafından gözetleniyor veya özel bilgilerin veri depolarında toplanıyor olması hayatın normali haline gelmiştir. Bu normalleşme ağ toplumu insanının, sosyal medyanın sunmuş olduğu şeffaf, görünür, herkese açık yaşam tarzına uyumunu kolaylaştırmış, paylaşımlar mahremiyet ihlaline rağmen yapılır olmuştur. Üretilen her yeni teknolojik aletin insan yaşamına etkisi tarih boyunca gözlemlenegelen bir gerçekliktir. Ağ toplumuyla birlikte gündelik yaşamın bir parçası olan mobil akıllı telefonlar ve bu telefonlar aracılığıyla zamana ve mekâna bağlı olmaksızın kullanılabilen sosyal medya uygulamaları, kullanıcılarında yeni davranış kalıpları oluşturmuştur. Toplum içerisinde ağyardan gizlenen ve ifşa edilmesi hoş karşılanmadığı için ayıplama, kınama, dışlama gibi yaptırımlarla karşılık bulan özel durumlar, rahatlıkla toplumun nazarına sunulur hale gelmiştir. Bu durum, toplumun büyük bir kesimini oluşturan sosyal medya kullanıcılarında mahremiyet kavramının çerçevesinin genişlediğini göstermektedir. Buradan hareketle bu araştırmada, fotoğraf ve kısa video paylaşmaya imkân veren WhatsApp durum paylaşma özelliğinin, mahremiyeti dönüştürerek kullanıcılarında yeni davranış kalıpları oluşturup oluşturmadığı ilişkisel tarama modeliyle irdelenmiştir. Sosyal medyanın mahremiyet anlayışına etkisi üzerine yapılan akademik araştırmalar son zamanlarda yoğunlaşmıştır, ancak WhatsApp durum paylaşma özelliği özelinde bir araştırmaya rastlanmamıştır, bu yönüyle araştırma önem arz etmektedir. Yeniden sorgulanmaya başlanan mahremiyet kavramı ve sosyal medya üzerine literatürde yapılan tartışmalara ortak olmak, tartışmayı WhatsApp durum paylaşma özelliği bağlamında ele alarak literatüre katkı sağlamak hedeflenmiştir. Analizler sonucunda elde edilen çıkarımlardan, kullanıcılarda yeni davranış kalıpları oluştuğu, mahremiyet anlayışının değiştiği, kavramın kapsam alanının genişlediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, Sosyal Medya, Mahremiyet, Ağ Toplumu, WhatsApp, Durum Paylaşma Özel-liği

Kaynakça

• Adanır, Oğuz. “Can Çekişenler ve Çırpınanlar”. Enformasyon Toplumu Efsanesi. der. Yusuf Kaplan. 59-74. İstanbul: Rey Yayınları, 1991.
• Akgül, Mahmut – Toprak, Hande Hekimoğlu. “Sosyal Ağlarda Mahremiyetin Dönüşümü: Instagram Örneği”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 10/38 (Eylül 2019), 75-114. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2019.3.004.x
• Algül, And. “Sosyal Ağ Kullanıcılarının Abartılı Paylaşım, Benlik Sunumu ve Mahremiyet Tüketimleri”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi 13/49 (Ocak 2018), 21-44. https://doi.org/10.14783/maruoneri.vi.322970
• Altun, Fahrettin. “Kutsal Medya, Kutsal Çağ: McLuhan Düşüncesini Anlamaya Katkı”. Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 21 (Aralık 2006), 63-88.
• Aydın, Mustafa. "Mahremiyet ve Örtünmenin Dönüşümü". Eskiyeni 12 (Mart 2009), 61-67.
• Aydın, Nevzat. “Hadislerde Mesken Mahremiyetini Tehdit Eden Unsurlara Karşı Alınan Özlemler”. EKEV Akademi Dergisi 19/63 (Yaz 2015), 287-314.
• Backlinko. “WhatsApp 2022 Kullanıcı İstatistikleri: WhatsApp'ı Kaç Kişi Kullanıyor?”. Erişim: 5 Ocak 2022. https://backlinko.com/
• Canpolat, Nesrin. “Bilginin Arkeoloğu Michel Foucault”. Kadife Karanlık. haz. Nurdoğan Rigel vd. 75-130. İstanbul: Su Yayınevi, 2003.
• Çağlak, Uğur. “Whatsapp, Whatsapp Grupları ve Kullanım Alışkanlıkları: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 12/66 (Ekim 2019), 627-639. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3612
• Çatak, Adem. “Mahremiyet Kavramının Farklı Anlam Alanları veya “Fıkh-ı Bâtın”da Mahremiyet Algısı”. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (Aralık 2015), 93-111.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Aydın Kitabevi, 16. Basım, 1999.
• Doğan, Evin. “Omniptikon Sürecinde Sosyal Medyada Toplumsal Cinsiyet: Instagram Örneği”. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi 15 (Haziran 2021), 96-108.
• Erdoğan, İrfan - Alemdar, Korkmaz. Öteki Kuram: Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Ankara: Pozitif Yayınları, 2. Basım, 2005.
• Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitapevi, 1992.
• Friedman, Lawrence M. Yatay Toplum. çev. Ahmet Fethi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2002.
• Göncü, Semih. “Kullanımlar ve Doyumlar Yaklaşımı Çerçevesinde Y Kuşağının WhatsApp Kullanımı Üzerine Bir İnceleme”. TRT Akademi 3/6 (Temmuz 2018), 592-612.
• Karslı, Bahset – Aycan, Sezen. “Instagram ve Mahremiyet: Dindar Muhafazakâr Kadınların Paylaşımları Örneği”. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi 5/2 (Haziran 2020), 245-266. https://doi.org/10.30622/tarr.725695
• Kondratieff, Nikolay D. İktisadi Yaşamın Uzun Dalgaları. çev. Uğur Selçuk Akalın. İstanbul: Kalkedon Yayınları, 2010.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Baskı, 2011.
• Niedzviecki, Hal. Dikizleme Günlüğü. çev. Gökçe Gündüç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2010.
• Okmeydan, Selin Bitirim. “Postmodern Kültürde Gözetim Toplumunun Dönüşümü: ‘Panoptikon’dan ‘Sinoptikon’ ve ‘Omniptikon’a”. Academic Journal of Information Technology 8/30 (Ekim 2017), 45-69. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.003.x
• TDK, Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük, 2. Cilt, Ankara: 9. Basım, 1998.
• Timisi, Nilüfer. Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi, 2003.
• Toffler, Alvin. Üçüncü Dalga. çev. Selim Yeniçeri. İstanbul: Koridor Yayınları, 2008.
• Turan, Yahya. “İletişim Araçlarının Mahremiyet Algısını Şekillendirmedeki Rolü”. Ordu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu. ed. Yavuz Ünal vd. 11-33. Samsun: Ordu İlahiyat Vakfı Yayınları, 2015.
• Uzun, Kadriye - Uluçay, Dilek Melike. “İş Ortamında WhatsApp Kullanımı ve Kesintiye Uğrama”. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 10/1 (Temmuz 2017), 216-231. https://doi.org/10.18094/josc.306677
• Varol, Merve Çelik - Varol, Erdem. “Kavram ve Kuramlarıyla Marshall Mcluhan’a Bakış: Günümüzün Egemen Medya Araçları Ekseninde Bir Değerlendirme”. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS) 5/1 (Haziran 2019), 137-158.
• WhatsApp. Erişim 17 Kasım 2022. https://www.whatsapp.com/features
• Yavuz, Hilmi. Söz’ün Gücü. İstanbul: Dünya Yayınları, 2003.
• Yavuz, Hilmi. Budalalığın Keşfi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2012.
• Yazıcı, Tülay. “Kişilerarası İletişimde Anlık Mesajlaşma Uygulamalarının Yeri: Whatsapp Uygulaması İle İlgili Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme”. International Journal of Social Sciences and Education Research 1/4 (Aralık 2015), 1103-1119.
• Yurdigül, Aslı – Leloğlu - Hatice. “Kişilik Özellikleri ve Mahremiyetin Demografik Özelliklere Göre Farklılaşması: Instagram Örneği”. Journal of History School 59 (2022), 2211-2240. https://doi.org/10.29228/Joh.63319
• Yüksel, Hakan. “Sosyal Medya Ortamında Mahremiyet Sorunu: Facebook ve WhatsApp Platformları”. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi 7 (Aralık 2021), 86-108.
• Yüksel, Mehmet. “Modernleşme ve Mahremiyet”. Kültür ve İletişim 6/11 (2003), 75-108.
• Zor, Lokman. “Medya Etiği Kapsamında Özel Hayatın İhlali Konusu”. Akademik Bakış Dergisi 40 (Ocak 2014), 155-171.