Hıristiyan Renk Sembolizminde Siyah ve Beyaz Dikotomisi

Yıl 2023, Sayı: 51, 1198 - 1212, 31.12.2023

Yasin Öner

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1376148

Öz

Hıristiyanlık, renk sembolizmini çeşitlendirmede ve kullanmada müstesna bir yere sahiptir. Hıristiyanlıktaki Tanrı anlayışı, kurtuluş öğretisi, eskatoloji, litürjik takvimdeki önemli günler, sakramentlerin uygulanmasındaki özel durumlar, Kilise’nin maneviyatını ortaya çıkaran unsurlar ile İsa Mesih, Bakire Meryem, Havariler ve Aziz/Azizeler renk sembolizmi içerisinde kendilerine yer bulabilmektedirler. Bu renkler arasında siyah ve beyaz ise esasında dünya üzerindeki pek çok dinî inanç ve kültürde neredeyse aynı anlama gelecek şekilde temsiliyet kazanmaktadır. Siyah, insanlarda genellikle kötülük, karanlık, saldırganlık, gizem ve korku gibi duyguları uyandırdığı için olumsuz bir anlam kazanmış, beyaz ise saflığın, masumiyetin, iffet ve erdemin rengi olmuştur. Hıristiyan sembolizmi içerisinde siyah asli günah, insanın düşüşü, ölüm ve Cehennem’i tasvir eden sahnelerde, beyaz ise İsa Mesih’in vaftizi, Bakire Meryem’e müjdelenmesi ve inananların Cennet’te bir araya gelmesini konu edinen eserlerde en çok başvurulan renkler olmuştur. Bu doğrultuda çalışmanın amacı genel anlamda Hıristiyan sembolizmi içerisinde renklerin önemine vurgu yapmak ve özellikle de siyah ve beyazın hem bu renk kartelası içerisinde ön plana çıkan anlamlarını hem de bu durumun toplumsal yansımasını detaylı bir şekilde ele almaktır. Çalışmada bu amaç çerçevesinde her iki rengin Hıristiyan geleneğindeki anlamlarına ve kendi içlerindeki çatışmaya yer verildiği için karşılaştırma metodundan ve Kutsal Kitap’ta bu renkler özelinde zikredilen pasajlar incelendiği için metin analizi ve yorum geliştirme yöntemlerinden yararlanılmıştır. Hıristiyanlıkta renk sembolizmi kapsamında değerlendirilen bütün bu renkler, bu dinin tarihsel gelişimi içerisinde kendilerine yüklenen anlamlarla birlikte çeşitli kutlamalarda, ritüellerde ve dinî bayramlarda kullanılmaya devam etmektedir. Siyah ve beyaz renkleri ise salt anlamda dinin inanç ve ibadet boyutunu aşıp toplumsal bir ayrımın da eşik noktasını oluşturmaktadır. Bu ayrımda beyaz saflığın ve masumiyetin, siyah ise kötülüğün ve isyanın temsilcisidir. Bu durum İsa Mesih ve şeytani güçlerin, yani iyilikle kötülüğün ve dünyevi olanla ruhsal olanın arasındaki çatışmayı sembolize etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Hıristiyanlık, Renk Sembolizmi, Siyah, Beyaz, Çatışma

Black and White Dichotomy in Christian Colour Symbolism

Öz

Christianity has an exceptional place in diversifying and using colour symbolism. The understanding of God in Christianity, the doctrine of salvation, eschatology, important days in the liturgical calendar, special occasions in the practice of sacraments, elements that reveal the spirituality of the Church, and Jesus Christ, the Virgin Mary, the Apostles and Saints can find a place in colour symbolism. Among these colours, black and white represent almost the same meaning in many religious beliefs and cultures worldwide. Black has gained a negative connotation because it generally evokes emotions such as evil, darkness, aggression, mystery and fear in people, while white has become the colour of purity, innocence, chastity and virtue. In Christian symbolism, black has been the most used colour in scenes depicting original sin, the fall of man, death and Hell, and white has been the most used colour in works depicting the baptism of Jesus Christ, the good news of the Virgin Mary and the coming together of believers in Heaven. In this regard, the study aims to emphasize the importance of colours in Christian symbolism in general and to specifically discuss in detail the meanings of black and white that come to the fore within this colour chart and the social reflection of this situation. Within the framework of this purpose, in the study, the comparative method was used since the meanings of both colours in Christian tradition and the conflict within them were included, and text analysis and interpretation development methods were used since the passages mentioned in the Bible specifically for these colours were examined. All these colours, which are considered within the scope of colour symbolism in Christianity, continue to be used in various celebrations, rituals and religious holidays, along with the meanings attributed to them in the historical development of this religion. Black and white colours go beyond the religions and worship dimension and constitute the threshold of social distinction. In this distinction, white is representatives of purity and innocence, while black is representatives of evil and rebellion. This situation symbolizes the conflict between Jesus Christ and the demonic forces, that is, between good and evil, and between the worldly and the spiritual.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Christianity, Colour Symbolism, Black, White, Dichotomy

Kaynakça

• Akçakaya, Nuh. Renklerin Sosyolojisi: Renklerin Toplumsal Mahiyeti Üzerine Bir İnceleme. Konya: Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans, 2017.
• Albayrak, Kadir. Dinlerin Rengi Renklerin Dili. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2010.
• Audsley, William James - Audsley, George Ashdown. Handbook of Christian Symbolism. London: Day & Son Limited, ts.
• Badiou, Alain. Siyah: Olmayan Rengin Işıltıları. çev. Nihan Çetinkaya. İstanbul: Monokl Yayınları, 2021.
• Bastide, Roger. “Colour, Racism and Christianity”. Daedalus 96/2 (1967), 312-327.
• BloombergHT. “19 Ekim 1987: Wall Street’te Kara Pazartesi”. 19 Ekim 2018. Erişim 03 Ekim 2023. https://www.bloomberght.com/haberler/haber/2165608-19-ekim-1987-wall-street-te-kara- pazartesi
• Boroda, Krzysztof. “Plague And Changes In Medieval European Society And Economy In The 14th And 15th Centuries”. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi 10/1 (2008), 49-59.
• Chaudhary, Shubhda vd. “Colour Symbolism Across Cultures: A Dichotomy Between German and Indian Context”. International Journal of Social Science and Economic Research 6/5 (2021), 1545-1580. https://doi.org/10.46609/IJSSER.2021. v06i05.014
• Cirlot, Juan Eduardo. A Dictionary of Symbols. çev. Jack Sage. London: Routledge Press, 1971.
• Emerson, Michael O. vd. “Equal in Christ, But Not in the World: White Conservative Protestants and Explanations of Black-White Inequality”. Social Problems 46/3 (1999), 398-417. https://doi.org/10.2307/3097107
• Euronews. “Black Friday (Kara Cuma) nedir, nasıl ortaya çıktı?” 22 Kasım 2021. Erişim 03 Ekim 2023. https://tr.euronews.com/2021/11/22/black-friday-kara-cuma-nedir-nas-l-ortaya-c-kt
• Ferguson, George. Signs & Symbols in Christian Art. London: Oxford University Press, 1961.
• Guénon, René. Mukaddes İlmin Sembolleri. çev. Filiz Karaküçük. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2022.
• Gündüzöz, Soner. “Kur’an’da Renklerin Büyülü Gücü: Semiotik Bir İnceleme”. EKEV Akademi Dergisi 7/16 (2003), 71-84.
• Haleva, Yitshak vd. (ed.). Türkçe Çeviri ve Açıklamalarıyla Tora ve Aftara. çev. Moşe Farsi. İstanbul: Gözlem Basım ve Yayın, 2010.
• Heather, Peter John. “Colour Symbolism: Part I”. Folklore 59/4 (1948), 165-183.
• Heather, Peter John. “Colour Symbolism: Part IV”. Folklore 60/3 (1949), 316-331.
• Hemming, Jessica. “Red, White and Black in Symbolic Thought: The Tricolour Folk Motif, Colour Naming and Trichromatic Vision”. Folklore 123/3 (2012), 310-329,
• https://doi.org/10.1080/0015587X.2012.716599.
• House, Anna Swartwood. “The Long History of How Jesus Came to Resemble A White European”. The Conversation. 17 Temmuz 2020. Erişim 12 Ekim 2023.
• http://theconversation.com/the-long-history-of-how-jesus-came-to-resemble-a-white-european-142130
• Hulme, Edward. The History Principles and Practice of Symbolism in Christian Art. London: Swan Sonnenschein & Company, 1910.
• Jones, Robert P. “Racism Among White Christians Is Higher Than Among the Nonreligious”. NBC News. 28 Temmuz 2020. Erişim 13 Ekim 2023.
• https://www.nbcnews.com/think/opinion/racism-among-white-christians-higher-among-nonreligious-s-no-coincidence-ncna1235045
• Karmakar, Ananda. “Colour Beliefs in Various Religions: A Significant Study (A Special Reference to Green Colour)”. Journal of the Asiatic Society of Mumbai 96/6 (2022), 104-108.
• Kutsal Kitap: Tevrat, Zebur, İncil. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi - Yeni Yaşam Yayınları, 2013.
• Nelson, Susan. “Red In The Bible Colour Symbolism In The Bible Hebrew Text”. Woman of Noble Character. 16 Ağustos 2023. Erişim 26 Eylül 2023.
• https://www.womanofnoblecharacter.com/red-in-the-bible/
• O’Loughlin, Thomas. “A Theology of Pentecost”. The Pastoral Review 11/3 (2015).
• Pastoureau, Michel. Siyah: Bir Rengin Tarihi. çev. Mesut Tufan. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2016.
• Pulliam, Heather. “Colour”. Studies in Iconography 33/Special Issue Medieval Art History Today-Critical Terms (2012), 3-14.
• Romano, Giulio. In Darkness and in Light: The Many Faces of Judas Iscariot. Ottawa: University of Ottawa, Master Of Arts, 2021.
• Ryken, Leland vd. (ed.). Dictionary of Biblical Imagery. Leicester: Inter-Varsity Press, 1998.
• Sherman, Gary D. - Gerald L. Clore. “The Colour of Sin: White and Black Are Perceptual Symbols of Moral Purity and Pollution”. Psychological Science 20/8 (2009), 1019-1025.
• Toker, İhsan. “Renk Simgeciliği ve Din: Türk Kültür Yapısı İçinde Ak-Kara Renk Karşıtlığı ve Bu Karşıtlığın Modern Türk Söylemindeki Tezahürleri Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 50/2 (2009), 93-112.
• Vandermaas-Peeler, Alex vd. “Partisan Polarization Dominates Trump Era: Findings from the 2018 American Values Survey”. PRRI. 29 Ekim 2018. Erişim 13 Ekim 2023. https://www.prri.org/research/partisan-polarization-dominates-trump-era-findings-from-the-2018-american-values-survey/
• Yu, Hui-Chih. “A Cross-Cultural Analysis of Symbolic Meanings of Colour”. Chang Gung Journal of Humanities and Social Sciences 7/1 (2014), 49-74.
• Zuiddam, Benno. “The Spiritual Value of Contrast, Black, White, Blue and Red in Renaissance Paintings. Biblical Colour Symbolism and Interpretation of Christian Art.” South African Journal of Art History 33/1 (2018), 67-91.