Development of Kinship, Comradeship and Friendship Ties Scale: Reliability and Validity Analysis

Yıl 2024, Sayı: 54, 929 - 949, 30.09.2024

Ümit Horozcu

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1462872

Öz

This article presents the findings of the reliability and validity analysis of the "Kinship, Comradeship and Friendship Ties (KFF) Scale". The scale was developed to determine whether a person has social ties and, if so, the strength of these ties through people's perceptions of these ties. It is known that a person's social relationships with his/her close and distant environment, starting with his/her family, interact with his/her psychological state. On the other hand, Islam requires social duties such as maintaining kinship ties, responding to friends’ invitations, helping them in times of need, not sulking with them, and getting along well with neighbors as religious duties. It is believed that the ADAB scale will make a valuable contribution to the scale literature by having items that cover the social environment that is likely to affect the person psycho-socially outside the nuclear family. It is foreseen that the scale will be used in sub-fields of Psychology, particularly Social and Clinical Psychology in the social sciences, Sociology and Sociology of Religion and Religious Education, which are religious sciences under the umbrella of theology, as well as The Psychology of Religion, which is also a sub-branch of Psychology. The scale was developed as a result of two consecutive field studies conducted in December 2023. As a result of the statistical analyses performed on the data obtained from the first sample of 632 people over 18 years of age, a scale structure of 30 items and 8 factors was obtained. In the second study carried out on a sample of 341 participants for confirmatory factor analysis, it was found that the scale had good compatibility values (CMIN/DF= 1.923; RMSEA = .053; RMR= .048; CFI= .914; GFI= .92; AGFI= .89; IFI= 92; TLI= .90). In the analysis of the reliability of the scale, the Cronbach's Alpha value was determined as .90. In addition, each of the 8 factors had good or acceptable reliability coefficients. Although each of the sub-dimensions has reliability and validity coefficients that can measure its own subject, it is recommended that the scale be used as a whole in studies. In future studies, the ADADS scale can be safely used in studies to be conducted with samples from all socio-economic segments of the society, from all educational levels, regardless of gender, provided that they are over 18 years of age.

Anahtar Kelimeler

The Psychology of Religion, Friendship, Comradeship, Kinship, Bond, Relationship, Scale, Reliability

Akrabalık Dostluk ve Arkadaşlık Bağları Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Analizi

Öz

Bu makalede “Akrabalık, Dostluk ve Arkadaşlık Bağları (ADAB) Ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik analizine ilişkin bulgular paylaşılmaktadır. Ölçek, kişinin sosyal bağlarının var olup olmadığını ve varsa kuvvet düzeyini, insanların bu bağlara yönelik algıları üzerinden belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Kişinin ailesinden başlamak üzere, yakın ve uzak çevresiyle olan sosyal ilişkilerinin, onun psikolojik durumuyla karşılıklı etkileşim içerisinde olduğu bilinmektedir. Öte yandan İslam dini akrabalık bağlarının korunması, dostların davetlerine icabet edilmesi, zor zamanlarında onlara yardım edilmesi, onlarla küs kalınmaması, komşularla iyi geçinilmesi gibi sosyal görevleri birer dini sorumluluk olarak mensuplarından talep etmektedir. ADAB ölçeğinin, çekirdek aile dışında kişiyi psikososyal açıdan etkilemesi muhtemel sosyal çevresini büyük ölçüde kapsayacak maddelere sahip olması bakımından ölçek alan yazınına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ölçeğin, sosyal bilimlerde başta sosyal psikoloji ve klinik psikoloji olmak üzere psikolojinin birçok alt dalında, sosyolojide ve ilahiyat çatısı altında yer alan din bilimlerinden din sosyolojisi ve din eğitiminin yanı sıra aynı zamanda psikolojinin de bir alt dalı olan din psikolojisi alanlarında yapılacak saha çalışmalarında kullanılacağı öngörülmektedir. Ölçek, 2023 yılı Aralık ayında yapılan ardışık iki saha çalışması sonucunda geliştirilmiştir. 18 yaşından büyük 632 kişilik ilk örneklemden elde edilen veriler üzerinden yapılan istatistiksel analizler neticesinde, 30 maddeli ve 8 faktörlü bir ölçek yapısı elde edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi için 341 kişilik bir örneklem grubu üzerinde yapılan ikinci çalışmada ölçeğin iyi düzeyde uyumluluk değerlerine sahip olduğu (CMIN/DF= 1.923; RMSEA = .053; RMR= .048; CFI= .914; GFI= .92; AGFI= .89; IFI= 92; TLI= .90) tespit edilmiştir. Ölçeğin güvenirliğine dair yapılan analizde Cronbach’s Alpha değeri .90 olarak belirlenmiştir. Ayrıca 8 faktörün her biri iyi yahut kabul edilir güvenirlik kat sayılarına sahiptir. Alt boyutların her biri ayrı ayrı kendi konusuna dair ölçüm yapabilecek güvenirlik ve geçerlik kat sayılarına sahip olmakta ise de ölçeğin bütün olarak kullanılması önerilmektedir. ADAB ölçeği, gelecekteki çalışmalarda 18 yaşından büyük olmak kaydıyla, cinsiyet fark etmeksizin toplumun her sosyo-ekonomik kesiminden, her eğitim seviyesinden örneklemler üzerinde yapılacak çalışmalarda güvenle kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Arkadaşlık, Dostluk, Akrabalık, Bağ, İlişki, Ölçek, Güvenirlik

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb el-Arnâûd vd. 11 Cilt. b.y.: Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
• Akın, Ahmet vd. “Arkadaşlık Kalitesi Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirliği”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 3/4 (2014), 378-384.
• Alkın, Serdar. Lise Öğrencilerinde Sosyal İlişkilerin Niteliği ve Akıllı Telefon Bağımlılığı İlişkisinin İncelenmesi. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Aydın, Adeviye vd. “Hemşirelik Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek ve Psikolojik İyi Olma Düzeylerinin Belirlenmesi”. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 8/1 (2017), 40-47.
• Başaran, Mustafa vd. “4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlıkları ile Psikolojik İyi Oluşları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. İBAD Sosyal Bilimler Dergisi Özel Sayı (2020), 290-303. https://doi.org/10.21733/ibad.798643
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2020.
• Carpenter, Serena. “Ten Steps in Scale Development and Reporting: A Guide for Researcher”. Communication Methods and Mesures 12/1 (2017), 25-44. https://doi.org/10.1080/19312458.2017.1396583
• Çokluk Ö. ve ark. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 2012.
• Dölek, Adem. “Hadisler Işığında Akrabalarla İletişim Kurmak ve Sosyal Yardımlaşmada Akrabalık Hakkını Gözetmek (Sıla-i Rahim)”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/2 (2010), 33-56.
• Elbasan B., Yılmaz G.D., Çırak Y., Dalkılınç M.: “Cultural Adaptation of the Friendship Scale and Health-Related Quality of Life and Functional Mobility Parameters of the Elderly Living at Home and in the Nursing Home”. Topics in Geriatric Rehabilitation 29/4 (2013), 298-303.
• Mehmet Fatih Erten. Çağrı Merkezlerinde Çalışan Bireylerin Tükenmişlik Düzeyleri ile Sosyal İlişki Düzeyleri Arasındaki İlişki . İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Ebû Davud. Sünenu Ebî Davud. thk. Şuayb el-Arnâûd. B.y.: Beyrut: Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, 2009.
• Evans, Megan – Fisher, B. Edwin. “Social Isolation and Mental Health: The Role of Nondirective and Directive Social Support”. Community Mental Health Journal 58, (2022), 20-40, https://doi.org/10.1007/s10597-021-00787-9
• Günaydın, Gül vd. “Ebeveyn ve Arkadaşlara Bağlanma Envanteri Kısa Formu’nun Psikometrik Açıdan Değerlendirilmesi”. Türk Psikoloji Yazıları 8/16 (2005), 13-23.
• Işık, Yakup - Çelik, Eyüp: “Ergenlerde Psikolojik Sağlamlığın Sosyal Dışlanma, Sosyal Kaygı, Cinsiyet ve Sınıf Düzeyi Açısından İncelenmesi”.OPUS International Journal of Society Researches 16/27 (2020), 174-209. https://doi.org/10.26466/opus.642037
• Kafalı, Hasan. Lise Öğrencilerinde Dini İnanç ve Tutumların Sosyal İlişkilere Etkisi Ergani Örneği. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Karaman, Haydar vd. “Açımlayıcı Faktör Analizinde Kullanılan Faktör Çıkartma Yöntemlerinin Karşılaştırılması”. GEFAD 37/3, (2017), 1173-1193. https://doi.org/10.17152/gefad.309356
• Kermen Umut vd. “Yaşam Doyumu ve Psikolojik İyi Oluşun Yordayıcısı Olarak Sosyal Kaygı”. Journal of Education, Theory and Practical Research 2/1 (2016), 20-29.
• Kılıç, Semih. “Cronbach’ın Alfa Güvenirlik Katsayısı”. Journal of Mood Disorders 6/1 (2016), 47-48. https://doi.org/10.5455/jmood.20160307122823
• Koç, Ahmet. “Yüksek Din Eğitimi Kurumlarında Okuyan Öğrencilerin Üniversiteye Uyum ve Stres Düzeylerinin İncelenmesi: KKTC Örneği”. İlted: İlahiyat Tetkikleri Dergisi 53/1 (Haziran 2020), 305-330. https://doi.org/10.29288/ilted.702496
• Korkmaz, Ünal vd., “Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Uyum İndeksleri”. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 33/1 (2013), 210-223.
• Lauro M. Bermejo ve ark., “Relationship of Perceived Social Support with Mental Health in Older Caregivers”, International Journal of Environmental Ressearch and Public Health 2020, 17/11 (2020), https://doi.org/10.3390/ijerph17113886
• Özen, Ayça vd. “Predicting friendship quality with rejection sensitivity and attachment security”. Journal of Social and Personal Relationships 28/2 (2011), 163-181.
• Öztürk, Nilgün - Kutlu, Mustafa. “Arkadaşlık Niteliği Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 748 (2017), 127-144.
• Sandıkçı, Çiğdem. Ergenlerde Riskli Davranışların Kişilik Özellikleri Tarafından Yordanmasında Sosyal İlişki Unsurlarının Aracı Rolü. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Şahan, Ramazan. Kur’an-ı Kerîm’de Akrabalık. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Tavşancıl, Ezel. Tutumların Ölçülmesi ve Spss ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2014.
• Tirmizî. el-Câmiʿü’l-kebîr. thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. b.y.: Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1998.
• Zhou, Ziyao - Cheng, Qijin. “Relationship Between Online Social Support and Adolescents’ Mental Health: A Systematic Review and Meta-Analysis”. Jorunal of Adolescence 94 (2022), 284-291, https://doi.org/10.1002/jad.12031