Renkli Mushaflar ve Kırâatin Muhkem Hale Getirilmesindeki Etkisi

Yıl 2025, Sayı: 56, 219 - 236, 25.03.2025

Israa Mahmood Eıd Eıd

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1567972

Öz

Müslüman âlimler ilk asırlardan günümüze kadar Kur’ân kırâatinin geliştirilmesine yönelik büyük çaba harcamışlar, her türlü ilmî ve teknolojik gelişmeden yararlanmışlardır. Bu çalışma, bahse konu çabalardan sayılabilecek olan renkli mushaf çeşitlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu mushaflardan bazıları tek bir rivâyet veya tek bir kırâate tahsis edilmişken bazısı Şâtıbîyye ve Dürre tariklerine göre ‘aşere-i suğrâyı, bazısı Tayyibetü’n-Neşr tarikine göre ‘aşere-i kübrâyı, bazısı da dört şâz kırâat ile birlikte ‘aşere-i kübrâyı içermektedir. Her mushafta renklendirme, ferşî ihtilafları sunumu ve Uṣūl özgün bir yöntem kullanılmıştır. Mushaflar Şâtıbîyye ve Tayyibetü’n-Neşr’deki şevâhidleri sunma, alimlerin değerlendirmelerini içerme bakımından birbirlerinden ayrışmaktadır. Ayrıca araştırma, öğrenme sürecine birden fazla duyunun katılmasını ve kırâatin hafızada kökleşmesini sağlamayı hedefleyen renkli mushafların kırâatlerin muhkem hale getirilmesindeki etkisini ortaya koymaya odaklanmıştır. Yine renkli mushaflar, tek bir kırâat ve rivâyetin hilaf vecihlerini, bu konuya özel bir kitaba müracaat etmeye gerek kalmadan, bilmeyi sağlar ve vecihlerin zabt altına alınmasını ve kırâatlerin birbirleriyle karıştırılmamasını kolaylaştırır. On mütevâtir ve dört şâz kırâati içeren bu mushaflar, kırâat ilmiyle uğraşanlara kolaylık sağlar.

Anahtar Kelimeler

Kırâat, Renkli Kırâat Mushafları, kırâati sağlamlaştırma, Aşere-i Suğra, Aşere-i Kübra

Colored Qur’ānic Manuscripts and Their Impact on Mastering the Science of Qur’ānic Recitations (Qirāʾāt)

Öz

Muslim scholars have long dedicated significant efforts to enhancing the Qur’ān’s recitations, employing scientific and technological advancements in the process. This study focuses on the types of colored Qur’āns available that aid in the study of Qur’ānic recitations. While some of these editions specialize in presenting a single narration or recitation, others include the ten minor readings (al-ʿashara al-ṣughrā) according to the al-Shāṭibiyya and al-Durra, or the ten major readings (al-ʿashara al-kubrā) according to the Ṭayyiba al-Nashr, with some even combining the ten major readings with the four irregular (shaadh) ones. Each Qur’ān utilizes unique color-coding systems to distinguish variant readings (farshiyyat) and foundational principles (uṣūl), which are discussed in detail. The research also highlights editions that incorporate examples from al-Shāṭibiyya and al-Ṭayyiba al-Nashr, along with scholarly clarifications (tahqiqaat), making these versions particularly valuable for students. The use of colors in these Qur’ān enhances learning by engaging multiple senses, improving memory retention, and helping students recognize differences within a single recitation or among multiple readings without needing to refer to specialized texts. Additionally, these colored Qur’āns prevent the mixing of recitations and simplify the study of different recitational aspects. The Qur’āns that include the ten major readings and the four irregular readings offer significant value to scholars in various fields, such as Qur’anic Exegesis (tafsir), jurisprudence (fiqh), ḥadīth, and linguistics, by providing a comprehensive resource that eliminates the need to consult classical texts. In conclusion, colored Qur’āns cater to human nature's inherent affinity for visual stimuli, streamlining the learning process and saving time for students, making the study of Qur’ānic recitations (Qirāʾāt) more efficient and accessible.

Anahtar Kelimeler

Qur’ānic recitations, color-coded qur’ānic recitation manuscripts, mastery, minor ten recitations, major ten recitations

Kaynakça

• al-Dawsarī, Ibrāhīm bin Saʻid. Mukhtasar al-’Abārāt Li Mu’jam Mustalaḥāt al-Qirā’āt. Riyad: Dar al-H Ḥaḍāra, 2008.
• al-Jarmī, Ibrāhīm Muhammad. Mu’jam ’Ulum al-Qur’ān. Damascus: Dar al-Qalam, 2001.
• al-Jawzjānī, Saeed bin Mansour. al-tafsīr Min Sunan Saeed Bin Mansour. ed. Saad bin ʿAbdullāh. Saudi Arabia: Dar al-Sumay’i for Publishing and Distribution, 1997.
• al-Mā’srāwi, Ahmad Issa. al-Shamil Fi Qirā’āt Al-A’immat Al-’Asharah al-Kāwāmil Min Ṭarīqay al- Shāṭibiyyah Wa Al-Durra. Cairo: Dār al-Shāṭibī li al-Ṭibā’ah wa al-Nashr, no date.
• al-Quḍāh, Mohammed Ahmed Mufleh. Muqaddimat Fi ’Ilm Al-Qirāʾāt. Amman: Dar Ammar, 2001.
• al-Suyūṭī, ʿAbdul Rahman ibn Abi Bakr Jalāl al-Dīn. al-Itqan Fi Ulum al-Qur’ān. ed. Muhammad Abu al-Fādl Ibrāhīm. Egypt: Egyptian General Authority for Books, 1974.
• GP, Google Play. “Al-Muṣḥaf Al-Dhahabī Fi Al-Qirāʾāt Al-ʿAshr”. Access 23 February 2025. https://2u.pw/3Q6tQabI
• NL, Noor Library. “Al-Shāmil Fi Qirā'at Al-A'imma Al-'Ashara Al-Kawāmil Min ṭarīqay Al-Shāṭibiyyah Wa Al-Durra Bihamish Muṣḥaf Al-Qirā'āt Al-Ta'limi Bil-Tarmīz Al-Lawni”. Access 23 February 2025. https://2u.pw/2wciDaAc
• NL, “Muṣḥaf Al- Tajwīd Wa Bihamshihi Al-Qirā'āt Al-ʿashr”. https://2u.pw/4jWSOjWz
• NL, “Al-Kamil Al-Mufassal fi Al-Qirāʾāt Al-Arba'ah Ashar”. https://2u.pw/CmKE1cB1
• QE, The Quranic Encyclopedia. ”Muṣḥaf Al-Qirā'at Al-ʿAshr Al-Mutawātirah bil-Alwān Al- Muyassarah”. Access 23 February 2025. https://quranpedia.net/book/27159
• QE, “Muṣḥaf Al- Tajwīd Wa Bihamshihi Liṭā'if Al-Yusra Min Al-Qirā'āt ‘Al-ʿashr”. https://quranpedia.net/book/27174