From Werewolf to Icon: Social Intervention in the Dissemination and Meaning of Aesthetics

Yıl 2025, Sayı: 56, 103 - 124, 25.03.2025

Ziyaeddin Kırboğa , Tahir Dağcı

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1568726

Öz

The prevailing contemporary perspective posits the aesthetic interventions, despite their substantial financial cost, facilitate a form of psychological liberation. These interventions, wherein individuals relinquish or defer their other aspirations and necessiate, have witnessed a marked increase in both prevalence and diversification. Noteworthy is the inclusion of non-surgical procedures within the purview of aesthetic interventions. The employment of the term 'aesthetic intervention' in predicated on its capacity to encompass both aspects of the subject. While the pursuit of bodily modifications is not a novel phenomenon, the contemporary social dimension of the desire for aesthetic intervention today gives raise to a number of question that mecessiate investigation from a sociological perspective. The potential adverse consequences of aesthetic interventions, including the possibility of permanent bodily harm and the societal desire to be accepted, necessitate a comprehensive background analysis. This study is noteworthy as the inaugural research on aesthetic interventions in Karaman, with the objective of scientifically elucidating the motivations behind individuals seeking aesthetic interventions, their perceptions of these interventions, and the social factors that underpin their decision-making. Of particular note is, question of whether environmental and societal factors influence the desire for aesthetic change, and if so, the underlying causes and consequences of this influence. This study can thus be regarded as a social background analysis. The study is a field research conducted with a sample of individual residing in Karaman province who have undergone aesthetic interventions on their bodies. A qualitative research method was applied in the study. The data were collected using semi-structured interviews and evaluated through a descriptive analysis approach. This study concluded that the factors motivating aesthetic interventions are outwardly influenced by social pressure, discomfort from disturbing or mocking glances from others, environmental and media influences are the dominant causal factor for aesthetic interventions.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Karaman, Aesthetic Intervention, Body, Beauty, Social Pressure, Religion

Etik Beyan

Granted by Karamanoglu Mehmetbey University, Social and Human Sciences Ethics Committee, Ethics Panel, approval dated 08.03.2021 and numbered 94.

Kurt Adamlıktan İkonluğa Giden Yol: Estetiğin Yaygınlaşması ve Anlamlandırılmasında Toplumsal Müdahale

Öz

Günümüzde, maddi anlamda önemli bir gider teşkil etmekle birlikte estetik müdahalelerin bedene sağladığı yeni görünümün, zihinsel olarak bir kurtuluş olanağı sunduğu düşünülmektedir. İnsanların başkaca isteklerinden ve hatta ihtiyaçlarından vazgeçerek ya da onları erteleyerek yaptırdıkları estetik amaçlı müdahaleler giderek yaygınlaşmış ve çeşitlenmiştir. Estetik müdahale cerrahi olmayan operasyonları da ifade etmektedir. Bu çalışmada ‘Estetik Müdahale’ ifadesinin seçilmesi, konunun her iki yönünü de içermesiyle ilişkilidir. İnsanların bedenleri üzerinde birtakım değişiklikler istemesi yeni bir eğilim değildir. Günümüzde estetik müdahale arzusunun nedenleri ve toplumsal boyutu sosyolojik temelde araştırılması gereken bazı soruları beraberinde getirmektedir. Bedende kalıcı hasarların oluşması, toplum tarafından beğenilme arzusu gibi sebep ve sonuç itibariyle bazı sorunlara yol açması, estetik müdahalelerle ilgili bir arka plan çözümlemesini gerektirmektedir. Çalışma Karaman’da estetik müdahale konusunda yapılan ilk araştırma özelliğini taşımaktadır. Çalışmanın amacı bireylerin estetik müdahaleye neden başvurduklarını, estetik müdahaleyi nasıl algıladıklarını, estetik müdahalenin toplumsal nedenlerini bilimsel olarak ortaya koymaktır. Özellikle estetik değişimin arzulanmasında çevrenin, toplumun bir etkisinin olup olmadığı, bir etki söz konusu ise bunun nedenleri ve sonuçları araştırmada irdelenen merkezi sorulardır. Dolayısıyla bu çalışmayı, bir toplumsal arka plan çözümlemesi olarak değerlendirmek mümkündür. Çalışma, Karaman ilinde yaşayan, bedenine estetik müdahale yaptırmış olan örneklemle gerçekleştirilmiş bir alan araştırmasıdır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi uygulanmıştır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Veriler, görüşme tekniğiyle toplanmış ve betimsel analiz yaklaşımı ile değerlendirilmiştir. Araştırmada, estetik müdahaleyi güdüleyen unsurlar “toplum baskısı, diğerlerinin rahatsız edici bakışları ve alaycı bakışlardan duyulan rahatsızlık, çevre ve medya etkisi, görünüm memnuniyetsizliği” gibi dışa dönük nedenler olduğu sonucuna varılmıştır. Dolayısıyla estetik müdahalenin baskın nedensel unsuru toplumdur.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Karaman, Estetik Müdahale, Beden, Güzellik, Toplumsal Baskı, Din

Etik Beyan

Etik onay, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu tarafından verilmiş olup 08.03.2024 tarihli ve 94 numaralıdır.

Teşekkür

İlgi ve emekleriniz için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akgün, Melek - Esendemir, Şerif. “Çağdaş Dünyada Kutsalın ve Mitlerin Dönüşümü: Post Modern Kutsallık ve Yansımaları”. Eskiyeni 51 (2023), 1090-1109. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1307153
• Alcan, Aliye Okgün - Canpolat, Nilay. “Türk Erkekleri Kozmetik Cerrahi Konusunda Ne Düşünüyor?” Osmangazi Tıp Dergisi 43/6 (24 Eylül 2021), 654-661. https://doi.org/10.20515/otd.928280
• Alcan, Aliye Okgün - Çetin, Serpil. “Sosyal Medya Kullanımının Kadınların Estetik Cerrahiye İlişkin Tutumlarına Etkisi”. Osmangazi Tıp Dergisi 44/4 (19 Temmuz 2022), 554-562. https://doi.org/10.20515/otd.927753
• Aydın, Nura. Güzellik Merkezine Başvuran ve Başvurmayan Kadınların Beden Algısı, Benlik Saygısı ve Bazı Değişkenler Açısından Karşılaştırılması: Kayseri İli Örneği. Mersin: Toros Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Barlas, Gül Ünsal vd. “Estetik Cerrahi Hastalarında Beden İmajı, İşlevsel Olmayan Tutumlar ve Depresyon”. Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Dergisi 22/3 (2014), 108-113. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkplastsurg/issue/23081/246634
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliçaylı - Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Modern Dünyadan 44 Mektup. çev. Pelin Siral. İstanbul: Habitus Yayıncılık, 2012.
• Bebek, Sevim - Yıldızhan, Yasemin Çakmak. “Researching of The Relationship Between Women’s Body Attitudes, Recreational Awareness Levels of Women”. Mediterranean Journal of Sport Science 5/Özel Sayı 1 (19 Aralık 2022), 636-652. https://doi.org/10.38021/asbid.1215512
• Berscheid, Ellen - Walster, Elaine. “Physical Attractiveness”. Advances in Experımental Social Psychology. ed. Leonard Berkowitz. 158-215. New York and London: Academic Press, 1974.
• Bingöl, Orhan. Estetik Cerrahi Müdahaleler ve Modern Beden: Samsun İli Örneği. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Castle, David vd. “Does Cosmetic Surgery Improve Psychosocial Wellbeing?” Medical Journal of Australia 176/12 (2002), 601-604. https://doi.org/10.5694/j.1326-5377. 2002.tb04593.x
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma, 2. Basım, 1999.
• Çapar, Mustafa. “Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Estetik Uygulama Yaptıran Kadınların Benlik Saygısının Değerlendirilmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 12/2 (2023), 774-781. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1311357
• Çiçek, Gürhan. Burun Estetiği Ameliyatı Öncesi Bireylerin Sosyal Görünüş Kaygıları ile Psikolojik İyi Oluşların İncelenmesi. Ordu: Ordu Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Dean, Nicola vd. “Defining Cosmetic Surgery”. Australasian Journal of Plastic Surgery 1 (2018), 37-45. https://doi.org/10.34239/ajops.v1n1.29
• Demir, Ömer - Acar, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Adres, 6. Basım, 2005.
• Demir, Sertaç Timur. Ten Medeniyeti. İstanbul: Açılım Kitap, 2017.
• Demi̇rbaş, Hatice. “İnsanlar Neden Estetik Müdahalelere Yönelmektedir? Gerisindeki Güdülenme”. The Journal of Academic Social Science 99 (29 Ağustos 2024), 81-91. https://doi.org/10.29228/ASOS.39458
• Durkheim, Emile. Toplumsal İşbölümü. çev. Özer Ozankaya. İzmir: Cem Yayınevi, 3. Baskı., 2018.
• Erdoğan, Yakup - Aydoğdu, Aydoğan. “Determination of Social Media Usage and Desire to Be Liked Levels of Kastamonu University Tourism Faculty Students”. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi 6/1 (2021), 47-56. https://doi.org/10.37847/tdtad.874960
• Eroğlu, Suna İpar. Mastektomili Kadınların Beden Algısı ve Benlik Saygısını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2017.
• Featherstone, Mike. “Body, Image and Affect in Consumer Culture”. Body & Society 16/1 (2010), 193-221. https://doi.org/10.1177/1357034X09354357
• Frolov, Ivan. Felsefe Sözlüğü. çev. Aziz Çalışlar. İstanbul: Cem Yayınevi, 1991.
• Furnham, Adrian - Levitas, James. “Factors That Motivate People to Undergo Cosmetic Surgery”. The Canadian Journal of Plastic Surgery = Journal Canadien de Chirurgie Plastique 20 (01 Aralık 2012), e47-e50. https://doi.org/10.4172/plastic-surgery. 1000777
• Güner Küçükkaya, Perihan. “Estetik Cerrahinin Psikososyal Etkileri ve Hemşirelik Girişimi”. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 13/3 (01 Aralık 2011), 71-77. https://doi.org/10.69487/hemarge.695404
• Gürler, Gamze. “Estetik Cerrahi Görmüş Bireyler Üzerine Bir Alan Araştırması”. Sosyoloji Dergisi 38 (30 Kasım 2018), 142-172.
• Hünler, Hakkı. Estetik’in Kısa Tarihi Modern Kültür ve Sanat Üzerine Felsefî Bir Araştırma. İstanbul: Paradigma Yayınları, 1998.
• Kaşıkara, Gülizar - Doğan, Uğur. “Beğenilme Arzusu: Ölçek Geliştirme, Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 4/2 (2017), 51-60. https://doi.org/10.21666/muefd.345573
• Markey, Charlotte - Markey, Patrick. “Correlates of Young Women’s Interest in Obtaining Cosmetic Surgery”. Sex Roles 61 (01 Ağustos 2009), 158-166. https://doi.org/10.1007/s11199-009-9625-5
• Maslow, Abraham Harold. Religions, Values and Peak Experiences. New York, NY: Penguin Books, 1994.
• Matera, Camilla vd. “Why are Men Interested in Cosmetic Surgery Procedures? Examining the Role of Different Forms of Peer Influence, Social Comparison, Internalization, and Body Dissatisfaction”. Body Image 26 (01 Eylül 2018), 74-77. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2018.06.003
• Menzel, Jessie vd. “Internalization of Appearance Ideals and Cosmetic Surgery Attitudes: A Test of the Tripartite Influence Model of Body Image”. Sex Roles 65/7 (2011), 469-477. https://doi.org/10.1007/s11199-011-9983-7
• Odabaşı, Sevim. ““Güzelliğin On Para Etmez Şu Estetik Cerrahlar Olmasa": Medyada Beden Politikalarının Temsili”. Kültür ve İletişim 11/21 (05 Haziran 2008), 53-72. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kulturveiletisim/issue/64564/985193
• Özer, Pınar - Güzel, Şerife. “Sosyal Görünüş Kaygısı ve Sosyal Medya Bağımlılığının Estetik İşlem Yaptırma Algısı ile İlişkisi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 14/40 (25 Kasım 2023), 1412-1432. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1258228
• Özkan, İshak. “Benlik Saygısını Etkileyen Etmenler”. Düşünen Adam 7/3 (1994), 4-9. https://dusunenadamdergisi.org/storage/upload/pdfs/1593518091-en.pdf
• Park, Rachel H. vd. “Beliefs and Trends of Aesthetic Surgery in South Korean Young Adults”. Archives of Plastic Surgery 46/6 (Kasım 2019), 612-616. https://doi.org/10.5999/aps.2018.01172
• Ruffle, Bradley - Shtudiner, Zeev. “Are Good-Looking People More Employable?” Management Science 61/8 (2015), 1760-1776.
• Sarıgül, Ufuk. Psikoloji Öğrencilerinin Akıllı Telefon Bağımlılığı Düzeyleri ile Beğenilme Arzusu ve Yalnızlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: İzmir Örneği. Mersin: Çağ Üniversitesi., Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Sarwer, David B vd. “Physical Appearance and Cosmetic Medical Treatments: Physiological and Socio-Cultural Influences”. Journal of Cosmetic Dermatology 2/1 (2003), 29-39. https://doi.org/10.1111/j.1473- 2130.2003.00003.x
• Sejčová, L’Uboslava. “Body Dissatisfaction”. Human Affairs 18/2 (01 Aralık 2008), 171-182. https://doi.org/10.2478/v10023-008-0017-1
• Slattery, Martin. Sosyolojide Temek Fikirler. çev. Ümit Tatlıcan - Gülhan Demiriz. Bursa: Sentez Yayınları, 4. Basım, 2011.
• Şahin, Deniz. Ergenlerde Sosyal Medyaya Yönelik Tutumların, Yalnızlık, Depresyon ve Beğenilme Arzusuyla İlişkisi. Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Thorpe, Simon Jonathan vd. “Reasons for Undergoing Cosmetic Surgery: A Retrospective Study”. Sexualities, Evolution & Gender 6/2-3 (2004), 75-96. https://doi.org/10.1080/14616660412331303857
• Tunalı, İsmail. Estetik. İstanbul: Remzi Kitabevi, 14. Basım, 2012.
• Türk, Gül Dilek - Bayrakcı, Serkan. “Sosyal Medya ve Toplumda Değişen Estetik İşlem Yaptırma Algısı”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 10 (15 Ocak 2020). https://doi.org/10.5824/ajit-e.2019.4.005
• Ülken, Hilmi Ziya. Sosyoloji Sözlüğü. İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1969.
• www.atv.com.tr. atv Ana Haber Programı - Estetik Operasyon Ölüm Getirdi! İzle. 2024. Erişim 06 Eylül 2024. https://www.atv.com.tr/atv-ana-haber/ozel-haber-estetik-operasyon -olum-getirdi/ozelvideo/izle
• www.ntv.com.tr. Kayseri’de Estetik Operasyon Sonrası Ölüm: İhmal İddiasına Soruşturma Başlatıldı. 2024. Erişim 06 Eylül 2024.
• https://www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/kayseride-estetik-operasyon-sonrasi-olum-ihmal-iddiasinasorusturma-baslatildi,g3LUOHPDvUmXy0fU-Bd5xQ
• Estetik Ameliyatın Dini Hükmü. “Din İşleri Yüksek Kurulu”. 2002. Erişim 31 Ağustos 2024. https://kurul.diyanet.gov.tr/Karar-Mutalaa-Cevap/2945/estetik-ameliyatin-dini-hukmu