Cudi Dağı'nda İbrahimî Dinlerin Ortak Mirası Olarak Sefine Festivali

Yıl 2022, , 988 - 1011, 15.09.2022

İsmet Tunç

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1136595

Cited By: 3

Öz

Çalışmaya konu edilen Sefine bölgesi, Cudi Dağı’nda yer almaktadır. İnanışa göre Hz. Nuh zamanında meydana gelen bir tufan olayı sonrasında Hz. Nûh’u ve beraberindekileri taşıyan gemi Cudi Dağı’na oturmuştur. Geminin oturduğu yere Arapça gemi anlamına gelen Sefine adı verilmiştir. Hz. Nuh’un tufandan kurtuluş sebebiyle iki rekat namaz kıldığı ve burada kurban kestiğine inanılmaktadır. Ayrıca burada temellerinin Hz. Nuh tarafından atıldığına inanılan bir mabet de bulunmaktadır. Mabet bölgedeki Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar tarafından kutsal kabul edilmektedir. Böylece bir hac kültü ortaya çıkmıştır. Bölgede yer alan Müslümanlar da bu hac kültünü devam ettirmişlerdir. Bu bağlamda bölgede tufandan kurtuluşun ve Hz. Nuh’un mirasına sahip çıkmak amacıyla her yıl temmuz ayında 3 hafta süren bir festival yapılmaktadır. Bu çalışmada bölgedeki güvenlik sorunları nedeniyle uzun yıllardır ara verilen ve 2021’de tekrardan kutlanan festivalin tarihsel geçmişine ve icra ediliş biçimine yer verilmektedir. Çalışmada nitel yöntem kullanılmış olup, katılımlı gözlemde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Sefine, Cudi Dağı, Nûh, Tûfan.

Safina Carnival as The Common Heritage of Abrahimist Religions on Cudi Mountain

Öz

The Sefine region, which is the subject of the study, is located on Mount Cudi. According to the belief, after a flood that took place in the time of Noah, the ship carrying Noah and his companions sat on Mount Judi. The place where the ship sits is named Sefine, which means ship in Arabic. It is believed that Noah prayed two rak'ahs and sacrificed here because of the salvation from the flood. There is also a temple, which is believed to have been founded by Noah. The temple is considered sacred by Jews, Christians and Muslims in the region. So that Thus a cult of pilgrimage emerged. Muslims in the region also continued this pilgrimage cult. In this context, they organize a festival that lasts for 3 weeks in July every year in order to protect the salvation from the flood and the legacy of Noah in the region. In this study, the historical background and performance of the festival, which has been suspended for many years due to security problems in the region and celebrated again in 2021, is given. Qualitative method was used in the study and participatory observation has made.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Safina, Mount Cudi, Noah, Flood.

Kaynakça

• Arslantaş, Nuh. “İki Yahudi Seyyahın Gözünden [Beth Hillelli Rabbi David (1824- 832) II. Benjamin (1846-1851)] Şırnak Çevresinde Yahudiler”, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu, ed. M. Nesim Doru. 905-914. Şırnak: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Artuç, Gülizar. "Şırnak Halkının Nûh Tûfanı Ve Cûdî Dağı’na Yönelik Farkındalığı: Bir Anket Çalışması". 2. Uluslararası Nuh Tûfanı ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 319-361. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Baz, İbrahim. "Cudi Dağı Eteğinden Bir Bakış: Şırnak ve Çevresinin Tarihi Coğrafyası ve Nuh Tûfanına Dair". Üç Ülke'nin Kavşağında Silopi (Uluslararası Sempozyum Bildirileri). ed. İbrahim Baz vd. 29-43. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2018. Bell, Gertrude Lowthian. Amurath to Amurath. London: by. William Heinemann, 1911.
• Benjamin (of Tudela). The Itenerary of Rabbi Benjamin of Tudela. trans. & ed. A. Asher. London & Berlin: A. Asher & Company, 1840.
• Bottéro, Jean-Kramer, Samuel Noah. Mezopotamya Mitolojisi. çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
• Cuisenier, Jean. "Cérémonial ou rituel ?". Ethnologie française 28/1 (1998), 10-19.
• Dartma, Bahattin. "Cudi'nin Coğrafi Konumuna Dair". Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. Hamdi Gündoğar vd. 477-487. İstanbul: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Eliade, Mircea. Kutsal ve Kutsal-Dışı, çev. Ali Berktay. İstanbul: Alfa, 2. Basım, 2019.
• Ertaş, Kasım. "Tarihsel ve Kültürel Boyutlarıyla Şırnak Bölgesindeki Keldaniler Ve Müslümanlarla Münasebetleri". Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 89 (2019), 150-189.
• Ertaş, Kasım. “Osmanlı’nın Son Döneminden Günümüze Şırnak’ın Etnik ve Dini Yapısı”, Ekonomik, Siyasal ve Sosyal Boyutlarıyla Şırnak. ed. İbrahim Hüseyni vd. 317-330. Çanakkale: Paradigma Akademi, 2021.
• Ertaş, Kasım. “Nuh Tûfanı’nın Ermeni Kültüründeki İzdüşümleri”, 2. Uluslararası Nuh Tûfanı ve Cudi Dağı Sempozyumu, ed. İbrahim Baz vd. 239-247. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Frazer, James George. Büyük Tûfan. çev. Sayat Müller. İstanbul: Kanon Kitap, 3. Basım, 2021.
• Güneş, Hüseyin. İslam Tarihi Kaynaklarına Göre Nuh Tûfanı ve Cudi Dağı. Mardin: Şırnak Belediyesi Yayınları, 3. Basım, 2020.
• Harman, Ömer Faruk. "Tûfan", TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 12 Mayıs 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/tûfan#1
• Keskin, Yusuf Ziya. "Sefîne". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 10 Mart 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/sefine
• Kitâb-ı Mukaddes. İstanbul: Yeni Yaşam Yayınları, 2016.
• Kur'an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Erişim 5 Nisan 2022. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/M%C3%BC'min%C3%BBn-suresi/2699/26-29-ayet-tefsiri Mazumdar, Shampa - Mazumdar, Sanjoy. “Religion and Place Attachment: A Study of Sacred Places”. Journal of Environmental Psychology, 24/3 (2004), 385-397.
• Meral, Yasin. "Yahudi Kaynaklarında Ararat Dağları (Tekvin, 8:4)". Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 11/2 (2014), 83-101.
• Mevdûdî. Kur'an’da Firavun. tr. Ömer Turan. İstanbul: Çizgi Yayınları, 1993.
• Ortaçağ’da İki Yahudi Seyyahın İslam Dünyası Gözlemleri, çev. Nuh Arslantaş. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fak. Vakfı Yay., 2. Baskı, 2009.
• Rassam, Hormuzd. Assur and the Land of Nimrod. New York: Eaton&Mins 1897.
• Sağlam, Bahaeddin. Tevratta ve Kur'anda Nuh ve Tûfan Kıssası, Gılgamış Destanı ve Açılımı, Tevrat Metinlerinin Günümüze Gelişleri. İstanbul: KLMN yayınları, 2015.
• Schimell, Annemarie. Tanrı'nın Yeryüzündeki İşaretleri. İslama Görüngübilimsel Yaklaşım. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1. Basım, 2004.
• Spencer, Herbert. The Priciple of Sosyology. 3 1. New York: D. Appleton and Company, 1897.
• Soydan, Ersoy – Şarman, Nurdan. “Mardin ve Şırnak İllerindeki Süryanilere Ait Dini Yapıların Kültür (ve İnanç) Turizmi Potansiyeli”, The Journal of Academic Social Science Studies 6/8 (2013), 689-607.
• Özdemir, Ahmet. (2021). “Hadis Kaynaklarında Cûdi Dağı”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 114 (2021), 66-77.
• Öktü Erkanal. Armağan - Erkanal, Hayat. Assur Döneminde Cudi Dağı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. 2020.
• Tanyu, Hikmet. Nuh'un Gemisi, Ağrı Dağı, Ermeniler İstanbul: Burak Yayınevi, 1989.
• Tanyu, Hikmet. "Cudi Dağı", TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim 10 Mart 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/cudi-dagi.
• Taylor, Edward Burnett. Primitive Culture: Researches Into The Development Of Mythology, Philosophy, Religion, Art, And Custom. 2 1. London: Murray, 1871.
• Temir, Hakan. “Kutsalın Tezahürü ve Mekânın Etkisi Bakımından İslâm Öncesi Arap Yarımadası’ndaki Kâbe/Beytler?. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi –26 (June 2021), 120-149.
• Tomakin, Ahmet Yasin. "Süryani Kaynaklarında Kardu Bölgesi ve Kardu Dağları". 2. Uluslararası Nuh Tûfanı Ve Cudi Dağı Sempozyumu. ed. İbrahim Baz vd. 41-53. Mardin: Şırnak Üniversitesi Yayınları, (2021).
• Tunç, İsmet. "Kutsal ve Mekân İlişkisi Bağlamında Cudi ve Çevresi". Ekonomik, Siyasal ve Sosyal Boyutlarıyla Şırnak. ed. İbrahim Hüseyni vd. 301-315. Çanakkale: Paradigma Akademi, 2021.
• Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 10. Basım, 2005.
• Tüzün, Mesut. Cizre Tarihi. 1. İstanbul: Enes Basın Yayın, 2019.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili, X/IV. İstanbul: Azim Yayınları, ts.
• Yıldız, Mustafa. Tefsirde İsrâiliyat ve Kitab-ı Mukaddes'e Yaklaşımlar -Tâhir b. Âşûr Örneği-. ed. Mesut Kaya, Ankara: Fecr Yayınları, 2022.
• Zebîdî, Murtazâ. Tâcü'l-arûs. thk. Heyet. 40 Cilt. y.y.: Dâru'l-Hidâye, ts.
• http://gertrudebell.ncl.ac.uk/photo_details.php?photo_id=3382. (E. T. 25.12.2021).