A Theoretical Approach Towards The Construction of Islamic Piety Scale Based on Believer Characterizations In The Quran

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 219 - 252, 01.06.2014

Naci Kula

Öz

The scales used for the studies on psychology of religion in Turkey,
depend more on the scales developed in the west and then are adapted in Turkey
following the reliability and validity tests. There is not any piety (religiousness)
scale developed in Turkey which is suitable to our belief and value system.The
attempts to construct Islamic piety scales, as indicated by Ahmet Onay in his
study called “the Works to evaluate the piety”, have been limited to only a few
number of topics.
İn our country, the first step while making studies on evaluating the islamic piety
should be developing scales. At that point, the important problem is the criteria
which must be taken into consideration for constructing Islamic piety scales. This
study focuses on taking the characterizations and characteristics of in Quran of
the beliver into consideration while constructing Islamic piety measurement
scales.The characterization in the Quran constructed with varying definitions
attributed to the Islamic believer such as Mümin, Müslüman, Muhsin, Muhlis,
Muttaki, Mütevekkil, Salih, Sadık, Sabir, Şakir, Zakir do not only encompass the
individual’s piety with various facets but also define various Islamic piety
dimensions. While developing islamic piety scales, the above-stated
characterizations provide a wider definition for the notion of the muslim believer
and help to construct more dimensional piety scales for measurement.

Anahtar Kelimeler

Religiosity, Qur’an, Beliver, Typology, Measurement Scale

Kur’an-ı Kerim’deki Mümin Tiplemeleri Çerçevesinde İslami Dindarlık Ölçeği Oluşturma Üzerine Teorik Yaklaşım

Öz

Ülkemizdeki Din psikolojisi çalışmalarında kullanılan dindarlık ölçekleri,
daha çok batıda geliştirilmiş olan ölçeklerin Türkçeye uyarlanıp, geçerlilik ve
güvenilirlik çalışmaları yapılarak oluşturulmasına dayanmaktadır. Kendi inanç ve
değerlerimize yönelik geliştirilmiş, yaygın şekilde kullanılabilecek bir dindarlık
ölçeği bulunmamaktadır. İslami dindarlık ölçeği oluşturma çabaları Ahmet
Onay’ın “Dindarlık Ölçme Çalışmaları” isimli çalışmasında da belirttiği gibi
birkaç çalışma çerçevesinde sınırlı soru maddeleri ile gerçekleştirilmiştir.
Ülkemizde İslami dindarlığı ölçme çalışmalarını gerçekleştirirken ölçek geliştirme
ilk yapılması gereken adım olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada, ‘İslami
dindarlık ölçeği geliştirirken hangi kriterleri dikkate almak gerekecektir?’ sorusu
da önem kazanmaktadır. Bu konuda yapılacak her çalışma mesafe kat etme
açısından anlamlı olacaktır. Biz bu çalışmada Kur’an-ı Kerim’de iman eden bireye
ilişkin yapılan tiplemelerin ve bunların özelliklerinin İslami dindarlık ölçeği
oluşturmada dikkate alınması üzerinde duracağız. Zira Kur’an-ı Kerim’de
belirtilen Mümin, Müslüman, Muhsin, Muhlis, Muttaki, Mütevekkil, Salih,
Sadık Sabir, Şakir, Zakir şeklinde ifade edilen ve iman eden bireye ilişkin olarak
oluşan bu kategorizasyonun, İslami dindarlık tanımlaması açısından önemli
ölçüde kapsayıcı olabileceği gözlenebilir. Ve bu tiplemeler çerçevesinde
gerçekleştirilen davranışların da bireyin dindarlığındaki farklı boyutları ifade
edici bir özellik taşıdığı söylenebilir. Bu nedenle bu çalışmada, İslami dindarlık
ölçeği geliştirirken yukarıda belirttiğimiz Kur’an’da yer alan mümin tiplemeleri
ve buna ilişkin davranış özelliklerinin kriter olarak ele alınması ile hem Müslüman
tanımlamasında daha geniş özellikleri taşıyan hem de kendi içinde gerçekleşen
davranışlarla çok boyutlu dindarlık özelliğini barındırabilen bir ölçek oluşturma
imkanı sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, Kur’an, Mümin, Tipleme, Ölçek