Kitab-ı Mukaddes Şirketlerinin Faaliyetlerine Osmanlı İmparatorluğu’ndan Günümüze Kronolojik Bir Bakış

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 13, 119 - 158, 15.09.2020

Buğra Poyraz

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda kullanılan neredeyse tüm dil ve alfabelerde, başta Kitab-ı Mukaddes olmak üzere Hristiyanlara yönelik birçok matbu eserin yayımcısı olan Kitab-ı Mukaddes Şirketi 200 yıllık mevcudiyetiyle bu topraklardaki dini yayıncılığın önemli bir aktörüdür. Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm mezheplerden ve dil gruplarından Hristiyanlarına hizmet veren Kitab-ı Mukaddes Şirketi (KMŞ), bu toprakların en eski yayıncılık kuruluşlarından biridir. Bu çalışma, Kitab-ı Mukaddes Şirketi’nin öncel kurumları olan İngiliz ve Ecnebi Kitab-ı Mukaddes Şirketi (İEKMŞ) ile American Bible Society (AKMŞ) Türkiye Cumhuriyeti’nin bugünkü coğrafi sınırları içerisinde kalan topraklardaki faaliyetlerine kronolojik bakış sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Dini yayıncılık, Osmanlı, Kitabı-ı Mukaddes, Türkiye’de Hristiyanlık, Dini özgürlükler, Azınlıklar

A Chronological Look on the Activities of the Bible Societies from the Ottoman Empire to the Present Day

Öz

The Bible Society in Turkey which is the publisher of many books for Christians, especially of the Bible in almost all languages and alphabets used in the Ottoman Empire, is an important actor of religious publishing in these lands with its 200 years of existence. Serving the Christians from all denominations and language groups of the Ottoman Empire and the Republic of Turkey; the Bible Society is one of the oldest publishers of these lands. This study aims to offer a chronological view for the earliest activities of the predecessor organizations of the Bible Society in Turkey, the British and Foreign Bible Society (BFBS) and the American Bible Society (ABS), which were carried out within the current geographical borders of the Republic of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Religious publishing, Religious freedom, Islamic History, Ottoman, The Bible, Christianity in Turkey, Religious publishing, Minorities

Kaynakça

• KMŞ Giden Evrak Klasörü, cilt 1942, Beyoğlu – Tünel yazıhanelerinde muhafaza edilen basılmamış şirket arşivi.
• KMŞ Giden Evrak Klasörü, cilt 1955, Beyoğlu – Tünel yazıhanelerinde muhafaza edilen basılmamış şirket arşivi.
• Canton, William. A History of the British and Foreign Bible Society, 2 Londra: John Murray, 1904. Clogg, Richard. “Enlightening ‘A Poor, Oppressed, and Darkened Nation’: Some Early Activities of the BFBS in the Levant”, Sowing the Word: The Cultural Impact of the British and Foreign Bible Society, 1804 – 2004. ed. Stephen Batalden. Sheffield: Sheffield Phoenix Press, 2004.
• Danacıoğlu, Esra. "Osmanlı İmparatorluğunda Amerikan Board Okulları ve Ermeniler". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3/10, 2000.
• Dilek, Mehmet Sait. "İngiliz ve Amerikan Misyonerlerinin Ermeni Sorununun Ortaya Çıkışındaki Rolü (1810-1878)". Ermeni Araştırmaları / 43, 2012.
• Dwight, Henry Otis. The Centennial History of the American Bible Society. New York: The Macmillan Company. 1916.
• Macar, Elçin. “Karadeniz’deki Protestan Rumlar ve Yunanistan’a Göçleri”, Geçmişten Günümüze Göç, ed. Köse, Osman. 1/627-631. Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, 2017.
• Tejirian, Eleanor H. - Simon, Reeva Spector, Conflict, Conquest, and Conversion: Two Thousand Years of Christian Missions in the Middle East. New York: Columbia University Press, 2012.
• Thompson, Albert Edward. A Century of Jewish Missons. Chicago: Fleming H. Revell company, 1902.
• New Bible Society Agent, The Orient, İstanbul: Bible House of Constantinople, 1920, Cilt 7, No:44.
• Connaître la Verité, “Marie Jones et sa Bible”. Erişim tarihi: 22 Nisan 2020. http://www.connaitre-la-verite.com/mary-jones-bible/
• İngiliz ve Ecnebi Kitabı Mukaddes Şirketi Resmî Web Sitesi “Our History”. Erişim Tarihi: 20 Nisan 2020. https://www.biblesociety.org.uk/about-us/our-history/
• Privatsky Bruce G., Kitabı Mukaddes’in Türkçe Tercümelerinin Tarihçesi, 16 – 21 yy. Bütün baskıların listesi, tarihsel açıklamalar ve araştırma önerileriyle, Çeviren Can Şakırgil. (PDF: Nisan 2014) Erişim Tarihi: 26 Haziran 2020 https://historyofturkishbible.files.wordpress.com/2015/07/tc3bcrkc3a7e-km-tarihi_version-s.pdf