Kıraat Estetiği Bakımından Kur’an Tilâveti

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 308 - 331, 23.09.2021

İrfan Çakıcı

https://doi.org/10.51702/esoguifd.957932

Cited By: 1

Öz

Kur’an tilâvetiyle ilgili bir kısmı bağlayıcı, bir kısmı ise ihtiyari olmak üzere pek çok temel ilke ve esastan bahsedilebilir. Buna göre Kur’ân’ı Kerîm kıraatinin makbul bir ibadet olabilmesi için niyet, ihlas, tecvîd gibi bazı ilkeler her kârî için asgarî seviyede de olsa gerekli iken; âdâp, makam, mimik gibi bazı hususlar ise herkes için zorunlu değildir. Kur’an okumada zorunlu olmayan, bununla birlikte kıraatle ilgili uygulamalara keyfiyet kazandıran ve dolayısıyla dikkate alınması gereken ilkelerden biri de tilâvetin estetik yönüdür. Pek çok ilmî disiplin için kullanılan “estetik” kavramıyla Kur’an tilâvetinde kulağa, göze ve gönle hitap eden birtakım incelikler kastedilmektedir. Bu tür incelikler harflerin telaffuzu ile ilgili uygulamalar, kıraat esnasında ağız, dudak ve mimiklerle ilgili incelikler ve sesin kullanımıyla ilgili uygulamalar olarak tasnif edilebilir. Yapılan çalışmada, ülkemizde yürütülen Kur’an eğitim öğretim faaliyetlerinde çoğu zaman ihmal edilen estetiğe dair inceliklere dikkat çekilecek ve bu gibi zafiyetlerin giderilmesi noktasında bazı önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an,, Kıraat,, Tilavet,, Estetik,, Makam.

Teşekkür

Emekleriniz için teşekkürler

The Chanting In Terms Of Quran’s Aesthetics

Öz

There are various basic principles regarding recitation of the Qur'an. While some of these principles are binding, the others could be optional. Accordingly, the principles such as intention, sincerity, and tajweed are necessary for every Qur’an reciter, even if at a minimum level, for making an acceptable worship the practice of Qur’an reading. Some other aspects such as etiquette, intonate and mimic are not compulsory for everyone. One of the principles that is not obligatory in reading Qur'an, but also adds quality to the practices related to recitation and therefore needs to be taken into account, is the aesthetic aspect of the recitation. The concept of aesthetics, which is used for many scientific disciplines, refers to some subtleties that appeal to the ear, eye and heart in the recitation of the Qur'an. Such subtleties can be assorted as applications related to the pronunciation of letters, mouth, lips and mimics during recitation as well as the applications related to the use of voice. In the current study, the aesthetics related aspects will be highlighted as these aesthetical aspects often ignored leading weaknesses in the Qur'an education and training activities carried out in our country. Finally a number of suggestions will be proposed at the point of eliminating such weaknesses in the Qur'an education.

Anahtar Kelimeler

Qur'an,, Recitation,, Chanting,, Aesthetics,, Tune

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Müsnedü’l-Ahmed b. Hanbel. nşr. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1416/1995.
• Alemdar, Yusuf. “Teknik ve Estetik Açıdan Kur'an Öğretme ve Okumaya Dair Bazı Gözlem ve Görüşler”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (Haziran 2008), 213-252.
• Apaydın, H. Yunus. “Mûsiki”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31/261-263. İstanbul: TDV Yayınları, 2016.
• Arslan, Ahmet Turan. “Dâd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8/396-397. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Ayvazoğlu, Beşir. “İlmü’l-Cemâl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/146-148. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Baktır, Mustafa. “Suffe”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 37/469-470. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. nşr. Muhammed Züheyr b. Nâsır. Dımeşk: Dârü Tavki’n-Necât, 1422/2001.
• Çakıcı, İrfan. “Kur’an’ın Korunmasında Hıfz ve Kitabet”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 11/2 (Ağustos 2019), 573-597.
• Çakıcı, İrfan. Kur’an Tilâvetinde Dua ve Zikir. Konya: Eğitim Yayınları, 2020.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2012.
• Çevikoğlu, Hasan. “Kur’an’ı Kerim’de Edebi Üslup”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (2012/1), 67-90.
• Dağdeviren, Alican. “Kur’an’ın Fonetik İ‘cazı”. Sakarya Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Dergisi 20 (2009/2), 69-88.
• Demir, Mustafa. “Estetik ve Sanat”. Bireysel ve Sosyal Hayatta Hadis. ed. Ahmet Yıldırım – Selim Demirci. 295-328. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2019.
• Demirci, Muhsin. Kur'ân Tarihi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
• Dimyâtî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed el-Bennâ. İthafu fudelâi’l-beşer fi’l-kırââti’l-arbe’ate aşer. thk. Enes Mehre. Lübnan: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1427/2006.
• Ebû Dâvûd Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvud. thk. Muhammed Muhyi’d-Dîn. Beyrut: Mektebetü’l-asriyye, ts.
• Ebû Şâme, Ebü’l-Kâsım Şihâbüddîn. Mürşidü’l-vecîz. thk. Tayyar Altıkulaç. Beyrut: Dâr-u Sadr, 1395/1975.
• Ebû Ubeyde Kâsım b. Sellâm. Feżâilü’l-Kur’an. thk. Mervan el-Atiyye. Beyrut: Dâru İbni Kesir, 1415/1995.
• Erdinçli, Ahmet. “Kuran Diyaloglarında Üslûp Çeşitleri”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/1 (2016/1), 80-100.
• Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber ve Beden Dili”. Kutlu Doğum 2003 İslam’ın Güncel Sunumu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Fırat, Yavuz. “Kur’an Tilâvetinde Arap ve Türkler Arasındaki Farklılıklar”. Bilimname 26 (2014/1), 25-50.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Ahmed et-Tûsî. İhyâ-u ulûmi’d-dîn. Beyrut: Dâru’l-Mârife, ts.
• Gökdemir, Ahmet. “el-Mürşidü’l-vecîz ve en-Neşr Bağlamında Ebû Şâme ile İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Haziran 2019), 103-122.
• Hafeyân, Ahmed Mahmud Abdussemi‘ eş-Şafi. el-Vafi fi keyfiyeti tertili’l-Kur’an’i’l-Kerim. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• Hafeyân, Ahmed Mahmud Abdü’s-Semî eş-Şafi. Eşherü’l-mustalahât fî fenni’l-edâi ve ilmi’l-kırâât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Hamîdullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayınları, 1991.
• Hamîdullah, Muhammed. Muhtasar Hadis Tarihi ve Sahife-i Hemmâm b. Münebbih. çev. Kemal Kuşçu. Ankara: Beyan Yayınları, 2007.
• İbn Ḳayyim el-Cevziyye, Bekir b. Abdullah Ebû Zeyd. Zâdü’l-meâd fi hadyi hayri’l-ubbad. thk. Şuayb el-Arnavut, Abdulkadir el-Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1418/1998.
• İbn Mâce Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebeî el-Kazvinî. Sünenü İbn Mâce. nşr. Muhammed Fuad Abdulbâkî. b.y.: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabî, 1371/1952.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed el-Bağdâdî. et-Tabaktü'l-Kübra. Beyrut: y.y. 1376/1957.
• İbnü’l-Cezeri, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn. en-Neşr fî kırââti’l-aşr. thk. Ali Muhammed ed-Dabbâd. b.y.: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbnü’l-Cezeri, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn. Şerhu tayyibeti’n-neşr fi’l-kırâât. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000.
• Karaçam, İsmail. Kur’an’ı Kerim’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri. İstanbul: İFAV Yayınları, 2002.
• Karataş, Mustafa. “Hz. Peygamber’in Beden Dili”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (2003), 49-71.
• Kızılaslan, İshak. Çağdaş Oryantalizm ve Kıraat İlmi. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2021.
• Koç, Mehmet Akif. “Kur’an Kıraatinde Türklere Özgü Mahalli Okuyuş”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 51/2 (2010), 79-91.
• Mekkî b. Ebî Tâlib. el-İbâne an meâni’l-kırâât. thk. Abdülfettah İsmail. Mısır: Darü’n-Neheda, ts.
• Muhammed Ahmed. Nefehât min ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Darü’s-Selam, 1426/2005.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu’l-Müslim. nşr. Muhammed Fuad Abdulbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi Türâsi’l-Arabî, 1363/1943.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. Sünen. th. Abdülfettah Ebû Gudde. Haleb: Mektebetü’l-Matbûâtü’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Okçu, Abdülmecit. “Kur’an Tilâvetinde Ezgi”. Dini Araştırmalar 10/28 (Mayıs-Ağustos 2007), 213-247.
• Öztürk, Hayrettin. Dâd Harfi ve Dudak Ta‘limi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. et-Tibyân fî ulûmi’l-Kur’ân. İstanbul: Dersaâdet, ts.
• Sağman, Ali Rıza. İlaveli Yeni Sağman Tecvidi. İstanbul: Ahmet Said Matbaası, 1964.
• Sehavî, Ali b. Muhammed eş-Şafii. Cemâlü’l-kurra ve kemalü’l-ikra. thk. Mervan el-Atiyye. Beyrut: Dâru’l-Me’mun, 1418/1997.
• Subhi es-Sâlih. el-Mebâhis fî ulûmi’l-Kur’ân. b.y.: Dâru’l-İlim, 1420/1999.
• Süyûtî, Ebü’l-Faḍl Celâlüddîn Abdurrahmân. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebû’l-Faḍl. b.y.: Heyetü’l-Mısrıyye, 1394/1974.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-Dünyâ Süleymân. el-Mu‘cemü’l-evsat, thk. Tarik b. İvaṭ. Kahire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhamed b. Îsâ b. Sevre es-Sülemî. Sünenü’t-Tirmizî. nşr. Beşar Avvâd. Beyrut: Dâru Garbi’l-İslâmiyyîn, 1419/1996.
• Turgay, Nurettin. “Kur’an’a Göre Estetik ve Güzel Sanatlar”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/4 (Diyarbakır 1974), 171-180.
• Varol, Hasan Hüseyin. Yeni Karabaş Tecvidi. Konya; Hayra Hizmet Vakfı Yayınları, 2015.
• Yazır, Mahmut Bedreddin. Kalem Güzeli. Ankara: y.y. 1981.
• Zerkeşî, Ebû Abdurrahman Bedreddin. el-Burhân fî ulûmi’l-Ķur’an. thk. Muhammed Ebû’l-Faḍl İbrahim. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütüb, 1376/1957.