Bakara Sûresinin 178. Âyetinin Tefsirlerdeki Yansımaları Üzerine

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 334 - 352, 23.09.2021

Zeynel Abidin Aydın

https://doi.org/10.51702/esoguifd.957944

Öz

Makalede Bakara sûresinin 178. âyetinin tefsirlerdeki yansımaları ele alınmış, sahabe ve tabiîn nesline nispet edilen muhtelif rivayetlerden dolayı nasıl farklı anlamlandırıldığı gözler önüne serilmeye çalışılmıştır. Böylece Kur'an’ın tanınmasına ve anlaşılmasına katkı sunulması hedeflenmiştir. Bu yapılırken erken dönemden başlanmak suretiyle onlarca tefsir taranmış ve müfessirlerin yorumları mukayeseli bir biçimde analiz edilmiştir. Neticede âyet içerisindeki cümlelerin ulema tarafından farklı şekillerde yorumlandığı ve bu yorumlardan bazılarının baskın hale gelmek suretiyle Müslüman toplumların bakış açısını oluşturuduğu görülmüştür. Hatta tarihi arka planı göz önünde bulundurularak tercüme edilmediği için “اَلْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْاُنْثٰى بِالْاُنْثٰى” cümlesinin Türkemize aktarıldığı şekliyle yanlış anlaşılmaya müsait olduğu da tespit edilmiştir. Diğer taraftan ilim ehlinin ayetle ilgili paylaştığı farklı yorumların Kur'an’ın ruhuna ve âyetin muhtevasına daha uygun düştüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'an, Bakara 178, Kısas, Rahmet

On the Reflections of the 178th Verse of the Baqarah Surah in Tafsirs

Öz

In the article, the reflections of the 178th verse of the chapter of al-Baqarah in the tafsirs were discussed and it was tried to reveal how it was interpreted differently due to the various narrations attributed to the generation of the Companions and the Tabi'in. Thus, it is aimed to contribute to the recognition and understanding of the Qur'an. While doing this, tens of tafsirs were scanned starting from the early period and the comments of the exegetes were analyzed in a comparative way. As a result, it was seen that the sentences in the verse were interpreted in different ways by the scholars and some of these interpretations became dominant and formed the perspective of Muslim societies. In fact, since it was not translated considering its historical background, it was determined that the sentence "اَلْحُرُّ بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْاُنْثٰى بِالْاُنْثٰى" is susceptible to misunderstanding as it was translated into Turkish. On the other hand, it has been concluded that the other interpretations shared by the scholars about the verse are more suitable for the spirit of the Qur'an and the content of the verse.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur'an, al-Baqarah 178, Retaliation, Mercy

Kaynakça

• Abduh, Muhammed - Rıza, Muhammed Reşîd. Tefsîru’l-menâr (Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm). 2. Bs, 12 Cilt. Kahire: Dâru’l-Menâr, 1947.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh. el-Müsned. 2. Bs. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Âlûsî, Ebü’l-Fadl Şihâbüddin Mahmûd. Rûhu’l-meâni fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-seb’i’l-mesânî. 30 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Ataş, Sacide. “Teşekkül Döneminin Temel Eserleri Çerçevesinde Kısasta Niyet Unsuru”. ts.
• Bakkal, Ali. “Kur’an’ı Anlamada Siyak-Sibakın Önemi”. Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü. 2009. 11-48.
• Bassiouni, M. Cherif. “İslam Hukukunda Kısası Gerektiren Suçlar”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,. Trc. Nasi Aslan III/1 (2003): 311-320.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes’ûd. Meâlimü’t-tenzîl. 8 Cilt. Riyad: Dâru Tayyibe, 1409.
• Dağcı, Şamil. “Kısas”. TDV İslam Ansiklopedisi. 25: 488-495. Ankara: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2002. https://islamansiklopedisi.org.tr/kisas.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-hadîs. 2. Bs, 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2000.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf. el-Bahru’l-muhît. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2010.
• Erturhan, Sabri. “Hadd ve Kısas Cezalarının Tarihselliği veya Evrenselliği Sorunu”. İslam Ceza Hukuku I (2017), 476-513.
• Ferrâ’, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meʿâni’l-Ḳurʾân. 2. Bs, 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1983.
• Güleç, Hasan. “İslâm Hukukunda Can Güvenliği Açısından Kısas”. Diyanet İlmi Dergi XXXIII/2 (1997), 11-26.
• Gürkan, Menderes. “Zimmiyi Öldüren Müslümana Kısas Uygulanması”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 (1999), 315-324.
• Irmak, Mustafa. “Kur’ân’ı Arap Kelâmıyla Mukayese Çabaları: Kısas Âyeti Örneği”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi XV/3 (2015), 179-206.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Ebî Hâtim, Abdurrahmân b. Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Mekke: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, 1417.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed. Muʿcemü mekāyîsi’l-luga. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâîl. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. 15 Cilt. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 2000.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekir Muhyiddin Muhammed b. Ali. el-Fütûḥâtü’l-Mekkiyye fî maʿrifeti’l-esrâri’l-mâlikiyye ve’l-mülkiyye. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Meâfirî. Ahkâmu’l-Kur’an. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Karaman, Hayrettin - Çağrıcı, Mustafa - Dönmez, İbrahim Kâfi - Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5. Bs, 5 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2014.
• Kavukçu, Hüseyin. “İslam Hukukunda Kısas”. Diyanet İlmi Dergi [Diyanet Dergisi] XVIII/3 (1979), 157-166.
• Kitâb-ı Mukaddes. İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, 1997.
• Köroğlu, Mehmet. “İslam Ceza Hukukunda Kısasın İnfazı”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler - XV/48 (2011), 227-238.
• Kur’an Yolu Meâli. çev. Hayrettin Karaman - Mustafa Çağrıcı - İbrahim Kâfi Dönmez - Sadrettin Gümüş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2016.
• Kur’an-ı Kerim Meali Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri. çev. Mustafa Öztürk. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-ahkâmi’l-Kurʾân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 2006.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtü ehli’s-sünne. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle Nâşirûn, 2004.
• Mukâtil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. 4 Cilt. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, 1979.
• Namlı, Tuncer. “Kısasın Anlamını Yeniden Düşünmek”. Avrupa İslam Üniversitesi İslam Araştırmaları = Islamic University of Europa Journal of Islamic Research 3/1 (2010), 111-158.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2005.
• Râzî, Fahrüddîn Muhammed. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Sa’lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm. Tefsîru’l-keşf ve’l-beyân. 7 Cilt. Mektebetü Mişkâti’l-İslâmiyye, ts.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. İbrâhim. Bahru’l-ulûm. 2 Cilt. Mektebetü Mişkâti’l-İslâmiyye, ts.
• Şamlı, Yasin. “İslam Ceza Hukukunda Kısas Tanımı ve İlgili Ayetler”. İslam Ceza Hukuku I (2017), 602-643.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîl-i âyi’l-Kur’ân. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
• Tabersî, Ebû Alî el-Fadl b. el-Hasen. Mecmau’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, 1995.
• Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Hasen. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1409.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf ʿan hakāʾikı gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.