Sosyal Bir Hastalık Ve Gayrimeşru Bir Evlilik: “Nikâhu’l-Makt”

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 354 - 376, 23.09.2021

Mustafa Harun Kıylık

https://doi.org/10.51702/esoguifd.958137

Cited By: 1

Öz

Sağlıklı bir toplum, geleceğe emin adımlarla ilerlemek isteyen her millet için büyük önemi haizdir. Bu da ancak sağlıklı bir aile yapısı ile mümkündür. Câhiliye dönemi Arap toplumunda birçok alanda olduğu gibi aile hayatında da bir disiplin yoktu. Duyulduğu zaman insanların tüylerini ürpertecek türden evlilik, birliktelik ve boşama şekilleri yerleşik bir hal almıştı. Vahiyden uzak yaşanan hayat, insanları sosyal, ekonomik ve ahlaki alanlarda infiale sebebiyet verecek tasarruflarda bulunmaya sevk ettiği için, doğru yoldan sapan bu topluma ilahi müdahale kaçınılmaz olmuş ve aile hayatı dâhil tüm alanlardaki yanlış uygulamalar kaldırılmıştır. İslâm’da soy bağı ve nesillerin korunması büyük ehemmiyet arz ettiği için sadece evlenilmesi haram olan kişilerin kimler olduğunun beyan edilmesi ile yetinilmemiş, aileye yönelik başka tedbirler de alınmıştır. Bu çalışmada, câhiliye döneminde sosyal bir hastalık olarak uygulama alanı bulan ve literatüre “nikâhu’l-makt” (nefret evliliği) şeklinde geçen evlilik türü, yasaklandığı ayet çerçevesinde ele alınmış, söz konusu nikâhın failine ne tür bir ceza verileceği hususu mevcut görüş ayrılıkları çerçevesinde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Nikâhu'l-Makt, Nisâ Suresi, Haram, Câhiliye Dönemi

A Social İllness And An İllegal Marriage: “Nikâhu’l-Makt”

Öz

A healthy society is of great importance for every nation that wants to take firm steps towards the future. Such a society is only possible with a healthy family structure. There was no discipline in family life as in many other fields in Arab society during the Age of Ignorance. The forms of marriage, adultery, and divorce that made people nervous were common. Divine intervention was inevitable in this society that deviated from the right path, as the life that lived away from revelation prompted people to make savings that would cause indignation in social, economic and moral fields. In this direction, after establishing a society with strong beliefs, wrong practices in all areas including family life were eliminated. Since descent and protection of generations are important in Islam, it is not contented with explaining who the people who are forbidden to marry are, but other measures have been taken for the family. In this study, the type of marriage, which found an application area as a social disease in the period of “câhiliye” and which was mentioned in the literature as “nikâhu’l-maqt” (hate marriage) was discussed. In addition, the issue of what kind of punishment will be given to the perpetrator of this marriage has been examined within the framework of existing differences of opinion.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Nikâhu'l-Maqt, Surah an-Nisaâ, Forbidden, Ignorance Period

Kaynakça

• Adevî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ahmed. Hâşiyetü’l-‘Adevî ala şerhi Kifâyeti't-Tâlib er-Rabbânî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1994.
• Alûsî, Şihâbuddîn. Rûhu’l-meânî. thk. A. Abdülbârî Atiyye, 16 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• Atar, Fahrettin. “Nikâh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33/112-117. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Aydın, M. Âkif. “Aile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/196-200. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn. ‘Umdetü’l-kâri’ fî Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 25 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Azîmâbâdî, Ebü’t-Tayyib. Avnu’l-ma‘bûd. 14 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
• Begavî, Muhammed el-Ferrâ’. et-Tehzîb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfiî, thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd-Alî Muhammed Muavvez, 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Beydâvî, Nâsiruddîn. Envâru’t-tenzîl. thk. M. Abdurrahman el-Mar‘aşlî, Beyrut: y.y., 1418.
• Beyhakî, Ahmed b. el-Hüseyn. Ma‘rifetü’s-sünen ve’l-Âsâr. thk. A. Emin Kal‘acî, 15 Cilt. Beyrut: Dâru Kuteybe, 1991.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus. Keşşâfü’l-kınâ‘ an metni’l-İknâ‘, 6 Cilt. b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Buhûtî, Mansur b. Yûnus. er-Ravdu’l-Murbi‘ Şerhu Zâdi’l-Müstakni‘, b.y.: Dârü’l-Müeyyid, ts.
• Cessâs, Ahmed b. Ali. Ahkâmu’l-Kur’ân. thk. M. Sadık el-Kamhâvî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1405.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhi’l-‘Arab kable’l-İslâm. 20 Cilt. b.y.: Dâru’s-Sâkî, 4. Basım, 2001.
• Cezîrî, Abdurrahman. el-Fıkh ‘ale’l-mezâhibi’l-erbaa. 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Çağatay, Neşet. İslâm’dan Önce Arap Tarihi ve Câhiliye Çağı. Ankara: AÜİF. Yayınları, 1957.
• Demircan, Adnan. “Câhiliye İle İslâm Nikâh Uygulamaları Arasında Benzerlikler ve Farklılıklar Farklı Bir Yaklaşım-”. Dinlerde Nikâh. İstanbul: İSAV, 2012.
• Desûkî, Muhammed b. Ahmed. Hâşiyetu’d-Desûkî ale’ş-Şerhi’l-Kebîr. 4 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
• Ebû Ca‘fer, Muhammed b. Habîb. el-Muhabber. Beyrut: Dârü’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
• ed-Demîrî, Ebü’l-Bekâ Kemâlüddin. en-Necmu’l-vehhâc fî şerhi’l-Minhâc. 10 Cilt. b.y.: Dârü’l-Minhâc, 2004.
• el-Alûsî, Mahmûd Şükrî. Bulûğu’l-ereb fî Ma‘rifeti ahvâli’l-Arab. 4 Cilt. b.y.: y.y., 2. Basım, ts.
• el-Endülûsî, Ebû Hayyân. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. S. Muhammed Cemîl, 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1420.
• el-Ensarî, Zekeriyya b. Mesud. el-Lübâb. thk. Abdulaziz el-Murâd, 2 Cilt. Beyrut: Dârü’ş-Şâmiyye, 3. Basım, 1994.
• el-Ezdî, Ebû Bekr. Cemheretu’l-luğa. thk. R. M. Ba‘lebekî, Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 1987.
• Ezherî, Ahmed b. Ğânim. el-Fevâkihu’d-dîvânî. 2 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, 1995.
• Fayda, Mustafa. “Câhiliye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7/17-19. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
• Hallâf, Abdulvehhâb, Ahkâmu’l-ahvâli’ş-şahsiyye. Kâhire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1938.
• Hasanov, Eldar. “Yahudi Hukukunda Evlilik Engelleri”. Dinlerde Nikâh. İstanbul: İSAV, 2012.
• Hattâbî, Ebû Süleymân. Meâlimü’s-Sünen. Halep: el-Matbaatü’l-İlmiyye, 1932.
• Heyet (H. Karaman vd.). Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2006.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Reddü’l-muhtâr ‘ale’d-Dürri’l-Muhtâr. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1992.
• İbni Aşûr, Tâhir. Makâsıdu’ş-şerîati’l-İslâmiyye. thk. M. el-Habîb b. el-Hûce, 3 Cilt. Katar: Vizâretu’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 2004.
• İbn Kayyim el-Cevziyye. Zâdu’l-me‘âd. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1994.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddin. el-Muğnî. Kâhire: Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn. Lisânü’l-ʿArab. Dâru Sâdır, Beyrut 1414.
• İbn Müflih, İbrahim b. Muhammed. el-Mübdi‘ fî şerhi’l-Mukni‘. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn. el-Bahru’r-râik şerhü Kenzi’d-Dekâik. 8 Cilt. b.y.: Dârü’l-Kitâbi’l-İslâmî, 2. Basım, ts.
• İbn Rüşd, Ebû’l-Velîd. Bidâyetü’l-müctehid. 4 Cilt. Kâhire: Dârü’l-Hadîs, 2004.
• İbn Rüşd el-Kurtubî. el-Mukaddimâtü’l-mumehhidât. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1988.
• İbnu’l-Verdî el-Ma‘rî. Târîhu İbni’l-Verdî. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütubi’l-İlmiyye, 1996.
• İbnü’l-Esîr, Mecduddin. en-Nihâye fî ğarîbi’l-hadîs. Beyrut: el-Mektebü’l-İlmiyye, 1979.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn. Fethü’l-kadîr. 10 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
• İmâduddin, Ebü’l-Fidâ. el-Muhtasar fî ahbâri’l-beşer. 4 Cilt. Mısır: el-Matbaatu’l-Hüseyniyye, ts.
• Kahveci, Nuri. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Hikmetevi Yayınları, 2014.
• Kâsânî, Alâüddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd. Bedâiu’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. 7 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1986.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed. İrşâdu’s-sâri. 10 Cilt. Mısır: el-Matbaatu’l-Kübrâ, 1323.
• Köse, Saffet. “Câhiliye Arap Toplumunda Kocaların Hanımlarına Yaptıkları Bazı Haksızlıklar ve İslâm’ın Getirdiği Hukukî Düzenlemeler”. Konya: Mehir, 1999.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. A. el-Burdûnî-İ. Atfeyş, Kâhire: Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Makdisî, Abdurrahman b. İbrahim. el-‘Udde şerhu’l-‘Umde, Kâhire: Dârü’l-Hadîs, 2003.
• Mansûr b. Yûnus el-Buhûtî. Keşşâfü’l-kınâ‘. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1982.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen. Hâvi’l-kebîr. thk. A. Muhammed Muavviz-A. Abdulmevcûd, 19 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Merdâvî, Ali b. Süleyman, el-İnsâf fî Ma‘rifeti’r-râcih mine’l-hilâf, 12 Cilt. Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabî, 2. Basım, ts.
• Merğînânî, Ali b. Ebî Bekr. el-Hidâye. thk. Tallâl Yûsuf, 4 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr li ta’lîli’l-Muhtâr. thk. M. Ebû Dakîk, 5 Cilt. Kâhire: y.y., 1937.
• Müslim b. Haccâc. Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ. el-Mecmû’ şerhu’l-Mühezzeb. 20 Cilt. b.y.: Dârü’l-Fikr, ts.
• Râfiî, Ebü’l-Kāsım Abdülkerîm b. Muhammed b. Abdilkerîm er-Râfiî el-Kazvînî, el-Azîz şerhu’l-Vecîz. thk. Ali Muhammed İvez-Âdil Ahmed Abdulmevcûd, 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye 1997.
• Rağıp el-İsfehânî. el-Müfredât fî ğarîbi’l-Kur’ân. thk. S.A. ed-Davidî, Beyrut: Dârü’l-Kalem, 1412.
• Râzî, Zeynüddin Ebû Abdillah. Muhtâru’s-sıhâh. thk. Y. eş-Şeyh Muhammed, el-Beyrut: Mektebetu’l-Asriyye, 1999.
• Remlî, Şemsuddin Muhammed. Nihâyetu’l-muhtâc ila şerhi’l-Minhâc. 8 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1984.
• Reşid Rızâ Muhammed. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Hakîm. by.: y.y., 1990.
• Sarıcık, Murat. “Câhiliye Nikâhı müt‘a ve Diğer Câhiliye Nikâhları”. SDÜİFD. 3 (1996).
• Sâvî, Ebü’l-Abbas. Bulğatu’s-sâlik li akrabi’l-mesâlik, 4 Cilt. b.y.: Dârü’l-Meârif, ts.
• Semerkandî, Alâuddîn. Tuhfetu’l-fukahâ. 3 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Serahsî, Ebû Bekir Şemsü’l-Eimme. el-Mebsût. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1993.
• Suyûtî, Celâleddin. Tefsîru’l-Celâleyn. Kâhire: Dârü’l-Hadîs, ts.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris. el-Ümm. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1990.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali. Fethü’l-kadîr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 1414.
• Şeybânî, Ebû Abdillah. el-Asl. thk. Mehmet Boynukalın, 12 Cilt. Beyrut: Dâru İbni Hazm, 2012.
• Şirbînî, Ahmed el-Hatîb. Muğni’l-muhtâc ila ma‘rifeti meâni elfâzi’l-Minhâc. 6 Cilt, b.y.: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Taberî, Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. A. Muhammed Şâkir, 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer. Muhtasaru ihtilâfi’l-ulemâ. thk. A. Nezir Ahmed, 5 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1417.
• Takiyyuddîn, Ebû Bekr b. Muhammed. Kifâyetü’l-ahyâr fî halli ğâyeti’l-ihtisâr. thk. A. Abdulhamid-M. Vehbi Süleyman, Dımaşk: Dârü’l-Hayr, 1994.
• Tayşi, M. Serhan. “Kıyâfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/508. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Termânînî, Abdusselâm. ez-Zevâc ‘inde’l-Arab, fi’l-câhiliyye ve’l-İslâm. Kuveyt: y.y., 1984.
• Üseymîn Muhammed b. Sâlih. Şerhu’l-mumti‘ alâ Zâdi’l-müstaknî. 15 Cilt. b.y.: Dârü İbni’l-Cevzî, 1428.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım. el-Keşşâf. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 1407.
• Zebîdî, Ebubekir b. Ali. el-Cevheretu’n-neyyire. b.y.: el-Matbaatu’l-Hayriyye, 1322.
• Zebîdî, Muhammed. Tâcu’l-arûs. b.y.: Dârü’l-Hidâye, ts.
• Zeydân, Abdulkerîm. el-Medhal. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 16. Basım, 2002.
• Zeylaî, Fahreddin Osman b. Ali. Tebyînü’l-hakâik. Kâhire: Matbaatü’l-Kübrâ, 1893.
• Zühaylî, Vehbe b. Mustafa. el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletuhu. 10 Cilt. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 4. Basım, ts.
• https://www.almerja.com/reading.php?idm=71395 (Erişim Tarihi: 20.05.2021)