Elmalılı's Approach to the Science of Münasebetü'l-Qur'an -The Example of Surah Al-Baqara-

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 288 - 306, 15.03.2022

Enayatullah Azimi , Fatih Tok

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1039260

Cited By: 1

Öz

There is a remarkable compatibility and relationship between the surahs and verses of the Quran. This order seen in the inner structure of the Quran is closely related to its divine being. In this context, a science of the Quran called munasabatu'l-Qur'an has emerged. Many commentators who draw attention to this aspect of the Quran have also written works on relations. One of the most important issues that will contribute to our correct understanding of the message of the Quran is to determine the relationship between the verses and the surahs. In this study, we have examined Elmalili's work, which gives extensive place to munasabatu'l-Quran in his commentary, from this aspect. In our study, we have revealed both Elmalili's views on the relationship between the Quran and the relationship between the verses and the surahs specially in the Surah Baqara. While the study reveals an i’jaz aspect of the Quran, it also aims to make a modest contribution to the understanding of the Quran.
Keywords: Quran, Commentary, munasabatu'l-Quran, Elmalili, Surah al-Baqara.

Anahtar Kelimeler

İnterpretation, Relative Qur, Elmalılı, Surah al-Bakarah

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır’ın Münâsebâtü’l-Kur’ân İlmine Yaklaşımı -Bakara Sûresi Örneği-

Öz

Kur’ân-ı Kerîm sûreleri ve âyetleri arasında dikkat çekici bir insicam ve münâsebât söz konusudur. Kur’ân’ın iç yapısında görülen bu düzen, onun ilahî oluşuyla yakından alakalıdır. Bu bağlamda Münâsebâtü’l-Kur’ân isminde bir Kur’an ilmi ortaya çıkmıştır. Kur’an’ın bu yönüne dikkat çeken birçok müfessir de münâsebâta dair eserler kaleme almışlardır. Kur’ân-ı Kerîm’in mesajını doğru anlamamıza katkı sağlayacak önemli hususlardan biri de âyet ve sûreler arasındaki münâsebâtı tespit etmektir. Bizler bu çalışmada tefsirinde münâsebâtü’l-Kur’ân’a genişçe yer veren Elmalılı’nın eserini bu yönüyle ele alıp inceledik. Çalışmamızda Elmalılı’nın hem münâsebâtü’l-Kur’ân’a dair görüşlerini hem de Bakara sûresi özelinde âyet ve sûreler arasındaki münâsebâta dair tespitlerini ortaya koyduk. Çalışma bir yandan Kur’ân’ın bir i’câz yönünü ortaya koyarken bir yandan da Kur’ân’ın anlaşılmasına mütevazi bir katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsîr, Münâsebetü’l-Kur’ân, Elmalılı, Bakara

Kaynakça

• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmûd. Rûhu’l-meânî fi tefsirü’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-seb’il-mesânî. Beyrut-Lübnan: İhya Turasi’l-Arabi, ts.
• Azimî, Enayatullah. Hak Dini Kur’ân Dili Tefsirinin Münâsebâtü'l-Kur’ân İlmi Çerçevesinde İncelenmesi -Bakara Sûresi Örneği-. Eskişehir: ESOGÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2019.
• Bikâî, Burhânüddîn İbrâhîm b. Ömer el-. Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyi ve’s-süver. Kahire: Daru’l Kitabi’l-İslâmî, ts.
• Bilgin, Mustafa. “Hak Dini Kur’ân Dili”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV, 1997.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi. 2 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınları, 1974.
• Cerrahoğlu, İsmail. “Fahreddin Râzî ve Tefsiri”. A.Ü. İslam Bilimler Fakültesi Dergisi, 7-50. 2/5 Ankara 1977.
• Ebu Hayyan, Muhammed b. Yusuf. el-Bahru’l-Muhit. 2 Cilt. Beyrut- Lübnan: Fikir evi Yayınları, 1431-1432/2010.
• Ebu’s-Suûd, Muhammed b. Muhammed el-İmadî. İrşâdu akli’s-selim ila mezâye’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut-Lübnan: Daru İhya’t-Türasi’l-Arabî Yayınları, ts.
• Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Yenda Yayınları, ts.
• Ferâhî, Abdülhamit. Nizâmu’l-Kur’ân ve Tevili’l-furkân bil-furkân. b.y.: el-Dairetü’l-Hamidiye, 2008.
• Gürkan, Menderes. “Elmalılı Hamdi Yazır’ın İlmi Kişiliği ve Fıkıh İlmindeki Yerine Bir Bakış”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 6/2. 2005.
• Izutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsiru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Daru’t-Tunusiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem Ensârî. Lisânu’l-Arab. 4 Cilt. Kahire: Maarif evi Yayınları, 1119.
• Kara, İsmail. “Elmalılı Hamdi Efendi ve Halifelik”. Elmalılı Sempozyumu. 253-264. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Kara, İsmail. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi: Metinler ve Kişiler. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 1987.
• Kemal, Atik M. “Âyet ve Sûrelerin Tevkifiliği Meselesi”. EÜİFD. 6. (Kayseri 1989), 201-218.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih-u Müslim. “Salatü’l-Müsafirin”. İstanbul: y.y., 1998.
• Nesefi, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiki’t-te’vîl. b.y.: Daru İhya Kütübü’l-Arabiyye, ts.
• Paksüt, Fatma. “Merhum Dayım Hamdi Yazır”. Elmalılı M. Hamdi Yazır Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyin el-Hasan b. Ali et-Teymî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: yy., ts.
• Sa’idî, Abdülmüteâl. en-Nazmu’l-Fenniyyu fi’l-Kur’ân. Mısır: yy., 1439.
• Seyyid Kutup. Fi zilali’l-Kur’ân. çev. Komisyon. Beyrut: yy., 1391/1971.
• Subaşı, Hüsrev. “Elmalılı Hamdi Efendi ve Hat Sanatımızdaki Yeri”. Elmalılı M. Hamdi Yazır Sempozyumu (4-6 Eylül 1991). 318-330. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Subhî es-Sâlih. Mebâhis fi ulûmi’l-Kur’ân. çev. M. Said Şimşek. Konya: Hibaş Yayınları, ts.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahman b. Ebû Bekr b. Muhammed. el-İtkan fi ulûmi’l-Kur’ân. çev. Sakıp Yıldız vd. 2 Cilt. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1986.
• Şirbînî, Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. es-Sirâcü’l-Münîr fi’l-i’âne alâ ma’rifeti kelâmi Rabbine’l-Hakimi’l-Habîr. Kahire: Bulak Matbaası, 1285.
• Vakkasoğlu, Vehbi. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İslam Âlimler. İstanbul: Cihan Yayınları, 1987.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Elmalılı Muhammed Hamdi”. Elmalılı Sempozyomu. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Yıldız, Sakıp. “Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebât”. Diyanet Dergisi. 21/1. 1985.
• Yılmaz, Muhammed Faik. Âyetler ve Sûreler Arasındaki Münâsebât. Ankara: DİB Yayınları, 2009.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Carullah Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâ’ikı gavamizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvî’l fi vücûhi’t-te’vîl. b.y.: Daru’l-Marife Yayınları, ts.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazîm. Menâhilu’l-irfân fi ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. b.y.: Daru’l İhya el-Kütübi’l Arabiya, ts.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fi ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Turas Evi Yayınları, 1984/1404.