DAMAGE İN TERMS OF İTS EFFECT ON THE SAFETY OF THE CONTRACT OF SALE

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 1092 - 1114, 15.09.2022

Abdurrahman Haçkalı , Seyfullah Kara

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1132519

Cited By: 1

Öz

The principle of doing no harm and removing harm is an important factor in the formation of both Islamic law and other legal systems, and is mentioned as the basis of many provisions. Harm, which we encounter in almost all subjects of fiqh, from method to fury, is a very broad concept. One of these areas where the damage is effective is the law of obligations in general and the theory of contract in particular. Because the damage is effective in the establishment, health, necessity and execution of the contracts, and it is mentioned as the reason for many provisions in the formation of these issues. In this article, the effect of damage in the theory of corruption belonging to the Hanafi sect, specific to the contract of sale, has been discussed by examining the examples of furu, and it has been tried to be explained with examples. In this context, firstly, the definition and types of damage were discussed, and then the effect of the damage on the health of the sales contract was presented with examples. Then, examples of damage as an independent cause of mischief are given, and then the effect of damage on other causes of mischief is tried to be explained with examples.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Damage, Contract, Sale, Corruption, acceptability

Hanefî Mezhebi Bağlamında Zararın Satım Akdinin Sıhhatine Etkisi

Öz

Zarar vermeme ve zararın giderilmesi prensibi gerek İslam hukukunun gerekse diğer hukuk sistemlerinin teşekkülünde önemli bir etken olan olup, birçok hükmün dayanağı olarak zikredilmektedir. Usulden fürûa hemen hemen fıkhın bütün konularında karşımıza çıkan zarar çok geniş bir kavramdır. Zararın hüküm doğurduğu bu alanlardan biri de genelde borçlar hukuku özelde ise akid teorisidir. Çünkü zarar akitlerin gerek kuruluşunda gerek sıhhatinde gerekse lüzûmu ve nefâzında etkili olup, bu hususların teşekkülünde birçok hükmün gerekçesi olarak zikredilmektedir. Bu makalede Hanefî mezhebine ait fesad teorisi içinde zararın etkisi, satım akdi özelinde, fürû örnekleri incelenerek ele alınmış olup, örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda ilk olarak zararın tanımı ve çeşitleri ele alınmış daha sonra zararın satım akdinin sıhhatine etkisi örneklerle ortaya konulmuştur. Ardından müstakil bir fesat sebebi olarak zarar örnekleri verilmiş, daha sonra da diğer fesat sebepleri üzerinde zararın etkisi örneklerle müşahhas hale getirilip açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Zarar, Akid, Satım, Fesad, Sıhhat.

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kurʾâni’l-Kerîm. Mısır: Dâru’l-Hadis, 1988.
• Ali Haydar Efendi, Hocaeminefendizâde. Dürerü’l-hükkâm şerhu mecelleti’l-ahkâm. 4 Cilt. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Apaydın, H. Yunus. “Fesad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/417-421. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Apaydın, H. Yunus. “İslam Hukukunda Mevkuf Akitler (Bağlı Akit Teorisi)”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/6 (01 Ocak 1989), 177-200.
• Araz, Yunus. İslam Hukukunda Menfaatin Tazmini. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Doktora Tezi, 2016.
• Arı, Abdüsselam. “Rıza”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/57-59. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Aslan, Bedri. İslâm Ticaret Hukukuna Göre Cehâlet ve Güncel Akitlere Etkisi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Aybakan, Bilal. “Zarar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/130-134. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Bağdâdî, Ebû Muhammed b. Ğânim b. Muhammed. Mecmau’d-damânât fî mezhebi’l-İmâmi’l-A’zam Ebî Hanîfe en-Nu’mân. Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, t.y.
• Bardakoğlu, Ali. “İslâm Hukukunda Akit Hürriyeti ve Akdî Şartlar Açısından Bu Hürriyetin Sınırı”. Erciyes Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 1/1 (Ocak 1983), 9-30.
• Bölükbaş, Ali Haydar. İslâm Borçlar Hukukunda Niza. Rize: STS Yayınları, 2020.
• Bölükbaş, Ali Haydar-Kumaş, Ali. “Nizaya Götüren Cehâlet veya Garar Sebebiyle Fâsid Olan Akitlerin Sahihe Dönüştürülmesi ve ‘Sulbü’l-Akit’ Kavramı”. Usul İslam Araştırmaları 33/33 (Nisan 2020), 55-77.
• Buhârî, Burhânüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz. el-Muhîtü’l-Burhânî fi’l-fikhi’n-Nuᶜmânî. 9 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1424.
• Çağlar, Muhammet Ali. İslam Hukukunda Akitlerde Satış Bedeli (Semeniyet). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Çeker, Orhan. İslam Hukukunda Akidler. Konya: Tekin Kitabevi, 2014.
• Dalgın, Nihat. Gündemdeki Tartışmalı Dinî Konular 2. Samsun: Etüt Yayınları, 2012.
• Darîr, es-Sıddîk Muhammed el-Emîn. el-Garar ve eseruhû fi’l-ukûd fi’l-fıkhi’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1990.
• Demirci, İslam. “Hata Sebebiyle İrade ve Beyan Arasında Meydana Gelen Uyuşmazlığa Fukahanın Yaklaşımı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 21 (2013), 259-292.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “Garar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/366-371. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Yetkin Yayınları, 25. Basım, 2020.
• Ergüne, Mehmet Serkan. Olumsuz Zarar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Feyyûmî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Muhammed b. Ali el-Hamevî. el-Misbâhü’l-münîr fî garîbi’ş-şerhi’l-kebîr. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İlmiyye, t.y.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tahir Mecdüddîn Muhammed b. Yakûb b. Muhammed. el-Kâmûsü’l-muhît. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 8. Basım, 2005.
• Gözübenli, Beşir. “Semen”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/465-467. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Güney, Necmeddin. Satım Akdi Özelinde İslam Borçlar Hukukunda Garar. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Doktora Tezi, 2013.
• Haçkalı, Abdurrahman. “İslâm Hukuku Açısından Akit Serbestisi Prensibi”. Dini Araştırmalar 5/13 (01 Haziran 2002), 119-136.
• Hey’et. el-Fetâva’l-Hindiyye. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l Fikr, 1310.
• Heyet, Vezâretü’l-Evkâf ve’ş Şuûnu’l İslamiyye. el-Mevsûatu’l fıkhiyye. 45 Cilt. Mısır: Dâru’s-Safve, 1427.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebu Muhammed Abdullah b. Ahmed. el-Muğnî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
• İbn Manzûr, Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânü’l-‘Arab. nşr. Abdullah el-Kebîr. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, t.y.
• İbnü’l-Hümâm, Kemalüddîn Muhammed b. Abdilvâhid. Fethu’l-kadîr. 10 Cilt. Beyrut: Daru’l Fikr, t.y.
• İsfahânî, Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnan Dâvûdî. Dımaşk: Beyrut: Dâru’l-Kalem: Dâru’ş-Şamiyye, 1412.
• Kahveci, Nuri. İslam Borçlar Hukukunda Tazminat. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.
• Karâfî, Ebu’l-Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. İdrîs. Envârü’l-burûk fî envâ‘i’l-furûk. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, ts.
• Kâsânî, ‘Alâeddin Ebû Bekir b. Mesûd. Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-Şerâi‘. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Kaya, Ali. İslam Hukuku’nda Cismani Zararların Tazmini. Uludağ Üniversitesi, Doktora Tezi, 1991.
• Mevâfî, Ahmed. ed-Darar fi’l-fıkhi’l-İslâmî. 2 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbni Afvân, 1997.
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddîn Abdullah b. Mahmûd. el-İhtiyâr li-taᶜlîli’l-Muhtâr. 5 Cilt. Kahire: Matbaatü’l-Halebî, 1937.
• Meydânî, Abdülganî el-Guneymî ed-Dımeşkî. el-Lübâb fî şerhi’l-Kitab. Dımaşk: Mektebetü’l İlmi’l-Hadîs, 2002.
• Nedvî, Ali Ahmed. el-Kavâidü’l-fıkhiyye. Dımaşk: Dâru’l Kalem, 2. Basım, 1991.
• Semerkandî, Ebû Bekr Alâuddîn Muhammed b. Ahmed. Tuhfetu’l-fukahâ. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Senhûrî, Abdürrezzâk Ahmed. Mesâdirü’l-hak. 6 Cilt. Beyrut: Menşuratü’l-Halebî el-Hukûkiyye, 2. Basım, 1998.
• Serahsî, Ebu Bekr Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed Şemsüleimme. el-Mebsût. 30 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1993.
• Topal, Şevket. “İslam Hukuku Açısından Satış Sözleşmelerinde Mülkiyetin Devrine Yönelik Engeller”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/12-13 (01 Nisan 2001), 517-538.
• Topuz, Murat. İsviçre ve Türk Borçlar Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Roma Borçlar Hukukunda Maddî Zarar ve Bu Zararın Belirlenmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2010.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Bilgrâmî el-Hüseynî ez-. Tâcü’l-’arûs min cevâhîri’l-kâmûs. 40 Cilt. Kahire: Daru’l-hidaye, t.y.
• Zuhaylî, Vehbe ez-. Nazariyyetü’d-damân. Dımaşk-Beyrut: Dâru’l Fikr, 9. Basım, 2012.