Perceptions of Faculty of Theology Students on the Relationship between Favoritism and Religiosity

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 775 - 806, 15.09.2025

Nesibe Esen Ateş

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1681010

Öz

This study aims to investigate the relationship between favoritism, a psycho-social problem, and religiosity in the context of theology students. Favoritism can be defined as the preference given to individuals with whom the person responsible for the task has a special relationship over those who are more qualified and competent during the distribution of rights, task sharing, hiring, or promotion. The study of perceptions regarding the relationship between favoritism and religiosity among theology students receiving religious education falls within the field of psychology of religion. The study was conducted by analyzing data collected through qualitative methods according to the phenomenological model. In this context, an analysis style based on content analysis was adopted, and a descriptive analysis was attempted. The data were collected from 232 participants (135 women, 97 men, age range 19-47; average age, 22.4) studying at the Faculty of Theology at Çukurova University by having them fill out a pre-prepared research form. Participants were selected using criterion sampling, one of the purposeful sampling methods. The criterion was defined as studying an undergraduate degree program in religious education. The data were coded in a way suitable for content analysis, themes and categories were created, and the obtained data set was visualized. While coding the data, the frequency of repetition of concepts was considered, and concepts used at least four times were defined as a code. In this context, 13 themes have been identified. Data on the causes of favoritism were divided into the themes of social causes and individual weaknesses. Exposure to and witnessing favoritism were concentrated on the themes of frustration and cognitive responses. Findings on the prevention of favoritism were divided into two themes: preventable and unpreventable. Data on the possibility of religiosity causing favoritism was divided into two themes: references to religious life and references to the essence of religion and religiosity. Data on religious concepts associated with favoritism was categorized as direct religious concepts and indirect concepts, while data on religious teachings that could be used to prevent favoritism was examined under the theme of main religious sources. Data on achieving goals without favoritism is divided into positive and negative approaches. Findings based on the existing literature were evaluated. According to this, “religious and moral corruption can be said to be perceived as causes of favoritism”. It can be said that “immature and self-serving religiosity can lead to the emergence of favoritism”. According to the participants, there may be a tendency to use religion in favoritism. In addition, membership in religious groups is also seen as a cause of favoritism. According to the participants, favoritism is rooted in negative personality traits. There is also a perception that close relationships established by people can lead to favoritism in different contexts. Participants who have been exposed to and witnessed favoritism show reactions of frustration. Feelings of injustice and anxiety about the future are also frequently mentioned. Concepts associated with religiosity and favoritism include the right of servant, justice, morality, and religious group membership. Participants paint a positive picture of achieving life goals without engaging in favoritism. At this point, trust in God can be used to cope with the anxiety of being a victim of favoritism.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion , Favoritism , Religiosity , Perception , Morality , Justice , Right of Servant

Etik Beyan

The data used in this study were collected within the scope of the ethics committee permission approved by the Scientific Research and Publication Ethics Committee of Çukurova University in the Field of Social Sciences and Humanities with the decision dated 13.03.2025 and numbered 19/03/2025-E.1267743. It is declared that scientific and ethical principles were complied with during the preparation of this study and all the studies utilized are stated in the bibliography.

Destekleyen Kurum

The author acknowledges that she received no external funding in support of this research.

İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Kayırmacılık ve Dindarlık İlişkisine Dair Algıları

Öz

Bu çalışma psiko-sosyal bir problem olan kayırmacılık ile dindarlık arasındaki ilişkiyi ilahiyat öğrencileri bağlamında araştırma amacındadır. Kayırmacılık, bir hakkın dağıtımı, görev paylaşımı, atama veya terfi esnasında, bu işten sorumlu kişinin özel ilişkilerle bağlı olduğu bireyleri, onlardan daha donanımlı ve yetkin kişilere tercih etmesi olarak tanımlanabilir. Din eğitimi almakta olan ilahiyat öğrencilerinde, kayırmacılık ve dindarlık ilişkisine dair algıların ortaya çıkarılması din psikolojisinin araştırma alanına girmektedir. Çalışma nitel yolla toplanmış verinin fenomenoloji modeline göre analiziyle gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda temeli içerik analizine dayanan bir analiz tarzı benimsenmiş ve betimsel analiz yapılmaya çalışılmıştır. Veriler, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğrenim görmekte olan 232 katılımcıdan (135 kadın, 97 erkek, yaş aralığı 19-47; yaş ortalaması, 22,4) önceden hazırlanmış soru formlarının yazılı olarak doldurulması şeklinde toplanmıştır. Katılımcılar amaçlı örnekleme yollarından ölçüt örnekleme yolu ile seçilmiştir. Bu noktada ölçüt lisans düzeyi din eğitimi alıyor olma olarak belirlenmiştir. Veriler, içerik analizine uygun olacak şekilde kodlanmış, temalar ve kategoriler oluşturulmuş, elde edilen bulgular görselleştirilmiştir. Veriler kodlanırken kavramların tekrar etme düzeyleri dikkate alınmış ve en az dört defa kullanılan kavramlar bir kod olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda 13 temaya ulaşılmıştır. Kayırmacılığın nedenine dair veri sosyal nedenler ve bireysel zaaflar temalarına ayrılmıştır. Kayırmacılığa maruz kalma ve şahit olma durumu engellenme ve bilişsel tepkiler temalarında yoğunlaşmıştır. Kayırmacılığın engellenmesine dair bulgular önlenebilir ve önlenemez düşüncesi olmak üzere iki temaya ayrılmıştır. Dindarlığın kayırmacılığa neden olma ihtimaline dair veri, dinsel yaşayışa yönelik atıflar ile dinin ve dindarlığın özüne yönelik atıflar temalarında toplanmıştır. Kayırmacılık bağlamında çağrışım yapan dinsel kavramlara dair veriler direkt dinsel kavramlar ve dolaylı kavramlar olarak temalanırken, kayırmacılığın engellenmesinde kullanılacak dinsel öğretiye dair veriler temel dinî kaynaklar temasında incelenmiştir. Kayırmacılık olmaksızın hedeflere ulaşma durumuna dair veriler olumlu ve olumsuz yaklaşım temalarına ayrılmıştır. Mevcut literatüre dayanarak elde edilen bulgular değerlendirilmeye çalışılmıştır. Buna göre “dinsel ve ahlakî yozlaşma kayırmacılığın oluşmasında sebep olarak algılanmaktadır” denilebilir. “Olgunlaşmamış ve çıkar amaçlı dindarlık kayırmacı ilişkilerin doğmasına neden olabilmektedir.” algısından bahsedilebilir. Katılımcılara göre kayırmacı ilişkilerde dini kullanma eğilimi söz konusu olabilmektedir. Ayrıca, dinsel gruplara üye olmak da kayırmacılığın ortaya çıkmasına neden olarak görülmektedir. Katılımcılara göre kayırmacılık, kişilikteki olumsuz özelliklerden kaynaklanmaktadır, denilebilir. İnsanların kurduğu yakın ilişkiler de farklı bağlamlarda kayırmacılığa neden olabilmektedir algısı mevcuttur. Kayırmacılığa maruz kalan ve şahit olan katılımcılar engellenme tepkileri göstermektedir. Ayrıca adaletsizlik düşünceleri ve geleceğe dair kaygı da sıklıkla belirtilmektedir. Dindarlık ve kayırmacılık bağlamında çağrışım yapan kavramlar kul hakkı, adalet, ahlak ve dinsel grup üyeliği olarak sıralanmaktadır. Katılımcılar kayırmacılık ilişkilerine girmeksizin hayattaki hedeflere ulaşmak konusunda olumlu bir tablo çizmektedir denilebilir. Bu noktada tevekkül, kayırmacılık mağduru olma endişesiyle başa çıkmada kullanılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi , Kayırmacılık , Dindarlık , Algı , Ahlak , Adalet , Kul Hakkı

Etik Beyan

Bu çalışmada kullanılan veriler, Çukurova Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Alanında Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu tarafından 13.03.2025 tarih ve 19/03/2025-E.1267743 sayılı kararı ile onaylanmış etik kurul izni kapsamında toplanmıştır. Çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Destekleyen Kurum

Bu araştırmayı desteklemek için dış fon kullanılmamıştır.

Kaynakça

• Abbink, Klaus – Harris, Donna. “In-Group Favouritism and Aut-Group Discrimination in Naturally Occurring Groups”. PLoS ONE 14/9 (2019), 1-13. https://doi.org/10.137/journal.pone.0221616.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned II. haz. Rifat Oral – Süleyman Sarı. Konya: Ensar Yayıncılık, 2004.
• Akçay, Sinan - Boz, Ayşenur. “Nitel Araştırmada Sosyal İstenirlik Yanlılığı”. Hodja Akhmet Yassawi, 8th İnternational Congress on Scentific Research. ed. Mustafa Göktuğ Kaya - Bilge Afşar. 132-134. Ankara: IKSAD Publications, 2024.
• Akın, Ahmet. “İki Boyutlu Sosyal İstenirlik Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin Araştırılması”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 30/3 (2010), 771-784.
• Aktan, Coşkun Can - Yay, Serdar. Liyakat & Meritokrasi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2023.
• Algül, Hüseyin vd., İlmihal I. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Allport, Gordon, W. – Ross, Michael J. “Personel Religious Orientation and Prejudice”. Journal of Personality and Social Psychology 5/4 (1967), 432-443. https://doi.org/10.1037/h0021212.
• Allport, Gordon, W. The Person in Psychology: Selected Essay. Boston: Beacon Press, 1968.
• Alper, Hülya.” Münafık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/564-566. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Apaydın, Hacı Yunus vd. İlmihal II. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Apaydın, Hacı Yunus. “Adalet Nedir? Mahiyet ve Keyfiyet”. Bilimname 35/1 (2018), 459-476. https://doi.org/: 10.28949/bilimname.412369.
• Asunakutlu, Tuncer – Avcı, Umut. “Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 15/2 (2010), 93-109.
• Ateş, Ali Osman. İslam'a Göre Cahiliye ve Ehl-i Kitab Örf ve Adetleri. İstanbul: Beyan Yayınları, 2014.
• Atiyye, Cemaleddin. “İslamda Haklar-Özgürlükler ve Ödevler”. çev. Musa Yılmaz. Diyanet İlmi Dergi 29/3 (1993), 57-74.
• Aydın, Mehmet. “Ahlak-Hukuk İlişkisi ve İslam”. İlgi ve Hikmet Dergisi 4 (1993), 132-138.
• Aydın, Nurettin. Bir Eşitsizlik Kaynağı Olarak Siyasal Kayırmacılık. İstanbul: KYD Akademi, 2023.
• Aydın, Nurşen. Nitel Araştırma Yöntemleri. Gaziantep: Özgür Yayınları, 2023.
• Ayten, Ali – Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2014), 5-18. https://doi.10.15370/muifd.86222.
• Baltacı, Ali. “Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/2 (2019), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299.
• Baltacı, Fatih – Yıldırım, Fatih. Yöneticinin Karanlık Kişilik Özellikleri ve Nepotizm. Ankara: Gazi Kitabevi, 2024.
• Barut, Bahar. “İşyerinde İrrasyonel Davranışlar: ‘Nepotizm, Favorizm, Kronizm’ Algısı Üzerine Nitel Araştırma”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 3/20 (2015), 382-394. https://doi.org/: 10.16992/ASOS.990.
• Batson, C. Daniel - Ventis, W. Lary. The Religious Experienc: A Social Psychological Perspective. New York and Oxford: Oxford University Press, 1982.
• Bayat, Bülent. “Örgütlerde, Güdülenme Yetersizlikleri ve Geri Çekilme Kaçınma Davranışlarını Açıklamakta Kullanılabilecek Bir Model; Öğrenilmiş Çaresizlik”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 4/3 (2002), 1-14.
• Bayhan, Vehbi. “Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patronaj ve Nepotizm”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26/1 (2002), 1-13.
• Bayhan, Vehbi. “Türkiye’de Sivil Toplum: Patronaj ve Nepotizmin Yeniden Üretimi”. Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. ed. Ünal Şentürk. 415-441. Çanakkale: Paradigma Akademi, 2022.
• Bellow, Adam. In Praise of Nepotism: A Natural History. New York: Doubleday, 2003.
• Biber, Murad. Kamunun Etik Çıkmazı: “Kayırmacılık”. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
• Bilgiç, Şevki. “Eğitim Kurumlarında Görülen Kayırmacılık Türleri ve Bunun Çalışan Performansına Etkilerinin İncelenmesi”. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi 9/19 (2023), 404-417. https://doi: 10.52096/jsrbs.9.19.30.
• Braun, Virginia – Clarke, Victoria. “Psikolojide Tematik Analizin Kullanımı”. çev. Nihat Şad vd. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi 7/2 (2019), 873-898.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. Sahih-i Buhârî. çev. Harun Yıldırım. İstanbul: Sağlam Yayınları, 2010.
• Büte, Mustafa – Tekaslan, Erdal. “Nepotizm’in Çalışanlar Üzerine Etkileri: Aile İşletmelerine Yönelik Bir Saha Araştırması”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/1 (2010), 1-21.
• Creswell, W. John. Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. çeviri ed. S. Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap, 2. Basım. 2016.
• Cüceloğlu, Doğan. İnsan ve Davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 19. Basım, 2010.
• Çağrıcı, Mustafa. “Hak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/137-139. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Çağrıcı, Mustafa. “Kul Hakkı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/ 350-351. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Çelik, Kazım – Erdem, Ali Rıza. “Üniversitede Çalışan İdari Personele Göre Kayırmacılık”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi 11 (2012), 23-30. ISSN: 1309-0682.
• Çeviker Güratar, Esra. Kayırma Ekonomisi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.
• Çınar, İkram. “Kayırmacılık ve Yozlaşma: Bir Kavram Çözümleme Denemesi”. Eğitişim Dergisi 24 (2009). https://www.egitisim.gen.tr/kayirmacilik-bir-kavram-cozumleme-denemesi/ Erişim 27 Mart 2025.
• Çoksan, Sami. “İç Grubu Kayırma ile İç ve Dış Gruba Eşit Davranmanın Nedensel Atıfları”. Nesne 7/14 (2019), 83-101. https://doi.org/: 10.7816/nesne-07-14-06.
• Deepa, Pear.- Arulmoli, Ramuhs. “A Study on the Effects of Nepotism at Workplace”. International Journal of Creative Research Thoughts (IJCRT) 10/3 (2022), 510-512.
• Demirbilek, Nesip. “Üniversite Öğrencilerinin Kayırmacılık Kavramına İlişkin Metaforik Algıları”. Yaşadıkça Eğitim 35/2 (2021a), 367-381. https://doi.org/: 10.33308/26674874.2021352292.
• Demirbilek, Nesip. Türk Kültüründe Kayırmacılık Teori Araştırma ve Uygulama. Ankara: Pegem Akademi, 2021.
• Demirtaş, Hasan - Demirbilek, Nesip. “Okul Müdürlerinin Kayırmacı Davranışlarının Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ile Müdüre Güvene Etkisi”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9/17 (2019), 111-142. https//doi.org/: 10.29029/busbed.456491.
• Duran, Ahmet. “İslam Hukukunda Olağanüstü Yetkili Bir Mahkeme Olarak Velâyetü’l-Mezâlim (Mezâlim Mahkemeleri)”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 25 (2015), 251-273.
• Ekinci, Bilge Timuçin. Bir İşletme Yönetim Sorunsalı Olarak Vekalet Teorisi ve Kayırmacılık. İstanbul: Gece Kitaplığı, 2016.
• Eren, Hasan vd. Türkçe Sözlük I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
• Eren, Hasan vd. Türkçe Sözlük II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
• Günay, Metin vd. “Kayırmacılık Kavramına Eleştirel Bir Bakış ve Bir Ölçek Geliştirme Önerisi”. Journal of Organizational Behavior Studies 2/1 (2022), 35-46.
• Güneyan, Güney. Nepotizm Hipotezi: Sosyal Dışlanma ve Yoksulluk. İstanbul: Kutlu Yayınevi, 2019.
• Gürer, Banu. “Din Eğitiminde Bir Değer Olarak ‘Kul Hakkı’ Kavramı: İmam Hatip Liseleri Meslek Dersleri ve Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 44/1 (2013), 205-246.
• Hazlitt, Henry. Ahlakın Temelleri. çev. Mehmet Aydın - Recep Tapramaz. İstanbul: Liberte Yayınları, 2006.
• Ignatowski vd. “The Perception of Organisational Nepotism Depending on the Membership in Selected Christian Churches”. Religious 11/47 (2020), 1-26. 2020. https://doi./:10.339/rel11010047.
• İsfahanî, Râgıb. Mürfedat Kur’an Kavramları Sözlüğü. çev. Abdulbaki Güneş – Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Basın Yayın, 3. Basım, 2012.
• İşlek, Özlem – Gül, İbrahim. “Okul Yöneticilerinin Kayırmacılık Davranışları”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 11/4 (2022), 8-18. ISSN: 2146-9199
• Kağıtçıbaşı. Çiğdem. Günümüzde İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi, 12. Basım, 2010.
• Karakaş, Ahmet Canan – Koç, Mustafa. “Stresle Başa Çıkma ve Dini Başa Çıkma Yöntemleri Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/3 (2014), 569-590. https://doi.org/10.15869/itobiad.88954.
• Kavasoğlu, İbrahim vd. “Sporda Favoritizm: Mücadele Sporları Üzerine Bir İnceleme”. Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Dergisi 14/2 (2016), 199-211. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000297.
• Kaya, Ceren İrem. “Türkiye’de Kadınların Başörtüsü Mücadelesinden, Başörtüsüyle Mücadelesine Görünür Olma Çabası ve Pratikleri”. International Journal of Social and Humanities Sciences (IJSHS) 3/2 (2019), 61-84.
• Kayıklık, Hasan. “Allport’a Göre Dinî Yaşayışa Gelişimsel Bir Açılım”. Dinî Araştırmalar Dergisi 5/15 (2003), 121-138.
• Kimter, Nurten. “Dinî Başa Çıkma ile Depresyon, Anksiyete, Stres ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişki ve Bu İlişkilerde Psikolojik Sağlamlığın Aracılık Rolü”. Journal of Social and Humanities Sciences Research 9/87 (2022), 1806-1841. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.3280.
• Koçak, Ali. Psikolojik Açıdan Din Dindarlık ve Ahlaki Olgunluk. Ankara: Eski Yeni Yayınları, 2024.
• Kur’an-ı Kerim Meali. haz. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 18. Basım, 2009.
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Rifâde”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/97-98. Ankara: TDV Yayınları, 2008.
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri. “Sikâye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/177-178. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
• Özel, Mesut. “Toplumsal ve Siyasal Bir İlişki Tipi Olarak Kayırmacılık ve Bazı Yeni Kavramsallaştırmalar”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 24/3 (2021), 64-97. https://doi.org/10.18490/sosars.1014214.
• Özel, Mesut. Atan-a-mayanlar Türkiye’de Kamu İstihdamında Kayırmacılık. Ankara: Nobel Bilimsel Yayınları, 2024.
• Özgener, Şevki. “İmalat Sanayii İşletmelerindeki Kamu ve Özel Sektör Yöneticilerinin İş Ahlâkına İlişkin Tutumları”. Amme İdare Dergisi 35/1 (Mart 2002), 175-199.
• Özkanan, Arzu - Erdem, Ramazan. “Yönetimde Kayırmacı Uygulamalar: Kavramsal Bir Çerçeve”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2/20 (2014), 179-206.
• Özkanan, Arzu. “Örgütlerde Kayırmacılık”. Örgütsel Chek-up. ed. Yunus Zengin - Turhan Moç. 277-297. Ankara: Gazi Kitabevi, 2023.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Kur’an’ın Temel Kavramları. İstanbul: Yeni Boyut Yayınları, 3. Basım, 1994.
• Öztürk, Zekai - Tombak, Feyziye. “Üniversitelerde Kayırmacılığın Akademisyenlerin İş Tatmini Üzerine Etkisi: Bir Uygulama”. İşletmelerde Yöntem ve Kavram Çalışmaları. ed. Serkan Gün - Alper Tutcu. 154-185. Ankara: Iksad Publications, 2019.
• Pargament, Kenneth, I. The Pschology of Religion and Coping. New York: The Guilford Press, 1997.
• Pat, Rose vd. “Academic Rigur in the Lived Experience of Research Using Phenomenological Methods in Nursing”. Journal of Advanced Nursing 21/6 (1995), 1123-1129. https://doi.org/10.1046/j.1365-2648.1995.21061123.x.
• Pearce, Jone. “Cronyism and Nepotism are Bad for Everyone: The Research Evidence”. Industrial and Organizational Psychology 8/1 (2015), 41-44.
• Rajpaul-Baptiste, Cindy. Antecedents and Consequences of Nepotism: A Social Psychological Exploration. Kent: University of Kent, Department of Philosopy, Doktora Tezi, 2018.
• Sarıçam, İbrahim. “Hicâbe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/ 431-432. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Seçilmiş, Cihan – Uysal, Davut. “The Moderating Role of Nepotism in the Effect of Employee Empowerment on Perceptions Regarding Organisational Justice at Hospitality Organisations”. International Journal of Business and Management Invention 5/9 (2016), 65-76. ISSN:2319-8028.
• Shabbir, Benish – Siddique, Hassan. “Impact of Nepotism, Cronyism, and Favoritism on Organizational Performance with a Strong Moderator of Religiosity”. International Journal of Scientific & Engineering Resarch 8/4 (2017), 299-309. ISSN 2229-5518.
• Sroka, Wlodzimierz - Vveinhardt, Jolita. “Nepotism and Favouritism: How Harmful are These Phenomena?”. Forum Scientiae Oeconomia 8/2 (2020), 79-91. https://doi.org/ 10.23762/fso_vol8_No2_5.
• Tajfel, Henri - Turner, John. “The Social Identity Theory of Intergroup Behavior”. Psychology of Intergroup Relations. ed. Stephan Worchel - William G. Austin. 276–293. Chicago: Nelson-Hall Publishing, 1986.
• Taylor, Shelley vd. Sosyal Psikoloji. çev. Ali Dönmez. Ankara: İmge Kitabevi, 2007.
• Tekindal, Melike - Uğuz Arsu, Şerife. “Nitel Araştırma Yöntemi Olarak Fenomenolojik Yaklaşımın Kapsamı ve Sürecine Yönelik Bir Derleme”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 20/1 (2020), 153- 182.
• Toksarı, Ali. “Emanet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/ 481-483. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
• Torun, Yeşer. “Meritokrasi: Adaletin Terazisi mi Yoksa Bir Adalet İllüzyonu mu?”. Eğitim, Bilim, Toplum Dergisi 7/26 (2009), 89-99.
• Turan, Murat. Akademik Personellerde Nepotizm ve Kronizm Düzeyleri. ed. Orcan Mızrak. Ankara: Akademisyen Yayınları, 2020.
• Üner, Hüseyin. Meritokrasi Kavramı Çerçevesinde Türk Kamu Yönetici Eliti Üzerine Ekonomi Politik Bir Araştırma. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Wade, Nicholas. İnanç İçgüdüsü: Din Nasıl Ortaya Çıktı ve Neden Hala Varolmaya Devam Ediyor? çev. Müge Sözen. İstanbul: Say Yayınları, 2009.
• Wibawanto, Aris vd. “The Influence of Nepotism Culture and Social Capital on Work Motivation and Organisational Trust”. International Journal of Innovation, Creativity and Change 14/12 (2020), 1077-1096.
• Yapıcı, Asım. Din Kimlik ve Ön Yargı: Biz ve Onlar. Adana: Karahan Kitabevi, 2004.
• Yeniçeri, Celal. “Mezâlim”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/515-518. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, 11. Basım, 2018.