Öz
Osmanlı yöneticileri, XIX. yüzyıl ortasında gelişen demiryolu teknolojisinin önemini anlamakta geç kalmamış ve bu teknolojiyi ülkeye getirmekte istekli olmuştur. Bu tercihte, demiryolları sayesinde üretim ve ticaret hacminin artacağı düşüncesi belirleyici olmuştur. Bu sayede devletin çok ihtiyaç duyduğu gelir artışının sağlanabilecektir. Ayrıca modernleşme hareketinin gereği olarak merkezi denetimin kuvvetlendirilmesi de mümkün olacaktır. Ancak teknolojik ve ekonomik yetersizlikler ile siyasi bağımlılık, Osmanlı Devleti’nin bağımsız bir demiryolu politikası izlemesine imkân vermemiştir. Yabancı sermaye tarafından inşa edilen demiryolu hatları, ihracata yönelik tarımsal ürünler üreten bölgeleri liman kentlerine bağlama amacını gütmüştür. Buna karşın ülkenin iç ekonomik ve sosyal bütünleşmesi ile siyasi ve askeri gereklilikler göz ardı edilmiştir.
Cumhuriyet kadrolarının demiryolundan beklentileri, temelde Osmanlı yönetimininkinden farklı olmamıştır. Ancak Milli Mücadele’den bağımsız bir devlet olarak çıkan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti’nin aksine, bağımsız bir demiryolu politikası belirleyecek güce sahip olmuştur. Demiryolu politikası, dış baskılarla değil ülkenin kalkınması ve savunulması gibi milli ihtiyaçlara göre tespit edilmiştir. Demiryolu inşasında üretim merkezlerini tüketim merkezlerine bağlayarak iktisadi bir denge kurmak, bunun yanında demiryollarının geçtiği bölgelerde iktisadi hayatta olduğu kadar sosyal hayat üzerinde de bir gelişmenin sağlanması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abisel, M. Arslan, Bir Karış Şimendifer, Ulaştırma Notları IV, Ar Basımevi, Ankara 1948.
- Akyıldız, Ali, Anka’nın Sonbaharı, Osmanlı’da İktisadı Modernleşme ve Uluslararası Sermaye, İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
- Archer, Christon I.– Herwig, Holger H. – Ferris, Jhon R. – Travers, Timoty E., Dünya Savaş Tarihi, Tümzamanlar Yayıncılık, İstanbul 2006.
- Arslan, Mukaddes “Milli Mücadele Tarihimizde Demiryolları ve Demiryolcular”, Cumhuriyet Döneminde Demiryolları Sempozyumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2010, s. 47-82.
- Kaşıkçıoğlu, Hilmi, “Büyük Önder Atatürk‘ün Milli Demiryollarımız Hakkındaki Vecizelerinden”, Demiryolu Dergisi, 569, Mayıs 1973.
- Kaynak, Muhteşem, “Osmanlı Ekonomisinin Dünya Ekonomisine Eklemlenme Sürecinde Osmanlı Demiryollarına Bir Bakış”, Yapıt, 5, Haziran-Temmuz 1984, s. 81-83.
- Komisyon, Osmanlı Askeri Tarihi (1792-1918), ed. Gültekin Yıldız, Timaş Yayınları, İstanbul 2013.
- Komisyon, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu ve Büyük Güçler, ed. Marian Kent, Alfa, İstanbul 2013.
- Meray, Seha – Olcay, Osman, Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküş Belgeleri, Ankara 1977.
- Müderrisoğlu, Alptekin, Kurtuluş Savaşı Mali Kaynakları I, Kastaş Yayınları, İstanbu, 1988.
- Ortaylı, İlber, Osmanlı İmparatorluğu’nda Alman Nüfuzu, Timaş Yayınları, İstanbul 2008.
- Özdemir, Mehmet, “Birinci Dünya Savaşı’nda Demiryollarının Kullanımı ve Bunun Savaşın Sonucuna Etkisi”, Dördüncü Askeri Tarih Semineri, Bildiriler, Gnkur.Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1989, s. 369-402.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 31 Mayıs 2022 |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mayıs 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 23 Şubat 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 5 Sayı: 1 |
