XVIII-XIX. YÜZYILLARDA DİYARBAKIR VE ÇEVRESİNDEKİ BAZI EŞKIYALIK HAREKETLERİNE KARŞI OSMANLI DEVLETİ’NİN ALDIĞI TEDBİRLER

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 63, 1282 - 1296, 06.10.2017

Mehmet Karataş

https://doi.org/10.17755/esosder.335478

Öz

XVIII-XIX.
yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nin uzun süren seferlerle meşguliyeti merkezi
otoritede zayıflama ve ekonomik buhranların yaşamasına neden olmuştur. Merkezi
otoritenin zayıflaması, Osmanlı Devleti’nin birçok bölgesinde eşkıyalık
olaylarının yaygınlaşmasına neden olmuştur.

Bu
makalede eşkıyalık ve eşkıyalığın İslâm hukukundaki cezasıkısaca belirtildikten
sonra Diyarbakırçevresinde insanların dini konulardaki cehaleti, dış
devletlerin müdahalesiyle meydana gelen din ve mezhep değişikliği, mürur
nizamının bozulması, halktan alınan haksız vergiler, mezhep farklılıkları ve devlet
görevlerinin haksız uygulamalarına bağlı olarak meydana gelen bazı eşkıyalık
hareketleri ve devletin de bu faaliyetlere karşı aldığı tedbirler
irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eşkıya, İslâm, Osmanlı, tedbir

Kaynakça

• Aktan, Coşkun Can.“Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 2002, c. VII, S. 2, s. 1-20. Bardakoğlu, Ali, “Eşkıya” TDVİA, c.II, s. 463-466.
• BOA. Fon Kodu: C.ZB, Gömlek No: 2546, Dosya No: 251,
• BOA. Fon Kodu: C.ZB, Gömlek No: 1874, Dosya No: 38
• BOA. Fon Kodu: C.DH, Gömlek No: 14242, Dosya No: 245.
• BOA. Fon Kodu: C.DH, Gömlek No: 9962, Dosya No: 200
• BOA. Fon Kodu: C.DH, Gömlek No: 16543, Dosya No: 331.
• BOA. Fon Kodu: C.ZB, Gömlek No: 3484, Dosya No: 70
• BOA. Fon Kodu: C.DH, Gömlek No: 12422, Dosya No: 249
• BOA. Fon Kodu: C.DH, Gömlek No: 10386, Dosya No: 208.
• BOA. Fon Kodu: C.ZB, Gömlek No: 3484, Dosya No: 70;
• Çabuk,Vahid.Solak-zade Tarihi, Kültür Bakanlığı Yay. Ankara, 1989, c. I.
• Demirci, Süleyman-Arslan, Hasan. Osmanlı Türkiyesi’nde Eşkıya, Devlet ve Siyaset, İstanbul, 2012.
• Develioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yay. 29. Baskı, Ankara 2009.
• DiyarbekirŞer’iye Sicilleri Âmid Mahkemesi, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Diyarbakır, 2013, c.I, 3828 Numaralı Sicil.
• DiyarbekirŞer’iye SicilleriÂmid Mahkemesi, c.I, 3715 Numaralı Sicil.
• DiyarbekirŞer’iye SicilleriÂmidMahkemesi , c.II, 3712 Numaralı Sicil.
• DiyarbekirŞer’iye SicilleriÂmid Mahkemesi, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Diyarbakır, 2014, c.III, 3754 Numaralı Sicil.
• Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, İstanbul tarihsi, c.X,
• Halaçoğlu, Yusuf. XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı Ve Sosyal Yapı, TTK Basımevi, Ankara 1996.
• Karaman, Hayrettin. Mukayeseli İslam Hukuku I, İstanbul 1982.
• Köksal, Osman. “Osmanlı Hukukunda Bir Ceza Olarak Sürgün ve İki Osmanlı Sultanının Sürgünle İlgili Hattı-ı Hümayunları” OTAM, S.19, 2006. s. 283-341.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Anlamı (Meali), Diyanet İşleri Başkanlığı Yay. Ankara 1985.
• Sezer, Hamiyet. “Osmanlı İmparatorluğu'nda Seyahat İzinleri (18-19.Yüzyıl)” Tarih Araştırmaları Dergisi,c.XXI, S. 33, Ankara 2003, s.105-124.