REALİST HALK HİKÂYESİ İLE ROMAN ARASINDA KÜRKÇÜ-ZÂDE OSMAN REMZİ’NİN SERGÜZEŞT-İ MÂZÎ YAHUD VÂMIK U AZRÂ MESNEVÎSİ

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 66, 482 - 492, 15.04.2018

Nilüfer Tanç

https://doi.org/10.17755/esosder.333934

Cited By: 1

Öz

Asıl konusu insan olan edebiyat, yüzyıllar içinde onu üreten ve
tüketen zümrelerin ihtiyaçları doğrultusunda, sözlü anlatılardan yazılı
metinlere doğru bir gelişim, değişim ve ilerleme göstermiştir. Bu süreçte edebî
üsluplar, tarzlar, ekoller ya da şekil ve türler, belli başlı özellikleriyle
birbirlerinden ayrılsalar da sıkı bir ilişki içinde olmuşlardır. Klâsik Türk
edebiyatı alanında, manzum eserler arasında yer alan mesnevîler, anlatma
esasına bağlı edebî metinler olarak bir dönemin hikâye ihtiyacını
karşılamışlardır. Aynı dönemde halk hikâyeleri de bazen aynı, bazen farklı
konuları farklı bir üslupla işlemiştir. Hikâye etme sanatı Batı edebiyatının da
etkisiyle zaman içinde gelişmiş ve yeni ürünler roman türünün örnekleri arasına
girmiştir. Bu süreçte bütün zamanların evrensel teması olan aşk ve çift
kahramanlı aşk hikâyeleri daima hikâyelere konu olmuştur. Kaynağı mitolojik
anlatılara kadar uzanan Vâmık u Azra da, çift kahramanlı bir aşk
hikâyesidir. Kürkçü-zâde Osman Remzi’nin eseri mesnevî geleneğinde var olan
diğer Vâmık u Azrâ’lara sadece ismen benzemekte, eser daha çok realist
halk hikâyesi özelliği göstermektedir. Dönem olarak da klâsik Türk edebiyatı
ürünlerinin yerini Batı tesirinde gelişen edebî türlere bıraktığı bir zaman
diliminde kaleme alındığı görülen Kürkçü-zâde Osman Remzi’nin Sergüzeşt-i
Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ’sı, sözlü ve yazılı edebiyat arasında, halk
hikâyesinden ve klâsik türlerden modern anlatılara geçiş dönemi eseri olarak
kabul edilebilir. Bu çalışmada Kürkçü-zâde Osman Remzi’nin Sergüzeşt-i Mâzî
Yahud Vâmık u Azrâ mesnevisine, epizotlarına göre inceleme yöntemi
uygulanarak halk hikâyesine yaklaşan ya da ondan ayrılan yönleri tespit
edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Osman Remzi, Vâmık u Azrâ, Mesnevî, Realist Halk Hikâyesi, Roman

Kaynakça

• Aktaş, Şerif, (2015), Anlatma Esasına Bağlı Edebî Metinlerin Tahlili –Teori ve Uygulama-, Kurgan Edebiyat, Ankara. Alptekin, Ali Berat, (2016), Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Akçağ Yayınları, Ankara. Ayan, Gönül, (1998), Lâmi’î Vâmık u Azrâ-İnceleme Metin, AKM Başkanlığı Yayınları, Ankara. Boratav, Pertev Naili, (1982), Folklor ve Edebiyat 2, Adam Yayıncılık, İstanbul. _____________, (1988), Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Adam Yayınları, İstanbul. Daşdemir, Özkan, (2012), Halk Hikâyesi Olarak Yusuf ile Züleyha, Fenomen Yayıncılık, Erzurum. Ece, Selami, (2002), Manisalı Camiî’nin Vamık u Azra Mesnevisi (İnceleme-Metin-Sadeleştirme), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum. Elçin, Şükrü, (2000), Kerem ile Aslı Hikâyesi (Araştırma-İnceleme), Akçağ Yayınları, Ankara. Erdoğan Çeltik, Seher, (2007), Ali Emirî’nin Osmanlı Tarih ve Edebiyat Dergisi Üzerine Bir İnceleme, Gazi Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Ergin, Muharrem, (2016) Dede Korkut Kitabı 1-2, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Harmancı, Esat, (2003), Manisalı Câmi’î Muhabbet-nâme (Vâmık u ‘Azrâ) İnceleme, Metin, Nesre Çeviri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. Huart, Cl., (1993), “Vâmık ve Azrâ” (çev. Nazif Şahinoğlu), MEB İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, C.13, İstanbul, s. 190-194. Kahraman, Mehmet, (2013), “Nevai ve Roman”, Avrasya Etüdleri, S. 43, s. 157-175. Kaya, Doğan-M. Sabri Koz (2000), Halk Hikâyeleri 1, Kitabevi yayınları, İstanbul. Kekeç, İsmail, (2017), “Türk Edebiyatında Mesnevi ve Roman İlişkisine Dair Görüşler Üzerine Bir Değerlendirme”, Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, Y. 3, S. 2, s. 186-194. Kürkçüoğlu, Kemal Edîb (2014), Tasavvuf Tarihi Ders Notları (haz. Yusuf Turan Günaydın), Büyüyenay Yayınları, İstanbul. Kürkçüzâde Osman Remzi, (2013), Sergüzeşt-i Mâzî Yahud Vâmık u Azrâ (haz. Mehmet Adil Saraç), Şanlıurfa Valiliği Yayınları, Şanlıurfa. Önal, Mehmet Naci, (2006), “Yazma, Matbu Ve Sözlü Varyantlar Arasında Bir İnceleme: Şah İsmail Hikâyesi Örneği”, VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/13917,100pdf.pdf?0&_tag1=FBFB363397F0B6D7886C417018018E8D73AF4EBA&crefer=06A5C76FF868DE999078E829EE1791063A42D6A4338B11811BE4F75DE76B32B9 (e.t. 07.08.2017) Ritter, Hellmut, (2011), Doğu Mitolojisinin Edebiyata Etkisi (ed. Mehmet Kanar), Ayrıntı Yayınları, İstanbul. Şenocak, Ebru, (2000), Leylâ İle Mecnûn Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ. Şimşek, Esma, (1987), Arzu ile Kamber Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Elazığ. Türkmen, Fikret, (1995), Âşık Garip Hikâyesi İnceleme-Metin, Akçağ Yayınları, Ankara. __________, (1998), Tahir ile Zühre (İnceleme-Metin), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara. Türkmen, Fikret, M. Mete Taşlıova ve Nail Tan, (2014), Âşık Şeref Taşlıova’dan Derlenen Halk Hikâyeleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Ünlü, Osman, (2011), Modern Araştırmacının Klâsik Hikâyeye Bakışı Üzerine Değerlendirmeler, TÜBAR, S. 29.