ŞANLIURFA İLİNDE TÜKETİCİLERİN KÖY ÜRÜNLERİ VE KÖY ÜRÜNLERİ SATAN İŞLETMELERE YÖNELİK TUTUMLARI

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 78, 614 - 629, 01.04.2021

Gönül Sevinç , Mehmet Cançelik , Muhammed Ali Palabıçak , Mehmet Reşit Sevinç

https://doi.org/10.17755/esosder.741564

Öz

Beslenme insanoğlunun biyolojik varlığını korumak ve devam ettirebilmek amacıyla sürdürdüğü yaşamsal bir faaliyettir. Toplumsal ve kültürel yapıda meydana gelen değişimler, beslenme alışkanlıklarını da etkilemiştir. Türk toplumunun beslenme alışkanlıkları içerisinde önemli bir yeri olan köy ürünleri de bu değişimden etkilenmiştir. Çalışmada Şanlıurfa ilinde bulunan tüketicilerin köy ürünleri ve bu ürünleri satan işletmelere yönelik tutumları araştırılmıştır. Tüketicilerin tutumları; cinsiyet, yaş, eğitim, gelir, hanehalkı sayısı ve köy ile bağlantılı olma durumu değişkenlerine göre incelenmiştir. Kadın tüketiciler, erkek tüketicilere göre; köy ürünleri satan işletmelerin ürünlerinin kaliteli, besleyici ve sağlıklı olma özelliklerinin endüstriyel köy ürünlerine göre daha iyi olduğunu düşünmektedirler. Genç ve orta yaş altı olan tüketiciler; sağlıklı ve güvenilir olma konusunda endişeler taşımaktadırlar. Diğer taraftan köy ile bağlantısı olan tüketiciler köy ürünleri satan işletmelerde satılan ürünlerin fiyatı konusunda olumlu tutum sergilemişlerdir. Ancak araştırma sahasında yer alan köy ürünü satan işletmelerin tüketiciyi yanlış bilgilendirerek (organik ya da doğal ürün iddiası) haksız rekabet ortamı yarattıkları, gıda ürünleri satış yönetmeliklerine aykırı davrandıkları tespit edilmiştir. Bu olumsuzlukların giderilebilmesi için; ilgili kurumlar tarafından denetimlerin yapılması şarttır. Ayrıca küçük aile işletmelerinin örgütlenerek, örgüt markası oluşturmaları sağlanmalıdır. Böylelikle köy ürünleri pazarında haksız rekabetin önüne geçilebileceği gibi üreticilerin gelirlerinin artması, tüketicilerin kaliteli, sağlıklı ve uygun fiyattan köy ürünlerine ulaşabilmesi de sağlanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Köy Ürünleri, Tarımsal Pazarlama, Tüketici Davranışları, Kırsalda Örgütlenme

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

18213

Teşekkür

Bu çalışmanın saha araştırmaları süresince gerekli finansmanı sağlayan Harran Üniversitesi BAP Koordinasyon birimi personellerine teşekkürler.

ATTITUDES OF CONSUMERS TOWARDS VILLAGE PRODUCTS AND BUSINESSES SELLING VILLAGE PRODUCTS IN ŞANLIURFA

Öz

Nutrition is a vital activity for humanity so as to protect and maintain their biological asset. Changes in the social and cultural structure have also affected nutritional habits. Village products which have an important place in the eating habits of the Turkish society, were also affected by this change. In the research, the attitudes of the consumers in the province of Şanlıurfa towards the village products and the businesses selling these products were investigated. The main material of the study was obtained from the household members residing in the city center of Şanlıurfa province and from the individuals who are the decision makers in food consumption. The data were obtained through the survey method applied in households. The number of households in the universe (130,190) was taken from the Address Based Population Registration System of TUIK. 326 households were interviewed in the research area (95% confidence interval and ± 5.43 margin of error). Both descriptive and hypothetical analysis methods were used in the analysis of the data obtained by the survey method. Consumer attitudes were researched according to variables of gender, age, education, income, number of households and relationship with village. Female consumers compared to male consumers think that the quality, nutritious and healthy qualities of the products of businesses selling village products are better than industrial village products. Young and middle-aged consumers have worry for products being healthy and reliable. On the other hand, consumers who have a connection with the village showed a positive attitude towards the price of the products sold in enterprises selling village products.

Anahtar Kelimeler

Rural Organization,, Agricultural Marketing,, Consumer Behaviours,

Proje Numarası

18213

Kaynakça

• Akbay, C. ve Boz, İ. (2005). Kahramanmaraş’ta Ailelerin Ev ve Ev Dışı Gıda Tüketim Talebi ve Tüketici Davranışlarının Ekonomik Analizi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 8(1), 122-131.
• Alpuğuz, G., Erkoç, F., Mutluer, B. ve Selvi, M. (2009). Gençlerin (14-24 yaş) Gıda Hijyeni ve Ambalajlı Gıdaların Tüketimi Konusundaki Bilgi ve Davranışlarının İncelenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(3), 107-115.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Anderson, D. R., Sweeney, D. J., Williams, T. A., Camm, J. D. ve Cochran, J. J. (2014). Statistics for Business and Economics. 13. Baskı, OH, USA: South-Western Cengage Learning.
• Badgley, C., Moghtader, J., Quintero, E., Zakem, E., Chappell, M. J., Avilés-Vázquez, K., … Perfecto, I. (2007). Organic Agriculture and The Global Food Supply. Renewable Agriculture and Food Systems, 22(2), 86-108. doi:10.1017/S1742170507001640
• Bahşi, N. ve Akça, A. (2019). Tüketicilerin Organik Tarım Ürünlerine Bakış Açılarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma: Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri Örneği. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi, 22(1), 26-34. doi:10.18016/ksutarimdoga.vi.443228
• Balogh, P., Békési, D., Gorton, M., Popp, J. ve Lengyel, P. (2016). Consumer Willingness to Pay for Traditional Food Products. Food Policy, 61, 176-184. doi:10.1016/j.foodpol.2016.03.005
• Baştürk, R. (2019). Bütün Yönleriyle SPSS Örnekli Nonparametrik İstatistiksel Yöntemler. 3. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Bayram, N. (2017). Sosyal Bilimlerde SPSS İle Veri Analizi. 6. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Büyükkantarcıoğlu, N. (2007). Reklam Söyleminde Yanıltıcı Argümanlar ve Tüketici Farkındalığı. Tüketici Yazıları (I) içinde (Ed. Müberra Babaoğul & Arzu Şener, ss. 97-114). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi.
• Cançelik, M., Sevinç, M. R., Aydoğdu, M. H. ve Palabıçak, M. A. (2020). Yaş Meyve ve Sebze Pazarlamasında Toptancı Halleri; Şanlıurfa İli Örneği. Güncel pazarlama araştırmaları içinde (Ed. Mehmet Ali Burak Nakıboğlu, ss. 25-48). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Chang, S. ve Haynes, P. (2017). Tradition as The New Alternative: Organic Food Consumption and Food Related Lifestyle in China. 15 Mart 2020 tarihinde https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2950792 adresinden erişildi.
• Demirgil, H. (2014). Parametrik Olmayan (Non – Parametric) Hipotez Testleri. SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri içinde ( Ed. Şeref Kalaycı, ss. 85-113). Ankara: Asil Yayın.
• Direk, M. (2012). Tarım Tarihi ve Deontoloji. 2. Baskı, Konya, Turkey: Eğitim Kitabevi.
• Doğan, H. P., Aydoğdu, M. H., Sevinç, M. R. ve Cançelik, M. (2020). Farmers’ Willingness to Pay for Services to Ensure Sustainable Agricultural İncome in The GAP-Harran Plain, Şanlıurfa, Turkey. Agriculture, 10(5), 152. doi:10.3390/agriculture10050152
• Erdal, G. ve Tokgöz, K. (2011). Tüketicilerin Ambalajlı ve Açık Süt Tüketim Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Erzincan İli Örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2011(1), 111-115.
• Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). Kadınların Toplumsal Cinsiyet Rolleri Çerçevesinde Aile İçi Yaşamı Algılama Biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 153(3), 157-171.
• Hatırlı, A. S., Öztürk, E. ve Aktaş, A. R. (2007). Kırmızı, Tavuk ve Beyaz Et Talebinin Tam Talep Sistemi Yaklaşımıyla Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 211-221.
• Kadanalı, E. ve Dağdemi̇r, V. (2016). Tüketicilerin Yöresel Gıda Ürünleri Satın Alma İstekliliği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1), 9-16. doi:10.13002/jafag851
• Kıyan, Ş. S. (2011). Ekolojik Feminizm Bağlamında Kadınların Tüketici Olarak Pazarda Yabancılaşması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 85-104.
• Makarchuk, O. G., Skudlarskı, J., Kupchyk, A. ve Zelazınskı, T. (2015). The Influence of Biofuels on Food Safety. Young Scientist, 12(27), 74-78.
• Mert, M. (2016). Yatay Kesit Veri Analizi Bilgisayar Uygulamaları. 1. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Onurlubaş, E. ve Taşdan, K. (2017). Geleneksel ürün tüketimini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 115-132.
• Özdamar, K. (2016). Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. 1. Baskı, Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özkaya, T. ve Özden, F. (2014). Başka Bir Hayvancılık Mümkün. 1. Baskı, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Özüşen, B. ve Yıldız, Z. (2012). Buzul Çağı’ndan İlk Çağ’a Tüketimin Tarihi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(7), 1-16.
• Şengül, S. (2004). Türkiye’de Gelir Gruplarına Göre Gıda Talebi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 31(Haziran), 115-148.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2020a). Gıdada taklit ve tağşiş yapan firmalar açıklandı. 28 Mart 2020 tarihinde https://www.tarimorman.gov.tr/Haber/4310/Gidada-Taklit-Ve-Tagsis-Yapan-Firmalar-Aciklandi adresinden erişildi.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (2020b). Organik tarım. 28 Mart 2020 tarihinde https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim adresinden erişildi.
• Ticaret Bakanlığı. (2018). Tüketici Profili ve Bilinç Düzeyi Araştırma Raporu. 25 Mart 2020 tarihinde https://ticaret.gov.tr/data/5cca9f5c13b8760c08096092/17-12-2018%20tuketici%20baski.pdf adresinden erişildi.
• Topuzoğlu, A., Hıdıroğlu, S., Ay, P., Önsüz, F. ve İkiışık, H. (2007). Tüketicilerin Gıda Ürünleri İle İlgili Bilgi Düzeyleri ve Sağlık Risklerine Karşı Tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni- Kor Hek, 6(4), 253-258.
• TUIK. (2017). Hanehalkı Tüketim Harcaması. 25 Mart 2020 tarihinde http://tuik.gov.tr/HbPrint.do?id=24577 adresinden erişildi.
• TUIK. (2018). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. 5 Ağustos 2018 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden erişildi.
• TUIK. (2019). İstatistiklerle aile, 2018. 22 Mart 2020 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30726 adresinden erişildi.
• Tutar, F. K. ve Yazırlı, N. (2016). Hanehalkı Ev Dışı Gıda Tüketimini Etkileyen Faktörler: Nazilli Örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 367-392.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.