ENTRY OF NIKSAR UNDER THE RULE OF THE DANISHMEND STATE AND SOME POLITICAL EVENTS HAPPENED IN NİKSAR IN THIS PERIOD

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 79, 1454 - 1464, 01.07.2021

İsmail Turan

https://doi.org/10.17755/esosder.826275

Cited By: 1

Öz

NİKSAR’IN DÂNİŞMENDLİ DEVLETİ HÂKİMİYETİNE GİRMESİ VE BU DÖNEMDE NİKSAR’DA MEYDANA GELEN BAZI SİYASİ OLAYLAR HAKKINDA

Öz

Niksar, tarih öncesi dönemlerden itibaren Anadolu’da önemli yerleşim yerlerinden biri olmuştur. Bulunduğu stratejik konumu şehrin önemini daha da arttırmıştır. Coğrafi konumu nedeniyle her dönemde egemen güçlerin ilgisini çekmiş ve siyasi oluşumlar buraya hâkim olma mücadelesi vermişlerdir. Nitekim Malazgirt Zaferinden sonra (26 Ağustos 1071) Anadolu’da Türk fetihlerinin başlamasıyla birlikte Niksar, Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Alp Arslan’ın komutanlarından Dânişmend Gazi tarafından fethedilmiş ve Dânişmendliler Devleti’nin başkenti olmuştur. Dânişmendli hâkimiyetinde olduğu zaman içerisinde Niksar’da bazı siyasi olaylar meydana gelmiştir. Bu siyasi olaylar, Niksar’ın bulunduğu bölgenin stratejik yapısıyla yakından ilgili olmuştur. Zira Niksar’a hâkim olan ve özellikle burada bulunan Niksar Kalesi’ne hükmeden bir siyasi veya askerî güç, dolayısıyla Orta Anadolu’ya ve Karadeniz Bölgesine hâkim oluyordu. Çünkü Niksar, bölge coğrafyası için bir kilit noktada bulunmaktadır. Çalışmamızda öncelikle Niksar’ın hangi durum ve şartlarda fethinin gerçekleştiği üzerinde durulmuş daha sonra ise Dânişmendliler hâkimiyetinde bulunduğu zaman boyunca Niksar’da cereyan eden bazı siyasi olaylar ele alınmış bu olayların nedenleri ve sonuçları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Niksar, Dânişmendliler Devleti, Bizans İmparatorluğu, Dânişmend Gazi

Kaynakça

• Aksarayî, Kerimüddin Mahmud (2000), Müsameretü’l-Ahbar, çev. Mürsel Öztürk, TTK. Yay., Ankara.
• Anna Komnena (1996), Alexiad, çev. Bilge Umar, İnkılâp Kitabevi, İstanbul
• Anonim (2005), I. Ve II. Haçlı Seferleri Vakayınamesi, Notlar: H. A. R Gıbb’ın notlarıyla İngilizceye çev. A. S. Tritton, Türkçeye çev. Vedii İlmen, Yaba Yayınları, İstanbul.
• Attaleiates, M. (2008), Tarih, çev. Bilge Umar, Arkeoloji Sanat Yay., İstanbul.
• Baykara, T. (1988), Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I Anadolu’nun İdarî Taksimatı, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yay., Ankara.
• Baykara, T. (2000), Türkiye’nin Sosyal ve İktisadî Tarihi, (XI-XIV. Yüzyıllar), TDV. Yay., Ankara .
• Cahen, C. (2011), Osmanlılardan Önce Anadolu, çev. Erol Üyepazarcı, TVY. Yay., İstanbul.
• Cahen, C. (1993), Türklerin Anadolu’ya İlk Girişi, çev. Yaşar Yücel, Bahaeddin Yediyıldız, TTK. Yay., Ankara.
• Dânişmendnâme (2012), hz. Necati Demir, Niksar Belediyesi Yay., Niksar.
• Demirkent, I. (1999), “1101 Yılı Haçlı Seferleri Ordularının Anadolu’da Takip Ettikleri Yollar Hakkında”, Uluslararası Haçlı Seferleri Sempozyumu, (İstanbul 23-25 Haziran 1997), Ankara, s.115-122.
• Demirkent, I. (1996), Türkiye Selçuklu Hükümdarı Sultan I. Kılıç Arslan, TTK. Yay., Ankara.
• Ebu’l-ferec (Bar Hebraus),(1999), Ebu’l-Ferec Tarihi, Süryaniceden İngilizceye çev. Ernest A. Wallis Budge-İngilizceden Türkçeye çev. Ömer Rıza Doğrul, TTK. Yay., Ankara.
• Eravşar, O. (2002), “Ortaçağ Anadolu Kentleri”, Türkler, VII, Yeni Türkiye Yay., Ankara, s.333-343.
• Hüseyin H. (1986) Amasya Tarihi, Sadeleştiren; Ali Yılmaz, M. Akkuş, Amasya Belediyesi Kültür Yayınları No:1, Ankara.
• İbnü’l-Esir, (1987), İslam Tarihi, El-Kamil Fi’t-Tarih Tercümesi, çev. Ahmet Ağırakça, Abdülkerim Özaydın, C.XII, Bahar Yay., İstanbul.
• Kesik, M. (2017), Dânişmendliler (1085-1178) Orta Anadolu’nun Fatihleri, Bige Kültür Sanat Yay., İstanbul.
• Mélikoff, I. (1965), “Danishmendids”, EI, II, London, s.110-111.
• Mélikoff, I. (1960), La Geste De Melik Danişmend, I-II, Paris.
• Mıhaıl Psellos (1992), Khronographıa’sı, çev. Işın Demirkent, TTK. Yay., Ankara.
• Niketas Khoniates (1995), Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), çev. Fikret Işıltan, TTK. Yay., Ankara 1995.
• Norwich, J.J. (2013), Bizans Erken Dönem (323-802), çev. Hamide Koyukan, I, Kabalcı Kitabevi, İstanbul.
• Ocak, A. Y. (1993), “Dânişmendnâme”, DİA, VIII, İstanbul, s.478-480.
• Ostrogorsky, G. (1981), Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, TTK. Yay., Ankara.
• Özaydın, A. (1993), “Dânişmendliler”, DİA, XIII, İstanbul, s.469-477.
• Ramsay, W. M. (1960), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, çev. Mihri Pektaş, MEB. Yay., İstanbul.
• Reşidüdd-din Fazlullah (2014), Câmi’ü’t-Tevârîh (Zikr-i Târîh-i Âl-i Selçûk), Tercüme ve Notlar: Erkan Göksu ve H.Hüseyin Güneş, Bilge Kültür Sanat Yay., İstanbul.
• Solmaz, S. (2001), Dânişmendliler Devleti ve Kültürel Mirasları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Solmaz, S.(2002), Dânişmendliler, Türkler, VI, Yeni Türkiye Yay., Ankara, s. 430-451.
• Strabon (2018), Antik Anadolu Coğrafyası (Georaphika), çev. Adnan Pekman, Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul.
• Süryani Mihail (1944), Vekayiname (Süryani Patrik Mihael’in Vekayinamesi), 1042-1195), çev. Hrand D. Andreasyan, Ankara.
• Şahin, K. (1999), Dânişmendliler Döneminde Niksar (1071-1178), Niksar Belediyesi Yay., Niksar.
• Tarîh-i Âl-i Selçuk (2014), ( Anonim Selçuk Nâme), Tercüme ve Notlar Halil İbrahim Gök, Fahrettin Çoşguner, Atıf Yay., Ankara.
• Turan, O. (2005), Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yay., İstanbul.
• Urfalı Mateos (1962), Vekayiname (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), çev. Hrand D. Andreasyan, TTK. Yay., Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2003), Tokat Kitabeleri, haz. Mehmet Mercan, Mehmet Emin Ulu, Türk Hava Kurumu Basım Evi Yay., Ankara.
• Yazıcı Ali (2009), Tevârîh-i Âl-i Selçuk (Selçuklu Tarihi), haz. Abdullah Bakır, Çamlıca Yay., İstanbul.
• Yınanç, M. H. (1988), “Danişmendliler”, İA, III, MEB. Yay., İstanbul, s.668-479.