KISA VADELİ SERMAYE HAREKETLERİNİN NEDENLERİ, ETKİLERİ VE SERMAYE HAREKETLİLİĞİNDE DEVLETİN ROLÜ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2009, Cilt: 8 Sayı: 29, 214 - 239, 01.03.2009

Murat Demir Erşan Sever

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

KISA VADELİ SERMAYE HAREKETLERİNİN NEDENLERİ, ETKİLERİ VE SERMAYE HAREKETLİLİĞİNDE DEVLETİN ROLÜ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Kısa vadeli sermaye hareketleri günümüzde ulaştığı büyüklük ile özellikle gelişmekte olan ülkeler bakımından çok yönlü etkilere sahip bulunmaktadır. Kamu açıklarının finansmanında önemli sorunlar yaşayan söz konusu ülkeler kısa vadeli sermaye girişleriyle borçlanma dinamiklerini sürdürülebilir kılmaya çalışırken ani sermaye çıkışları kimi zaman mevcut finansman sorunlarını daha da derinleştirerek büyük krizlerin oluşmasına yol açmaktadır. Kısa vadeli sermaye hareketlerini belirleyen faktörler çoğu çalışmada yurt dışı faktörler (iten) ve yurt içi faktörler (çeken) başlıkları altında incelenmektedir. Bu çalışmada da benzer metodoloji izlenirken, yurt dışı faktörler yurt dışı faiz oranı ve yurt dışı sanayi üretim indeksi ile yurt içi faktörler ise cari açık, bütçe açığı, kamu dış borç stoku, yurt içi faiz oranı ve İMKB indeksi ile ifade edilmiştir. Devlet uyguladığı iktisat ve maliye politikaları ile bu değişkenler üzerinden dolaylı biçimde sermaye hareketliliğini etkilerken birtakım teşvik veya tedbirler (Tobin Vergisi) ile de doğrudan sürece müdahalede bulunabilmektedir

Anahtar Kelimeler

Sermaye hareketleri, iten-çeken faktörler, bütçe açığı, kamu borcu, sanayi üretim indeksi

Kaynakça

• Akdiş, Muhammet, (2004) "Kısa Vadeli Sermaye Hareketlerinin Yol Açtığı Finansal Krizler ve Bu Krizleri Önlemede Kullanılabilecek Araçlar: Tobin Vergisi", Bankacılık ve Finans Dergisi, Yıl:6, Sayı:36, s.36-48.
• Alantar, Doğan, (2003) Sıcak Para Hareketleri ve Tobin Vergisi, Yaklaşım Dergisi. Yıl 11, Sayı. 130, s.84-90.
• Alp, Ali (2000) Finansın Uluslararasılasması, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Altınkemer, Melike, (1995) Capital Flows: The Turkish Case, The Central Bank of The Republic of Turkey Research Department Discussion Paper No: 9601, s.1-23.
• Árvai, Zsófia, (2005). “Capital Account Liberalization, Capital Flow Patterns, and Policy Responses in the EU’s New Member States”, IMF Working Paper, WP/05/213.
• ATO, (2003) ATO’nun 17.04.2003 ve 14.05.2003 tarihli basın açıklaması, www.atonet.org
• Aydın, M.Faruk, (2002) Türkiye’de Kamu Kesimi İç Borçlanmasının Bankacılık Sektörü Bilançolarına ve Risklerine Olan Etkileri, TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:13.
• Aytekin, Turgay, (1997)“Kamu Açıkları ve Yabancı Sermaye Girişi Üzerine Etkileri”, Finans Kulüp.
• Baek, In-Mee (2006) “Portfolio Investment Flows To Asia And Latin America: Pull, Push or Market Sentiment?” Journal of Asian Economics 17, s.363–373.
• Calvo, Guillermo A.; Leiderman, Leonardo and Reinhart Carmen M. (1993) “Inflows of Capital to Developing Countries in the 1990s: Causes and Effects”, Inter-American Development Bank Working Paper, No.302.
• Carlson, Mark and Hernández, Leonardo (2002) “Determinants and Repercussions of The Composition of Capital Inflows”, Board of Governors of The Federal Reserve System International Finance Discussion Papers, Number 717
• Danışoğlu, Ayşe Çelikel, (2004) Küreselleşmenin Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk Üzerindeki Etkileri”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, s. 35-59. www.iticiu.edu.tr/yayin/dergi_5.htm_9k (Erişim: 13.04.2007)
• Dodd, Randall (2004) “Managing the Economic Impact from Foreign Capital Flows”, UN Discussion Paper.
• DPT, (2000) "Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Özel İhtisas Komisyonu Raporu", Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, http://ekutup.dpt.gov.tr./yabancis/oitk532.pdf (Erişim: 10.02.2007)
• Economic Report on Africa, (2006) Capital Flows and Development Financing in Africa, Economic Commission for Africa http://www.uneca.org/ecaresources/publications/book/erra2006/index.htm (Erişim: 2.05.2007)
• Ercan, Metin, (2003) “Döviz yatırımcısı ne bekliyor”, Radikal, 29.9.2003
• Fern´andez-Arias, E., (1996) The New Wave Of Private Capital Inflows: Push Or Pull? Journal of Development Economics, 48, s.389-418.
• Frankel, J.A., Okongwu, C., (1996) “Liberalized Portfolio Capital Inflows in Emerging Markets: Sterilization, Expectations, and the Incompleteness of Interest Rate Convergence”, International Journal of Finance Econ., Vol.1, s.1-24.
• Gavin, Michael, Hausmann, Ricardo, Leiderman, Leonardo, (1997) “The Macroeconomics of Capital Flows to Latin America: Experience and Policy Issues” Inter-American Development Bank Working Paper No. 310
• Gökbel, Doğan, (2002) “Uluslararası Bir Vergi: Tobin Vergisi”, www.eso-es.net (Erişim: 03.04.2007)
• Gürlesel, Can Fuat (2003). “Sıcak para nasıl önlenir”, İTO Ticaret Gazetesi, 5.10.2003
• Hernandez, Leonardo; Mellado, Pamela and Valdes, Rodrigo (2001). “Determinants of Private Capital Flows in The 1970s and 1990s: Is There Evidence of Contagion?”, IMF Working Papers
• IMF Survey, (1999) “Study Examines Causes, Consequences,and Policy Responses to Capital Flows” www.imf.org/external/pubs/ft/survey/1999/0400599.pdf (Erişim: 10.03.2007)
• IMF, (2006) “World Economic Outlook” http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2006/02/index.htm (Erişim: 02.09.2007)
• Kar, Muhsin ve Kara, M. Akif (2003). “Türkiye'ye Yönelik Sermaye Hareketleri ve Krizler", DTM Dergisi, Sayı:29, http://www.dtm.gov.tr/dtmadmin/upload/ED/TanitimKoordinasyonDib/sermaye20hareketleri.doc (Erişim: 02.04.2007)
• Karluk, Rıdvan (1996). Uluslararası Ekonomi, Beta Basım Yayım, İstanbul.
• Kim, Yoonbai (2000). “Causes of Capital Flows in Developing Countries”, Journal of International Money and Finance Vol.19, 235–253
• Kirmanoglu, Hasan ve Özçiçek, Ömer (1999). “The Effect of Short-Term Capital Inflow on the Turkish Economy”, Yapı Kredi Economic Review, Volume 10, Number 1.
• López-Mejía, Alejandro (1999).”Large Capital Flows Causes, Consequences, and Policy Responses” A Quarterly Magazine of the IMF, V.36, Number 3
• Mody, Ashoka; Taylor, Mark P. and Kim, Jung Yeon (2001). “Modelling Fundamentals For Forecastıng Capıtal Flows To Emerging Markets”, International Journal of Finance and Economics, Vol.6, s.201–216
• Montiel, P.,& Reinhart, C. (1999). “Do Capital Controls and Macroeconomic Policies Influence the Volume and Composition of Capital Flow? Evidence from the 1990s.” Journal of International Money and Finance, s.619–635.
• Mussa, Michael; Swoboda, Alexander; Zettelmeyer, Jeromin and Jeanne Olivier, (1999). “Moderating Fluctuations in Capital Flows to Emerging Market Economies”, A Quarterly Magazine of the IMF, V. 36, Number 3.
• Onaran, Özlem, (2007). “Capital Flows, Turbulences, and Distribution: The Case of Turkey” http://www.bagimsizsosyalbilimciler.org/YazilarUye/OnaranDec07.pdf (Erişim: 06.04.2007)
• Özgen, Ferhat Başkan, (1998). “Globalleşme Sürecinde Türkiye’de Finans Piyasalarının Gelişimi”, Ege Maliye Bölümleri Araştırma Görevlileri Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, 26-28 Kasım 1998, İzmir, ss 47-79. http://www.econturk.org/Turkiye_ekonomisi/finans.pdf (Erişim: 28.03.2007)
• Prasad, Eswar, Rogoff, Kenneth, Jin Wei, Shang- and Kose, M. Ayhan, (2003). “International Monetary Fund Effects of Financial Globalization on Developing Countries: Some Empirical Evidence” IMF Occasional Papers, No 220 http://www.imf.org/external/np/res/docs/2003/031703.pdf (Erişim: 19.03.2007)
• Raffer, Kunibert, (1998). “The Tobin Tax: Reviving a Discussion”, World Development, Vol:26, No:3, s.529-538.
• Ralhan, Mukesh, (2006). “Determinants of Capital Flows: A Cross-Country Analysis” Econometrics Working Paper, EWP0601, ss.1-15.
• Salisu, Mohammed, (2005). “Capital Flows and Current Account sustainability in African Economies”, United Nations Economic Commission for Africa Workshop, Ghana, ss.1- 21.
• Sayılgan, Şevket, (1998). “Kamu ve Özel Sektör İçin Finansman Problemi Çözüm Önerileri Mali Liberalizasyon ve Olumsuz Etkileri”, Finans Dünyası, Ocak 1998, ss.83-85.
• Seyidoğlu, Halil, (1993). Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Uygulama, Gizem Yayınları, İstanbul.
• Seyidoğlu, Halil, (1999). Ansiklopedik Ekonomik Terimler Sözlüğü, Kurtiş Matbaacılık, İstanbul.
• Taylor, Mark P. and Sarno Lucio (1997). “Capital Flows to Developing Countries: Long- and Short-Term Determinants”, The World Bank Economic Review, Vol. 11, 451–70
• Tobin, James, (1978). “A Proposal for International Monetary Reform”, Eastern Economic Journal, Vol. 4(3-4), July/October 1978, s.153-159
• Yeldan, Erinç, (2004) Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Uzunoğlu, Sadi, Alkin, Kerem ve Gürlesel, Fuat, (1995). Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Gelişmekte Olan Ülkelerde Makroekonomik Etkileri ve Türkiye, İMKB Araştırma Yayınları, İstanbul.
• www.ispanyol.com “Türkiye' de Finansal Sermaye Kontrollerine Yönelik Çözüm Önerileri” http://www.ispanyol.com/finansal_sermaye_kontrolleri/finansalsermayekontrolleri.asp (Erişim: 03.01.2008)