TÜRKİYE'DE İLLERİN TURİZM GELİŞMİŞLİK ENDEKSİNİN OLUŞTURULMASINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2010, Cilt: 9 Sayı: 32, 117 - 132, 01.06.2010

Cihan Seçilmiş Yaşar Sarı

Öz

Bu araştırmada temel bileşenler analizi tekniği kullanılarak çalışmanın temel amacı çerçevesinde illerin turizm gelişmişlik sıralaması yapılmıştır. Turizme ait 6 değişkenin ortak bileşkesi alınmış ve temel bileşenler çözümlemesiyle 81 ilin turizm gelişmişlik sıralaması ve bu sıralamaya esas teşkil eden endeks değerleri elde edilmiştir. Elde edilen endeks değerlerinin sıralaması sonucu Türkiye'de turizm alanında popüler olan illerden Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir, Aydın ve Balıkesir ilk altı sırada yer almıştır. Bununla birlikte turizm gelişmişlik endeksi sıralaması ile sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi sıralaması illere göre farklılıklar göstermektedir. Yapılan bu çalışmanın Türkiye'de turizm alanında yapılacak yatırım ve teşvikler konusunda verilecek kararlarda kamu otoritesine yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

-

A RESEARCH ON FORMİNG THE TOURİSM DEVELOPMENT LEVEL INDEX OF PROVİNCES IN TURKEY

Öz

In this study by using the principal component analysis, provinces' tourism development rank is made on basis of the study. The common intersection of six variables which belongs to tourism is taken and 81 provinces' tourism development rank and the index rates are gathered which forms this ranking of the provinces by using the principal component analysis. After the index rates are ranked, the popular cities in the field of tourism in Turkey is listed in the first six ranks as Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir, Aydın and Balıkesir. In addition to this the tourism development index rates and socio-economic development index rates show differences according to the provinces. It is thought that this study will be beneficial to public authority in decision making while giving investment decisions in the field of tourism in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Tourism development index, tourism planning, Turkey

Kaynakça

• Akan, Y., Arslan, İ. (2008). “Türkiye‟de Sektörel Yatırım Teşvik Belgeleri ile İstihdam Analizi: Doğu Anadolu Bölgesi Üzerine Bir Uygulama”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2008/1 s. 107-119.
• Arslan, K. (2005). “Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama ve Kalkınma Ajansları”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:4, Sayı:7, Bahar, s. 275-294.
• Ashley, C., Roe, D., Goodwin, H. (2001). Pro-Poor Tourism Strategies: Making Tourism Work For The Poor, http://www.iied.org/pubs/pdfs/9078IIED.pdf
• Bahar, O., Kozak, M. (2005). Uluslararası Turizm ve Rekabet Edebilirlik, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Bahar, O., Kozak, M. (2006). Turizm Ekonomisi, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Beer, A. (1996). “What Makes for Effective Regional Development? The Views of Practitioners” The South http://www.socsci.flinders.edu.au/geog/staff/beerpapers/sar da.htm, 20.12.2009). Regional Development Association Conference.
• Braden, P. V., Louse, W. (1980). “Bringing Travel, Tourism and Culturel Resource Activities in Harmony With Regional Economic Development” Tourism Marketing and Management Issues, George Washington Üniversity, Washington.
• Clark, J. (1996). Kalkınmanın Demokratikleşmesi, (Çev. Serpil Ural), TCV Yayınları, Ankara.
• Demir, S. (2006). Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme Endeksi ve Türkiye Açısından Değerlendirme, DPT Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Dinçer, B., Özaslan, M., Kavasoğlu, T. (2003). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, Devlet Planlama Teşkilatı Yayını, Ankara.
• Dincer B., Özaslan, M. (2004). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması, DPT, BGYUGM, Ankara.
• Dinler, Z. (1991). Bölgesel İktisat, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Goodwin, H. (1998). “Sustainable Tourism and Poverty Elimination”, DFID/DETR Workshop on Sustainable Tourism and Poverty.
• Hediger, W. (2000). “Sustainable development and social welfare”, Ecological Economics, Vol.32, s. 481-492.
• Kabasakal, U. (1993). Bölgelerarası Dengeli Kalkınma Bakımından Turizm ve Elazığ Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kaygısız, Z., Saraçlı, S., Dokuzlar, U. K. (2005). “İllerin Gelişmişlik Düzeyini Etkileyen Faktörlerin Path Analizi ve Kümeleme Analizi ile İncelenmesi”, VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, (http://www.ekonometridernegi.org/bildiriler/o3s1.pdf 09.12.2009). Kültür ve Turizm Bakanlığı (2007), İstatistikler
• (http://www.kultur.gov.tr/TR/
• Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF657B96472CD892038020F3B0746F34B3, 15.12.2009).
• Mc Intosh, R. W., Goeldnar, C. R. (1990). Tourism Principles ,Practices, Philosophes, John Wiley and Son, New York.
• Ökten, Ş., Çeken, H. ( 2008), “Şanlıurfa‟nın Turizm Potansiyeli ve GAP Bölgesinin Kalkınmasındaki Önemi” Verimlilik Dergisi, MPM Yayınları, Sayı 1, s.107–125.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 2, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• Saraçlı, S., Kaygısız, Z., Yılmaz, V. (2004). “Türkiye‟de Beşeri Kalkınmışlığın Coğrafi Dağılımının Çok Değişkenli İstatistiksel Tekniklerle İncelenmesi”, 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi 2004 Kasım, Eskişehir, s.22-28
• Sarı, Y. (2003). Bölgesel Düzeyde Hazırlanan Web Sitelerinin Turizm Talebine Etksinin Araştırılması: Muğla Bölgesinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarıca, İ. (2001). ”Türkiye‟de Bölgesel Gelişme Politikaları ve Projeleri”, Akdeniz Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, sayı:1, s.154-204.
• Seyidoğlu, H. (2001). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, Güzem Yayınları, İstanbul.
• Şimşek, Gölbaşı, G., Noyan, F. (2008). “İlçelerin Gelişmişlik İndekslerinin Oluşturulmasında Çok Aşamalı Doğrulayıcı Faktör Analizi Yaklaşımı” İstatistikçiler Dergisi Sayı 1 s. 50-67.
• Şenses, F. (1996). Kalkınma İktisadı (Yükselişi ve Gerilemesi), İletişim Yayınları, İstanbul Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (http://www.tursab.org.tr/content/turkish/istatistikler, 10.12.2009). (TÜRSAB) (2009), TÜRSAB İstatistikleri,
• Ünlüönen, K., Tayfun, A., Kılıçlar, A. (2007). Turizm Ekonomisi, Nobel Yayınları, Ankara.
• Üstünışık, N. Z. (2007), Türkiye’deki İller ve Bölgeler Bazında Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması: Gri İlişkisel Analiz Yöntemi ve Uygulaması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı.
• Yeşiltaş, M., Öztürk, İ. (2008). “Bölgesel Kalkınma Çerçevesinde Alternatif Turizm Faaliyetlerine Yönelik Bir Değerlendirme: Sivas Örneği”, Cumhuriyet Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı 1 s.1-18
• Yıldırım, K., Karaman, D. (2001). Makroekonomi, Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı, Yayın No:145, Eskişehir.