OCCUPATIONAL BURNOUT LEVELS OF GEOGRAPHY EDUCATORS

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 39, 88 - 103, 01.04.2012

Yılmaz Geçit

Öz

Due to various factors, the occupational burnout as a result of over-alienation from work has negative effects both on individual's social relations and his business efficacy. In this study, occupational burnout level of academicians teaching geography at university as well as geography teachers at high schools and private courses were analyzed in terms of various variables. The sampling of this study is composed of 120 geography educators in these institutions. Maslach Burnout Inventory is applied as a data collection device. This inventory with a personal information form has been sent to individuals forming the sampling via Internet and retrieved in the same way. In data analysis, one-way analysis of variance (anova), Mann Whitney u, kruskal Wallis and t-tests have been utilized. As a result of the study, we have found out that it does not affect the self-success and desensitization of genders of the geography educators but does affects their emotional burnout level. We have also found out that occupational seniority affects their desensitization level but does not affect their emotional burnout level or self-success. On the other hand, we found out that there is no significant relationship between individual's marital status, types of school he graduated, title, age group, institution they work and emotional burnout, desensitization, self-success.
Key Words: Geography Educators, Burnout, Maslach Inventory

Anahtar Kelimeler

-

COĞRAFYA EĞİTİMCİLERİNİN MESLEKİ TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ

Öz

Bireylerin, çeşitli etkenler nedeniyle yaptıkları işten aşırı soğumaları neticesinde ortaya çıkan tükenmişlik, hem sosyal ilişkiler hem de iş verimi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Bu çalışmada, liselerde ve özel dershanelerde görev yapan coğrafya öğretmenleri ile üniversitelerdeki coğrafya akademisyenlerinin tükenmişlik düzeyleri çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini bu kurumlarda görev yapan 120 coğrafya eğitimcisi oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Maslach Tükenmişlik Envanteri kullanılmıştır. Bu envanter, kişisel bilgi formu ile birlikte örneklemi oluşturan bireylere elektronik ortamda gönderilmiş ve verilerde aynı yoldan geri alınmıştır. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi (anova) ile mann whitney u, kruskal wallis ve t testleri kullanmıştır. Araştırmanın sonucunda, coğrafya eğitimcilerinin cinsiyetlerinin duyarsızlaşma ve kişisel başarılarını etkilemediği, ancak duygusal tükenme düzeylerini etkilediği belirlenmiştir. Mesleki kıdemlerinin ise, duyarsızlaşma düzeylerini etkilediği ancak duygusal tükenme ve kişisel başarıyı etkilemediği bulgulanmıştır. Diğer yandan, medeni durum, mezun olunan okul türü, unvan, yaş grupları ve çalıştıkları kurumlar ile duygusal tükenmişlikleri, duyarsızlaşmaları ve kişisel başarıları arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı görülmüştür.

Anahtar Sözcükler: Coğrafya Eğitimcileri, Tükenmişlik, Maslach Envanteri.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Artvinli, E. (2010). Coğrafya öğretmenlerinin öğrenme stilleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 387–408, http://www.esosder.org/dergi/33387-408.pdf (erişim tarihi: 26.12.2011).
• Aslan, H., Aslan, O., Alparslan, Z.N., Gürkan, S.B., Ünal, M. (1997). Hekimlerde tükenmede cinsiyetle ilişkili etmeler. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2, 132-136.
• Babaoğlan, E. (2006). İlköğretim Okulu Yöneticilerinde Tükenmişlik (Düzce İli Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Başören, M. (2005). Çeşitli Değişkenlere Göre Rehber Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Bilici, M., Mete, F., Soylu, C., Bekaroğlu, M., Kayakçı, Ö. (1998). Bir grup akademisyende depresyon ve tükenme düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 9(3), 181-190.
• Çağlıyan, Y. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve İş Doyumuna Etkisi (Devlet ve Vakıf Üniversitelerindeki Akademisyenlere Yönelik Alan Araştırması). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Çakıcı, Z. (2011). Esenlik ve Akademik Tükenmişlik İlişkisi: İstanbul'daki Vakıf Üniversiteleri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çıtak, G. (1998). Hemşirelik Yüksekokulu Öğretim Elemanlarının Empatik Beceri ve Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demir, A. (1995). Hemşirelerin Tükenmişlik (burnout) Düzeyleri ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Dilsiz, B. (2006). Konya İlindeki Ortaöğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Bölgelere Göre Değerlendirilmesinin Çok Değişkenli İstatistiksel Analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Dolu, G. (1997). Onkolojide Çalışan Hekimlerde Tıbbi Sosyal Çalışma Açısından Tükenmişlik (burnout) Sendromunun Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dursun, Y. (2009). Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyleri İle Yöneticileri İçin Algıladıkları Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Stilleri Arasındaki İlişki (Karabük İlköğretim Okulları Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin uygulanması”. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı (143-154). Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları.
• Forlin, C. (2001). Inclusion: identifying potential stressors for regular class teachers. Educational Research, 43(3), 235–245.
• Freudenberger, N.J. 1974. Staff burnout. Journal of Social Issues, 30 (1), 159-165.
• Ganiyusufoğlu, A. (2011). Örgütlerde Mesleki Tükenmişlik ve Selçuk Üniversitesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gezer, E., Yenel, F. ve Şahan, H. (2009). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri ile sosyodemografik http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt2/sayi6pdf/gezer_yenel_sahan.pdf 09.05.2011). değişkenleri arasındaki ilişki, tarihi: (erişim
• Gökoğlan, K. (2010). Kamu İç Denetçilerinde Tükenmişlik Sendromu Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Gözüm, S. (1996). Koruyucu Sağlık Hizmetlerinde Görev Yapan Hemşire ve Ebelerde İş Doyumu, Tükenmişlik ve İşe Devamsızlığı Etkileyen Faktörlerin Araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Güllüce, A. Ç. (2006). Mesleki Tükenmişlik ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişki (Yöneticiler Üzerine Bir Uygulama). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gürboyoğlu, J. (2009). Lider-Üye Etkileşiminin Örgütsel Adalet Algısı ve Tükenmişlik Üzerine Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kalkan, M. (1996). Lise Öğretmenlerinin Öğrenci Kontrol Eğiliminin Tükenmişlik ve Çeşitli Değişiklikler İle İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Karahan, Ş. (2008). Özel Eğitim Okullarında Çalışan Eğitimcilerin Öz-Yeterlik Algılarının ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2009). Bilisel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kargün, M. (2011). Futbol Hakemlerinin İş Tatmini ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Faktörler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kayabaşı, Y. (2008). Bazı Değişkenler açısından öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191–212.
• Kutlay, M. (2011). İşgören Kişilik Özelliklerinin İş Tatmini ve Tükenmişlik Üzerine Etkisi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde. Maslach, C., Jackson, S.E. 1981 “The Measurement of Experienced Bunout”. http://www.rci.rutgers.edu/~sjacksox/PDF/TheMeasurementofExperiencedBurnout.pdf adresinden 08.05.2011 tarihinde edinilmiştir.
• Örmen, U. (1993). Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özdamar, K. (2003). Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özgüner, M. (2011). Örgüt Kültürü ve Tükenmişlik İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: Bozok Üniversitesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yozgat.
• Özek, M. (2011). Çalışan Annelerin İş Stresiyle Başa Çıkma Becerisi İle Tükenmişlik Düzeylerinin Aile Değerlendirmesine ve Çocuklarının Davranışlarına Etkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Polatçı, S. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörler (Gaziosmanpaşa üniversitesi akademik personeli üzerinde bir araştırma). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başaçıkma Davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Urfalı-Aksoy, Ş. (2007). Eskişehir İli Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Üstün, B. (1995). Hemşirelerin Atılganlık ve Tükenmişlik Düzeyleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Üstünbaş, G. (2011). Türkiye'de Fizyoterapistlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Kalitesi Düzeylerinin Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Yanar, A.İ. (2011). Anadolu Lisesi Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişliklerinin ve Örgütsel Bağlılıklarının Çalıştıkları Okulların 2010 YGS’deki Başarılarına Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, F. (1996). Banka Çalışmalarında İş Doyumu ve Algılanan Rol Çatışması İle Tükenmişlik Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldız Kırılmaz, A., Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda “Tükenmişlik online.org.tr/vol2say1/v02s01a.pdf adresinden 26.12.2011 tarihinde edinilmiştir. araştırması, 2(1), 2-91, http://ilkogretim
• Yücel, G. F. (2006). Öğretmenlerde Mesleki Tükenmişlik ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.