AN ASSESSMENT ON TURKISH CALLIGRAPHY, ALPHABET REVOLUTION AND TYPOGRAPHY

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 39, 171 - 183, 01.04.2012

Sevim Selamet

Öz

Abstract
The Turks adapted the Arabic alphabet and calligraphy when they had converted to Islam. In the hands of the Turks, the art of "hat", continued growth for centuries, and became an independent national art apart from the Arabian and Persian styles by changing its position as being only a means of communication or a decorative element. The issue of Turkish language with Arabic letters to be discussed much earlier than the establishment of Turkish Republic, but it was ventured a radical step towards the solution with the alphabet revolution in 1928.
This typographic revolution, with the communication function of Latin alphabet, caused many cultural and social developments, and the distance to the West was decreased. It was a necessary and very profitable change as the results; however it was a new beginning with unknown, foreign letters by setting aside the matured traditional typographic style of the centuries.
Today, with globalization and the development of communication technology, the nations re-evaluate their own cultural heritage against the danger of loss of cultural identities in design. The art of Turkish calligraphy is an art and design area which we created masterpieces in it with our own identity for centuries. In this paper, it is questioning the reflection and deficiency of this cultural heritage in the modern art and design.

Key Words: Alphabet Revolution, the Turkish Calligraphy, Typography

Anahtar Kelimeler

-

TÜRK HAT SANATI, HARF DEVRİMİ ve TİPOGRAFİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Öz
Türkler, İslamiyet'le birlikte Arap alfabesini ve hat sanatını da devralmışlardır. Hat sanatı Türklerin elinde yüzyıllarca gelişimini sürdürmüş ve sadece bir iletişim aracı ya da süsleme unsuru olmaktan çıkarak, Arap ve İran üsluplarından ayrılan, bağımsız ulusal bir sanat halini almıştır.
Türkçenin Arap harfleriyle olan sorunu Cumhuriyetten çok daha önce tartışılmaya başlansa da, çözüme yönelik radikal adım ancak 1928'deki harf devrimiyle atılabilmiştir. Bu tipografik devrim Latin alfabesinin iletişim işleviyle pek çok kültürel ve sosyal kalkınma getirerek Batı'yla olan mesafemizi azaltmıştı. Gerekli ve sonuçları itibariyle çok kazançlı olan bu değişim yine de, yüzyıllarca üzerinde çalışılarak olgunlaştırılmış geleneksel bir tipografik tasarım stilini bir kenara bırakıp bilinmeyen yabancı harflerle yeni bir başlangıçtı.
Bugün, küreselleşme ve iletişim teknolojilerindeki gelişimle birlikte tasarımda kültürel kimliklerin kaybolma tehlikesine karşı pek çok ulus kendi kültürel miraslarını yeniden gözden geçirmektedir. Türk hat sanatı yüzyıllar boyunca kendi kimliğimizle şaheserler ürettiğimiz bir sanat ve tasarım alanıdır. Bu çalışmada, bu kültürel mirasın modern sanat ve tasarımdaki yansımaları ve eksikliği sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Harf Devrimi, Türk Hat Sanatı, Tipografi

Anahtar Kelimeler

Harf Devrimi, Türk Hat Sanatı, Tipografi

Kaynakça

• ACAR, M. Şinasi (1999), Türk Hat Sanatı Araç Gereç ve Formlar, Antik A.Ş. İstanbul.
• ASLANAPA, Oktay (1989). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• BAYSAL, Jale (1981). “Harf Devriminden Önce ve Sonra Türk Yayın Hayatı”, Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• BECER, Emre (2007). Modern Sanat ve Yeni Tipografi, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• BECER, Emre (1999). İletişim ve Grafik Tasarım, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
• ÇEVİK, Savaş (2007). “Prof. Emin Barın”, Grafik Tasarım Görsel İletişim Kültürü Dergisi, Sayı:7, İstanbul.
• DERMAN, M. Uğur(hazırlayan) (1990). Türk Hat Sanatının Şaheserleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• DÖNMEZ, Cengiz (2009). Tarihi Gerekçeleriyle Harf İnkılâbı ve Kazanımları, Gazi Kitabevi, Ankara.
• EDGÜ, Ferit (200). Turkish Calligraphic Art, Ada Yayınları, Turkey.
• GRABAR, Oleg (2009), Masterpieces of Islamic Art, Prestel, Munich-Berlin-London-New York.
• İNAN, Afet (1991), “Ellinci Yılında Türk Harf Devrimi”, Harf Devriminin 50. Yılı Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• İNAN, Afet (1981). A History of Turkish Revolution and Turkish Republic, Ankara, 1981, p. 185.
• KOCABAŞOĞLU, Uygur (1981). “Harf Devriminin Eğitim ve Kültür Yaşamımıza Etkileri”, Harf Devrimi’nin 50. Yılı Sempozyumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• OKUR, Çağlar (2007), “Typographic Examination of Ottoman and Contemporary Turkish Tomstones”, Bildiri: ATypI 2007 Conference, Brighton.
• ÖZEN, Mine Esiner (2003), Türk Tezhip Sanatı, Gözen Kitap ve Yayınevi, İstanbul.
• ÖZERDİM, N. Sami (1998), Yazı Devriminin Öyküsü, Yenigün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.
• SABEV, Orlin (2006), İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
• SELAMET, Sevim (2004), “Resimden Yazıya, Yazıdan Sanata”, Anadolu Sanat: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Süreli Kültür ve Sanat Dergisi, Sayı:15, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• SELAMET, Sevim (2009), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Grafik Tasarım”, Uluslar arası Türkiye Mısır İlişkileri Sempozyumu, Kahire.
• TAŞÇI, Abdullah (2007). “Hocam Emin Barın”, Grafik Tasarım Görsel İletişim Kültürü Dergisi, Sayı:7, İstanbul.
• TURAN, İlhami (2007). “Bütün Yönleriyle Hocam EMİN BARIN”, Grafik Tasarım Görsel İletişim Kültürü Dergisi, Sayı:7, İstanbul.
• TURGUT, Atilla Yusuf (2009). “Tuğra Süslemeleri”, El Sanatları İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kursları (İSMEK) El Sanatları Dergisi, Sayı: 8, İstanbul.
• Turkish Handicrafts, Yapı Kredi Publishing, İstanbul, 1969.
• TWEMLOW, Alice (2008). Grafik Tasarım Ne İçindir?, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
• UÇAR, T. Fikret (2004). Görsel İletişim ve Grafik Tasarım, İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
• ÜLKER, Muammer (1987), Başlangıçtan Günümüze Türk Hat Sanatı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir (1973). Atatürk ve Harf Devrimi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara Ünüversitesi Basımevi, Ankara.
• YAZIR, M. Bedreddin (1981), Medeniyet Âleminde Yazı ve İslam Medeniyetinde Kalem Güzeli, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• YORULMAZ, Hüseyin (1995). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e ALFABE TARTIŞMALARI, Kitabevi, İstanbul.
• http://www.turkishculture.org/fine-art/graphic-arts/calligraphy, (Erişim tarihi: 03.01.2011)