BURNOUT LEVELS OF RELIGIOUS CULTURE AND MORAL KNOWLEDGE TEACHERS ACCORDING TO VARIOUS VARIABLES

Yıl 2012, Cilt: 11 Sayı: 41, 64 - 77, 01.06.2012

Mehmet Kamil Coşkun

Öz

Abstarct
Burnout is a common disorder that is seen in human service professionals. The aim of this study was to find out prevalence of burnout syndrome over teachers of Religious Culture and Ethics Education and to determine the factors affecting the level of burnout. The data was collected from 98 teachers of Religious Culture and Ethics Education, working in primary and secondary schools depending on the Ministry of National Education, by using Maslach Burnout Inventory and personal information forms. According to results, the teachers of Religious Culture and Ethics Education have been going through low level burnout in terms of emotional exhaustion, depersonalization and personal accomplishment. Also, it was found that there was statistically significant difference among gender, type of school that they work and order of reselecting teaching career whereas no significant difference by age, the type of faculty and geographical region .
Key Words: Burnout, Religious culture teacher, Maslach burnout inventory

Anahtar Kelimeler

-

DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Öz

Öz
Tükenmişlik insanlarla yakından ilişkili mesleklerde sık görülen bir bozukluktur. Bu çalışmanın amacı Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinde tükenmişlik sendromunun yaygınlığını saptamak ve tükenmişlik düzeyini etkileyen faktörleri belirlemektir. Veriler Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim ve ortaöğretim okullarında çalışan 98 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeninden Maslach Tükenmişlik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu uygulanarak toplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı alt boyutları açısından düşük düzeyde tükenmişlik yaşadıkları saptanmıştır. Cinsiyet, okul türü ve tekrar öğretmenlik mesleğini tercih etme sırasına göre oluşan gruplar arasında anlamlı fark bulunurken; yaş, mesleki kıdem, fakülte türü ve coğrafi bölge gibi değişkenlerin tükenmişlik düzeyi üzerinde anlamlı bir etkisi saptanmamıştır.
Anahtar kelimeler: Tükenmişlik, DKAB öğretmenleri, Maslach tükenmişlik ölçeği

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, DKAB öğretmenleri, Maslach tükenmişlik ölçeği

Kaynakça

• Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoğlu, B. (2001). Öğretmenlerde tükenmişlik iş doyumu ve kişilik. Ankara: Nobel Yayınları
• Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu akademisyenler üzerinde bir uygulama (Goü Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 / 2 69-96.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005), Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 20(2), “95-108.
• Cordes, C. L. ve T. W. Dougherty (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy of Management Review, 18(4): 621-656.
• Çokluk, Ö. (1999). Zihinsel ve işitme engelliler okulunda görev yapan yönetici ve öğretmenlerde tükenmişliğin kestirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Dolunay, A. B. (2001). Keçiören ilçesi genel liseler ve teknik- ticaret- meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dorman, J. (2003). Testing a model for teacher burnout, Austrain Journal of Educational & Developmental Psychology, Vol.3, 35-47.
• Dönmez, B. ve Güneş, H. (2000). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik. Eğitim Araştırmaları Dergisi EJER, http://www.ejer.com.tr/tr/index.php?git=22&kategori=36& makale=176 adresinden 22 Kasım 2011 tarihinde edinilmiştir.
• Dworkin, A.(2001), Perspectives on teacher burnout and school reform, International Education Journal 4(2).
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik envanterinin uygulanması, 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, (143-154). Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları.
• Farber, B. (2000). Introduction: Understanding and treating burnout in a changing culture, Psychotheraphy in Practice, 56(5), 589-594.
• Freudenberger, H. J. ve G. Richelson (1981). Burn-out; How to beat the high cost of success, Bantam Boks, New York: Doubleday & Company, Inc.
• Friedman,I.A.,Farber, B.A. (1992). Professeonal self-concept as a predictor of teacher burnout, Journal of Educational Research, 84(1), 28-35.
• Girgin,G ve A.Baysal (2005). Tükenmişlik sendromuna bır örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4).
• Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve bazı mesleki değişkenlere göre Yordanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Gündüz, B. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,1(1), 152-166.
• Güllüce, A. Ç. (2006). Mesleki tükenmişlik ve duygusal zeka arasındaki ilişki: Yöneticiler üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kırılmaz, A., Çelen, Y., ve Sarp, N. (2000). İlköğretim’de Çalışan Bir Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu” Araştırması. A.Ü. Sağlık Eğitim Fakültesi, İlköğretim-Online 2 (1), 2-9. http://ilkogretim-online.org.tr/vol2say1/v02s01a.pdf adresinden 21 Kasım 2011 tarihinde edinilmiştir.
• Koçak, R. (2009). Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazi değişkenler açısından incelenmesi. F.Ü.Sosyal Bilimler Dergisi, 2009 19 (1), 65-83.
• Kyriacou, Chris (2000), Stres-Busting for Teachers, Cheltenham: Nelson Thornes.
• Maslach, C. ve S. E. Jackson (1981), The measurement of experienced burnout, Journal of Occupational Behavior, 2, 99 – 113.
• Maslach, C., W. B. Schaufeli ve M. P. Leiter (2001), Job burnout, Annual Review Psychology, 52, 397–422.
• Maslach, C. ve P. G. Zimbardo (1982), Burnout – The Cost of Caring, Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey.
• Matthews, DB. (1980). The prevention of teachers burnout through stres management. ERIC, ED 213 693.
• Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2005). İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu. http://e-dergi.atauni. edu.tr/index.php/IIBD/article/viewFile/3650/3479 edinilmiştir. adresinden 20.11.2011 tarihinde
• Örmen, U. (1993). Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özer, R. (1998). Rehber öğretmenlerde tükenmişlik düzeyi, nedenleri ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Peker, R. (2002). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerine Etki Eden Bazı Faktörler. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 305-318.
• Sucuoğlu, B., Kuloğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi, Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44-60.
• Torun, A. (1995), Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme, Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tuğrul, B ve Çelik, E. (2002). Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik. “Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(12).
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başaçıkma davranışları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.