MICRO CREDIT SYSTEM IN THE STRUGGLE AGAINST POVERTY: DIYARBAKIR CASE

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 45, 144 - 169, 01.01.2013

Bahar Burtan Doğan Mehmet Kaya

Öz

Abstract
Poverty is one of the exceptional concepts on which whole humanity agreed on to be eliminated. Among the mechanisms aiming for eliminating poverty, the micro credit system, which enthralled every sphere by enabling its developer to win Nobel prize, is introduced to be among "One of the 10 Ideas that Changed the World" as of the present day. In this study, a questionnaire comprising a total of 40 questions in two separate groups, devoted to determinate the demographic characteristics and the effectiveness of micro credit, was applied to 500 individuals, who were identified within survey model among the 5.817 people that received micro credit in Diyarbakır, which the system was implemented for the first time in Turkey. One way Anova test, t–test and Scheffe test were used in the comparison of quantitative data intended for the effects of micro credit and relationship between the extents of the effects of micro credit was tested by Pearson correlation analysis. 4 factors were comprised of the factor analysis realized within the context of the study with a total variance of 65,27 %. It is determined that every factor – grouped as "Economic Rally", "Self – Confidence Approach", "Quality of Life" and "Social Networks" – makes a positive effect on the measurement of micro credit effectiveness and there is linear correlation among them with a high rate.
Key Words: Poverty, Micro Credit, Development, Employment, Factor Analysis.

Anahtar Kelimeler

Poverty, Micro Credit, Development, Employment, Factor Analysis.

YOKSULLUKLA MÜCADELEDE MİKRO KREDİ SİSTEMİ: DİYARBAKIR ÖRNEĞİ

Öz

Öz
Yoksulluk, tüm insanlığın ortadan kaldırılması için üzerinde uzlaşı sağladığı istisnaî kavramlardan biridir. Yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yönelik mekanizmalar arasında, geliştiricisine Nobel ödülü kazandırmasıyla tüm çevrelerin dikkatini üzerine toplayan mikro kredi sistemi, günümüz itibarıyla "Dünyayı Değiştiren 10 Fikirden Biri" olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, ülkemizde bu sistemin ilk olarak uygulandığı Diyarbakır'da mikro kredi alan 5.255 kişi arasından tarama modeli dâhilinde belirlenen 500 kişiye, demografik özellikleri ile mikro kredi etkinliğini belirlemeye yönelik iki ayrı grup halinde toplam 40 sorudan oluşan bir anket uygulanmıştır. Mikro kredinin etkilerine yönelik niceliksel verilerin karşılaştırılmasında tek yönlü Anova testi, t–testi ve Scheffe testi kullanılmış ve etki boyutları arasındaki ilişki Pearson korelasyon analizi ile test edilmiştir. Çalışma kapsamında yapılan faktör analizi sonucunda 4 faktör oluşmuştur. "Ekonomik Güçlenme", "Özgüven Yaklaşımı", "Yaşam Kalitesi" ile "Toplumsal Ağlar" şeklinde gruplanan her bir faktörün mikro kredi etkinliğinin ölçülmesine pozitif etki yaptığı ve faktörler arasında yüksek oranlı doğrusal ilişki olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yoksulluk, Mikro kredi, Kalkınma, İstihdam, Faktör Analizi.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Mikro kredi, Kalkınma, İstihdam, Faktör Analizi.

Kaynakça

• Açıkgöz, Reşat (2010), “Kadın Yoksulluğu Üzerine Bir İnceleme”,Yardım ve Dayanışma Dergisi, 1(2), 45–60,
• Açıkgöz, Reşat ve Yusufoğlu, Ömer Şükrü (2012), “Türkiye’de Yoksulluk Olgusu ve Toplumsal Yansımaları”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 76–117,
• Akgül, Aziz (2003), Türkiye Grameen Mikrokredi Projesi, Türkiye İsrafı Önleme Vakfı Yayınları, Ankara,
• Aksan, Gamze (2012), “Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürünün Toplumsal Görünümleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 9–20,
• Aktan, Coşkun Can ve Vural, İstiklal Yaşar (2002), “Gelir Dağılımı Adalet(siz)lik ve Gelir Eşit(siz)liği: Terminoloji Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri (Editör: Coşkun Can Aktan), Hak–İş Konfederasyonu Yayınları, Ankara, 1–21,
• Tuna, Yılmaz (2010), Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu: Türkiye 2010, Türkiye (Editörler: Süleyman Alata, Haci Mahmut Arslan, Berna Bayazıt Baran ve Nuri Duman, Nuri, DPT ve BM Mukim Koordinatörlüğü, Documents/TR%202010%20MDG%20ReportTR.pdf, (Erişim Tarihi: 15.03.2013), Ankara,
• http://www.undp.org.tr/publications
• Altay, Asuman (2005), “Yoksulluk Sadece Devletin Bir Sorunu mu? Kamu Harcamaları Açısından Bir Değerlendirme” ,Sosyo–Ekonomi, 1(2), 155–178,
• Altay, Asuman (2007), “Küreselleşen Yoksulluk Olgusunun Önlenmesinde Mikrofinansman Yaklaşımı”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (Sayı:510), 57–67,
• Asan, Aşkın, Can, Mustafa ve Fazlıoğlu, Aygül (2012), Kırsal Alanda Yoksulluğun Gerçek Yüzü: Kadınlar, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları, http://sgb.aile.gov.tr/upload/sgb.aile.gov.tr/mce/2012/arastirma kadinlari1.pdf, (Erişim: 15.03.2013), projeleri/kirsalalan
• Aydın, Murat ve Türgay, “Yoksullukla Mücadelede Vergi Politikası ve Türkiye”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 249–274,
• Bildirici, Zeki (2011), Avrupa Birliği’nde Yoksullukla Mücadele ve Türkiye’nin Uyum Sürecindeki Yeni Uygulamalar, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul,
• Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye web sitesi, www.undp.org.tr/ Gozlem2.aspx?WebSayfaNo=321 ve http://www.undp.org.tr/Gozlem3.aspx?WebSayfaNo= 321, (Erişim Tarihi: 15.03.2013),
• Buğra, Ayşe (2006), “Yoksullukla Mücadele Hayırseverlik Değil”, Radikal Gazetesi’nin 10.12.2006 tarihli sayısı, http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2& haberno=6501, (Erişim Tarihi: 15.03.2013),
• Burtan Doğan, Bahar ve Çelik, Yusuf (2012), “Diyarbakır’daki Kentsel Yoksulluğun Ana Bileşen Analizi Dâhilinde Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(3), 129–162,
• Buz, Sema (2003), “Yoksulluk ve Göç”, Yoksulluk Sempozyumu, 31 Mayıs–1 Haziran 2003, Deniz Feneri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, İstanbul, Cilt 2, 150–161,
• Cafrı, Reyhan (2009), Adana İlinde Yoksulluğun Analizi: Sınırlı Bağımlı Değişkenli Modellerle Bir İnceleme, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Ana Bilim Dalı, Adana,
• Coşkun, Selim ve Tireli, Münir (2008), Avrupa Birliği’nde Yoksullukla Mücadele Stratejileri ve Türkiye, Nobel, Ankara,
• Chakravarty, Satya, R. (1983), “A New Index of Poverty”, Mathematical Social Sciences, 6(3), 307– 313,
• Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE) (2004), “DİE 2002 Yoksulluk Çalışması Haber Bülteni”, DİE Yayınları, Ankara,
• Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2001), Sekizinci Kalkınma Planı, Gelir Dağılımının İyileştirilmesi ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayın No: 2599, ÖİK Yayın No: 610, Ankara,
• DPT (2007), Dokuzuncu Kalkınma Planı, Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayın No: 2742, ÖİK Yayın No: 691, Ankara,
• Dinçoflaz, Janset N. (2009), Kentteki Kadının Yoksulluğu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nün Kadın Yoksulluğuyla Mücadele Politikaları, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara,
• Duman, Nuri ve Kaan, Ebru (2005), Binyıl Kalkınma Hedefleri Raporu: Türkiye, DPT BM Mukim Koordinatörlüğü, Ankara,
• Gündoğan, Naci (2008), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele”, ASOMEDYA (Ankara Sanayi Odası Dergisi), Ocak–Şubat, s. 42–56,
• Güneş, Samet (2009), Yoksullukla Mücadelede Mikro Kredi Uygulamaları ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Proje Destekleri, Sosyal Uzmanlık Tezi, Ankara,
• Güzel, Simla (2011), “Kadın Yoksulluğu İle Mücadelede Dünya Bankası ve Mikro Kredi Uygulaması: Türkiye Açısından Bir Değerlendirme”, Azerbaycan Vergi Haberleri, 2011/8, 79–96,
• Han, Ergül ve Kaya, Ayşen Ayten (2004), İktisadî Kalkınma ve Büyüme (Editör: Erol Kutlu), Anadolu Üniversitesi Yayın No: 1575, Eskişehir,
• Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (KSGM) (2008), Politika Dokümanı: Kadın ve Yoksulluk,T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara,
• Kakwani, Nanak (1980), “On a Class of Poverty Measures”, Econometrica, 48(2), 437–446, Karasar, Niyazi (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayınları, Ankara,
• Kumar, Krishna T., Gore, Anil P. and Sitaramam, V. (1996), “Some Conceptual and Statistical Issues on Measurement of Poverty”, Journal of Statistical Planning and Inference, 49(1), 53–71,
• Kurtipek, Rıdvan (2011), Türkiye İçin Gelir Grupları Arası Gelir Oluşum İlişkisinin Miyazawa Yöntemiyle İncelenmesi, Uzmanlık Tezi, T.C. Kalkınma Bakanlığı Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Yayın No: 2830, Ankara,
• Matin, A. (2005), Haftalık Rapor Türkiye Grameen Mikrokredi Projesi, TGMP/W-S/2004–105,
• Odabaşı, Ferhat (2008), “Yoksullukla Mücadelede Temel Yöntemler” V. Aile Şurası Tebliğ Metni, www.sydgm.gov.tr/upload/mce/birimler/.../v.aile_surasi_teblig.pdf, 15.03.2013), (Erişim Tarihi:
• Odabaşı, Ferhat (2009), Yoksullukla Mücadelede İstihdamın Rolü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara,
• Oktik, Nurgün, (2008), “Yoksulluk Olgusuna Kavramsal ve Kuramsal Yaklaşımlar”, Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları, (Ed: Ayça Duru Sayıcı), Yakın Kitapevi Yay., İzmir, 21–57),
• Orçan, Mustafa (2009), “Yoksullukla Mücadelede Bir Girişim Projesi Olarak Mikro Krediler: Kırıkkale Örneği”, Deniz Feneri Yoksulluk Araştırmaları Merkezi Uluslararası Yoksulluk Sempozyumu, İstanbul, 01 – 03 Şubat 2008,
• Önder, Harun ve Şenses, Fikret (2006), “Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksulluk Düşüncesi”, İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar (Prof. Dr. Kemali Saybaşılı'ya Armağan), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 199–221,
• Ökten, Zeynep ve Kale, Tancan (2009), “Türkiye’de Bölgesel Yoksulluğun Yapısı ve Yoksulluğa Karşı Politikalar”, Amme İdaresi Dergisi, 42(3), 59–91,
• Ören, Kenan, Negiz, Nilüfer ve Akman, Elvettin (2012), “Kadınların Yoksullukla Mücadele Aracı Mikro Kredi: Deneyimler Üzerinden Bir İnceleme”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), s. 313–338,
• Övür, Mahmut (2009), “Mikro Kredi ‘Makro’ Umut Yaratıyor”, Sabah Gazetesi’nin 29/03/2013 tarihli __makro_umut__yaratiyor, (Erişim Tarihi: 15.03.2013),
• http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/ovur/2009/03/29/Mikro_kredi
• Özmen, Fatma (2012), “Türkiye’de Kadın İstihdamı ve Mikro Kredi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(6), 109–130,
• Öztürk, Mustafa ve Çetin, Başak Işıl (2009), “Dünyada Ve Türkiye’de Yoksulluk Ve Kadınlar”, Journal of Yasar University, 3(11), 2661-2698,
• Pınarcıoğlu, Melih ve Işık, Oğuz (2008), “Not Only Helpless But Also Hopeless: Changing Dynamics of Urban Poverty in Turkey, the Case of Sultanbeyli”, European Planning Studies, Routledge, 16(10), 1353–1370,
• Roslan, Abdul–Hakim (2004), “Measuring Poverty in Malaysia:Applications of Distributive-Sensitive Poverty Indices”, Malaysian Management Journal, 8 (1), 25–37,
• Ruhul Amin,M, Stan Becker, Abdul Bayes (1998), “Poor Women’s Participation in Microcredit Programmes and Their Empowerment by Using Empirical Data from Rural Bangladesh”, The Journal of Developing Areas, Winter 1998, 32(2), 221–236,
• Sallan Gül, Songül (2005), “Türkiye’de Yoksulluğun Kadınsılaşması”, Amme İdaresi Dergisi, 38(1), 25–43,
• Sultakeev, Kadırbek (2012), Kırgızıstan’da Yoksulluğun Önlenmesinde Mikrokredi Uygulamaları, Kırgızistan–Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Ana Bilim Dalı, Bişkek,
• Şener, Ülker (2010), Yoksullukla Mücadelede Sosyal Güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İş Gücü Politikaları, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Politika Notu, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1271313906r3055.Yoksullukla_ Mucadelede_Sosyal_Guvenlik.pdf, (Erişim Tarihi: 15.03.2013),
• Şengür, Mehmet ve Taban, Sami (2012), ”Yoksullukla Mücadele Stratejisi olarak Mikro Kredi Uygulaması: Eskişehir İli Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 59–89,
• Şenses, Fikret (2002), Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk, İletişim Yayınları, İstanbul,
• Tekin, Ahmet ve Vural, İstiklal Yaşar (2004), “Global Kamusal Malların Finansman Aracı Olarak Global Vergi Önerileri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 12, 323– 338,
• Temiz, Hasan Ejder (2008), ”Dünyada Kronik Yoksulluk ve Önleme Stratejileri”, Çalışma ve Toplum, 2008/2, 61–100,
• Toksöz, Gülay (2011), Kalkınmada Kadın Emeği, Varlık Yayınları, 2011,
• TGMP Faaliyet Raporu (2011), TİSVA Mikrofinans Merkezi ve TGMP Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara,
• Türkiye Graamen Mikrofinans Programı (TGMP) web sitesi, www.tgmp.net, (Erişim: 15.03.2013),
• Türkiye Sanayici ve İş Adamları Derneği (TÜSİAD) (2000), Türkiye’de Bireysel Gelir Dağılımı ve Yoksulluk–Avrupa Birliği ile Karşılaştırma, Yayın No: TÜSİAD– T/2000–12/295, İstanbul,
• Uçar, Ceren (2011), Kadın Yoksulluğu ile Mücadelede Sosyal Politika Araçları ve Etkinlikleri, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Ankara,
• Uğur, Mehmet Sedat (2011), İnsani Gelişme Yaklaşımı ve Neoliberal Politikaların Gelişmekte olan Ülkeler Açısından Karşılaştırılması, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Ana Bilim Dalı, Adana,
• Xu, Kuan, (1998), “Statistical Inference for the Sen-Shorrocks-Thon Index of Poverty Intensity”, Journal of Income Distribution, 8(1), 143–152, Zheng, Buhong (1997), “Aggregate Poverty Measures”, Journal of Econometric Surveys, 11(2), 123–162, http://www.comcec.org/EN/belge/arsiv/pdf/TURKEY%2023-07%20CR(1)TR.pdf 20.02.2010). (Erişim: